Eski Türkçedeki tur- Eyleminin Kökeni ve Tamlayıcıları Üzerine

Bu çalışmada öncelikle, Eski Türkçe (Kök-Türkçe ve Eski Uygur Türkçesi) Dönemi’ne ait yazıtlarda ve metinlerde tur- biçiminde gördüğümüz eylemin kökeni üzerinde durulmuş, ardından eylem (fiil)-tamlayıcı ilişkisi bakımından tur- eyleminin ve türevlerinin tamlayıcıları ile yazıtlardan ve metinlerden alınmış bunlarla ilgili örnekler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Eski Türkçe, tur-, eylem, tamlayıcı

On the Origin and Complementaries of the Verb tur- in Old Turkic

In this study, firstly, the origin of the verb that we see in the form of tur- in the inscriptions and texts belonging to the Old Turkic (Kök-Turkic and Old Uighur Turkic) period is emphasized and then, in terms of the relationship of the verb-complementary, the complements of the verb tur- and its derivatives, and the examples taken from the inscriptions and texts are presented.

Keywords:

Old Turkic, tur-, verb, complementary,

PDF

___

Berta, Árpád (2010). Sözlerimi iyi dinleyin... Türk ve Uygur runik yazıtlarının karşılaştırmalı yayını. (Çev. Emine Yılmaz). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Clauson, Sir Gerard (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Oxford: Clarendon Press [EDT].
Dankoff, Robert – Kelly, James (1982). Maḥmūd el-Kāšγarī, Compendium of the Turkic Dialects (Dīwān Luγāt at-Turk), Part I, Sources of Oriental Languages and Literatures, Turkish Sources:7. Harvard University [MK].
____________ (1984). Maḥmūd el-Kāšγarī, Compendium of the Turkic Dialects (Dīwān Luγāt at-Turk), Part II, Sources of Oriental Languages and Literatures, Turkish Sources:7. Harvard University.
____________ (1985). Maḥmūd el-Kāšγarī, Compendium of the Turkic Dialects (Dīwān Luγāt at-Turk), Part III, Sources of Oriental Languages and Literatures, Turkish Sources:7. Harvard University.
Eraslan, K. (2012). Eski Uygur Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Erdal, Marcel (1991). Old Turkic Word Formation A Functional Approach to the Lexicon Vol. I-II. Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
İleri, Esin (1997). Türkçedeki Fiillerin Birleşim Değeri. VIII. Uluslararası Türk Dilbilimi Konferansı Bildirileri 7–9 Ağustos 1996 içinde s. 157–165. Ankara.
Kaya, Ceval (1994). Uygurca Altun Yaruk giriş, metin ve dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları [AY].
Kormuşin, İ. Valentinoviç (2017). Yenisey Eski Türk mezar yazıtları, metinler ve incelemeler. (Çev. Rysbek Alimov). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Lessing, Ferdinand D. (Ed.) (1960). Mongolian-English dictionary. Berkeley – Los Angeles: University of California Press.
Nadelyayev, V. Mihayloviç vd. (1969). Drevnetyurkskiy slovar’. Leningrad: Akademiya Nauk SSSR [DTS].
Orkun, Hüseyin Namık (2011). Eski Türk yazıtları (Birleştirilmiş 3. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Rifat, Mehmet (1998). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları / Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler (2 Cilt). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Tekin, Talat (2006). Orhon yazıtları (2. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
____________ (2016). Orhon Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Uzer, Emre (2018). Altun Yaruk’ta fiil-tamlayıcı ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.