Modern Kırgızcadaki "+LIk"Eki ve Kullanımı Üzerine

Dilin oluşumu ve belli bir kalıba girmesi süreç isteyen bir durumdur. Türk dilinin kollarından çağdaş Türk lehçelerinde dil kalıplaşması biraz daha farklı seyir izlemektedir. Siyasi ve sosyal gelişmelere bağlı olarak dilde de bir takım değişmeler ve gelişmeler olmaktadır. Kırgızcanın edebî dilinin işlevsellik sahasında karşılaşılan bazı dil özelliklerinin oluşumuyla ilgili net görüşler bulunmamaktadır. Bazı eklerin kullanımı dil özelliği midir yoksa çeviri unsuru mudur? Bu sorunun cevabı henüz verilmiş değildir. Özelde tamlama ekleri ile iyelik ekinin kullanımı ya da kullanılmaması eserler üzerinden incelenmiştir. Modern Kırgızcada özellikle işlevsel sahada dikkat çekici bir kalıplaşma olarak da görülen yapıların kaynağıyla ilgili net bilgiler bulunmamaktadır. Makalenin özü bu konu üzerinedir. Ekim Devrimi sonrası ölçünlü dilin oluştuğu ya da kalıplaştığı görüşü birçok Kırgız dilcisinin ortak görüşüdür. Ölçünlü dilin kalıplaşması hadisesi de devrimden sonra ortaya çıktığı dile getirilmektedir. Ancak, dilin kullanım sahasından yola çıkarak bazı eklerin kalıplaşması ya da kullanım tercihleri standartlık arz etmemektedir. Aynı yazarın aynı eserinde aynı ek farklı kullanım özellikleriyle görülmektedir. Bazen de söz konusu ekin kullanılmadığı tespit edilmiştir. Hem çeviri eserlerde hem de gramer kitaplarında bolca örneğe rastlamak mümkündür. Çalışmanın sonunda Kırgız edebî dilinin bazı görünüşlerinin çeviri tabanlı oluşumlarla mı yoksa kendi doğal sürecine bağlı olarak mı oluştuğu konusu ortaya konmuştur. Bu da dilbilim ve çeviri sahasında farklı bir bakış açısının ortaya çıkmasına yardımcı olacaktır

Suffix "+LIk" in the Modern Kyrgyz Language and its Usage

The formation of the language is a condition that requires a process. The formation of the language in the modern Turkish dialects of the Turkish language has a slightly different course. Depending on the political and social developments, there are also a number of changes and developments on the ground. There are no clear opinions about the formation of some language features of the Kyrgyz literary language encounterıng in terms of functionality. Is the use of some suffixes because of the language feature or due to the translation feature? There is not an answer to this question yet. In particular, the use or non-use of suffixes with proprietary suffixes in the works has been examined through. Besides, there is no clear information on the origin of the structures, which are seen as a striking stereotype, especially in the functional area of the modern Kyrgyz language as well. The essence of the article is on this subject. Some linguists have a common idea that language became a standardized language after the October revolution. The event of the formation of the standardized language also has been said to have emerged after the revolution. However, if we look at the use of the language, we can see that formation or preferences for use of some suffixes aren't standardized. Moreover, we can notice that the same suffix with different usage characteristics has been used in the same work of the same author. Sometimes, that suffix has been determined not to be used. It is possible to find many examples in both translation works and grammar books. At the end of the work, some aspects of the Kyrgyz literary language were formed whether on translation-based formations or on their own natural processes have been revealed as well. This will help to bring out a different perspective in the field of linguistics and translation

___

AKSAN, Doğan, Dilbilim ve Türkçe Yazıları, Multilingual, İstanbul, 2004.

DAVLETOV, S. A., Kırgız Tilinin Urutunduu Masaleleri, I. Kitep, K. Tınıstanov Atındagı IMUnun Poligrafiyalık Kompleksi, Karakol, 2010.

DAVLETOV, S. A., Kırgız Tilinin Urutunduu Masaleleri, II. Kitep, K. Tınıstanov Atındagı IMUnun Poligrafiyalık Kompleksi, Karakol, 2010.

DAVLETOV, S. A., Kırgız Tilinin Urutunduu Masaleleri, III. Kitep, K. Tınıstanov Atındagı IMUnun Poligrafiyalık Kompleksi, Karakol, 2011.

DÜYŞEYEV, C., Süylöö Madaniyatı cana Stilistika, I. Kitep, Cusup Balasagın Atındagı KUUnun Basmakanası, Bişkek, 2007.

DÜYŞEYEV, C., Süylöö Madaniyatı cana Stilistika, II.Kitep, Cusup Balasagın Atındagı KUUnun Basmakanası, Bişkek, 2007.

İBRAGİMOV, C., Lingvokulturologiya-Tildik Madaniyat Taanuu, Bişkek, 2004.

KUDAYBERGENOV, S., Kırgız Adabiy Tilinin Grammatikası, İlim Basması, Frunze, 1980.

KUDAYBERGENOV, S., Kırgız Adabiy Tilinin Stildik Türlörü, İlim Basması, Bişkek, 1983.

NESİN, Aziz, Kelgile Kö?ül Açalı, (Kotorgondor: Abılkasım Surançıyev-Mukaş Usukeyev), Kırgızstan Basması, Frunze, 1970.

ORUZBAYEVA, B. O., Kırgız Terminologiyası, Mektep Bas., Frunze, 1983.

ORUZBAYEVA, B. O., Kırgız Til İlmi, II. Tom, İlim, Bişkek, 2004.

TURAL, Bayas, Til-Uluttun Canı, Biyiktik Basması, Bişkek, 2008.

ÜSÖNALİYEV, S., Kırgız Tilinin Spravoçnigi, Turar Basması, Bişkek, 2010.

VARDAR, Berke, Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yay., İstanbul, 2002.