Osmanlı Devleti’nde Kanunnamelerden Nizamnamelere Geçiş

Türk devletlerinde kurulduğu andan itibaren belli bir hukuk anlayışı her zaman görülmüş, devlet, bu hukuk anlayışı doğrultusunda, adaletin sağlanmasında en önemli güç olmuştur. İslamiyet’ten önceki Türk devletlerinde yazısız hukuk kuralları olarak bilinen töreler, yani örf-i hukuk etkili olmuş, İslamiyet’ten sonra ise, örf-i hukukun yanında şer-i hukuk da yer almıştır. Bu iki hukuk anlayışı her zaman birbirinin tamamlayıcısı olmuştur. Osmanlı Devleti’nden itibaren, adaletin sağlanmasında kanunnameler etkili olmuş. Bazı padişahlar kendi adına çıkartmış olduğu kanunnamelerle, adaletin en önemli teminatı olmuşlardır. Tanzimat döneminden itibaren ilk defa batı hukuku Osmanlıya girmiş, çıkartılan nizamnamelerle Avrupa’daki adalet sistemi Osmanlıda etkili olmaya başlamıştır. Bu nizamnameler, Osmanlı devletinin birçok kurumunu düzenlediği gibi, devletin anayasal sürece geçişini hızlandırmış, meşrutiyetin ilanıyla birlikte bu anayasal süreç, Osmanlı hukuk anlayışını daha modern bir hale getirmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hukuk, Nizamname, Kanunname, Osmanlı Devleti

Transition from Code of Laws to Regulations During Ottoman Empire

It is always seen, in the Turkish States from the beginning; that a certain law perception has reigned and through this perception, state has become the most important power to provide the justice. In the Turkish States set up Islam, the unwritten rules, known as customary law, has become effective yet after the Islamic Religion, the ecclesiastical law has also took place beside the customary law. These two perception of law has always become complement to each other. Since Ottoman Empire codes of law has been effective in ensuring justice. Some sultans have been the most important guarantee of justice with codes of law behalf of themselves. Western law appear in Ottoman Empire for the first time as from Tanzimat Period, with the regulations, which has appeared, the judicial system in Europe has begun to be effective. These regulations, has not only arranged most of the institutions of the state, but also accelerated the process of the transition to the constitutional system. With the declaration of constitutionalism, this process has made the perception of law more modern.

Keywords:

Law, Code of Laws, Regulation, Ottoman Empire,

PDF

___

ABADAN, Yavuz, “Tanzimat Fermanının Tahlili”, Tanzimat, (Ed. Halil İnalcık-Mehmet Seyit Danlıoğlu), Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2014, s. 31-59.
ACAR, İ., “Osmanlı Kanunnameleri ve İslam Ceza Hukuku”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 13, İzmir, 2014, s. 53-68.
AKBULUT, İ., “Osmanlı Devletinde Adalet Düzeni”, Atatürk Üniversitesi, Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, c. IV, Erzincan, 2000, s. 219-256.
AKGÜNDÜZ, A., “Kanunnamelerdeki Ceza Hukuku Hükümleri ve Şer-i Tahlili”, İslam Araştırma Dergisi, c. XII, S. 1, İstanbul, 1999, s. 1-16.
AKGÜNDÜZ, A., “Osmanlı Kanunnamelerinin Doğuşu ve Seyri”, Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, c. X, Ankara, 2002, s. 21-42.
AKGÜNDÜZ, A., Eski Anayasa Hukukumuz ve İslam Anayasası, Timaş Yayınları, İstanbul, 1989.
AKGÜNDÜZ, A., İslam’da İnsan Hakları Beyannamesi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul, 1997.
AKGÜNDÜZ, A., Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuku Tahlili, Fey Yayınları, İstanbul, 1990.
AKYILDIZ, A., Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme, İletişim Yayınları, İstanbul, 2012.
ALTIN, H., “1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ve Öğretmen Yetiştirme Tarihimizdeki Yeri”, Fırat Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 13, Elazığ, 2013, s. 271-283.