27 Mayıs 1960' tan günümüze paylaşılmayan Demokrat parti mirası
Türk siyasi hayatı içerisinde önemli bir yere sahip olan Demokrat Parti 10 yıllık iktidarı süresinde birçok yönüyle tartışılmıştır. DP, 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesi sonrasında zorunlu olarak siyasetten çekilmiştir. 27 Mayıs sonrasında kurulan AP, Demokrat Partinin oy tabanını hedefleyerek siyasi faaliyete girişmiştir. AP’nin toplumsal tabanına ait yaygın kanaat DP’nin mirasçısı olduğu yönündedir. Teşkilat farklı politik geçmişe sahip kişilerden oluşmakla birlikte eski DP’li milletvekilleri parti politikalarında etkin bir yere sahip olmuştur. 1965’ten 12 Mart 1971’e kadar iktidara hakim olan AP kısa sürede güçlü bir parti konumuna gelmiştir. 12 Eylül 1980 müdahalesinin ardından ise DP mirasına talip olan Anavatan Partisi lideri Özal politikalarını Menderes dönemi ile ilişkilendirmiştir. Ancak DYP’nin kurulmasından sonra aynı kökenden gelen iki parti DP misyonunu sürdürme iddiasıyla da rekabet etmişler ve hiçbir zaman siyasi zeminde bir uzlaşma sağlayamamışlardır. 2000’li yıllarda ise DP mirasına AKP’nin (Adalet ve Kalkınma Partisi) sahip çıkma iddiasında olduğu görülmektedir. Bu bildiride Demokrat Partinin Türk Siyasi Hayatı içerisindeki önemi üzerinde durularak, merkez sağdaki partilerin bu mirası paylaşmak konusundaki çabaları ve DP’yi partilerin gözünde cazip kılan hususlar üzerinde ana hatlarıyla değerlendirmeler yapılacaktır.
From 27th may 1960 to today the heritage of demokrat party
As an important party in Turkish policy Democrat Party was discussed for various aspects during its 10-year-supremacy. After the coup d’etat on 27th May 1960, DP withdrew from politics coerciblely. AP, which was established after 27th May, started out political activities aiming at DP’s voters. Therefore AP is extensively known as inheritor of DP. Although the party consisted of people from different political background, parliamentarians from old DP had a forceful effect on the party’s policy. Being the government party from 1965 to 12th March 1971, AP rapidly became a powerful party. After the coup d’etat on 12th September 1980 , Özal, the leader of Anavatan Partisi claimed the heritage of DP and related his policy to the period of Menderes. However, after the establishment of DYP both parties which are stemmed from the same origin competed for pursuing the mission of DP and never came to a mutual understanding in terms of politics. Nevertheless since the beginning of the 21th century it has been observed that AKP stakes out a claim on the heritage of DP. This paper emphasizes the importance of Democrat Parti in Turkish politics, observes the efforts of the rightist parties to share the heritage of it, and generally evaluates the characteristics of the party which attract those parties.
___
- ERTUNÇ, Ahmet, Cumhuriyetin Tarihi, İstanbul, 2004
- BEKTAŞ, Arsev, Demokratikleşme Sürecinde Liderler Oligarşisi, CHP ve AP (1961-1980),İstanbul, 1993.
- LEWIS, Bernard, Demokrasinin Türkiye Serüveni, İstanbul, 2003.
- TANÖR, Bülent, “ Siyasal Tarih 1980-1995”, Bugünkü Türkiye 1980-1995, İstanbul, 2002
- EROĞUL, Cem, “Çok Partili Düzenin Kuruluşu: 1945-71”, (Der.İrvin C.SCHİCK ve E. Ahmet TONAK) Geçiş Sürecinde Türkiye, İstanbul 2003.
- ---------, Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, Ankara,2003.
- Demokratik Parti Tüzük ve Programı, Ankara 1971
- Demokratik Parti ve Anayasa Islahatı, Ankara, 1973
- Demokratik Parti I. Büyük Kongresi, Ankara, Tarihsiz. 72’ler Hareketi ve Demokratik Parti, Demokratik Parti Genel Merkezi, Ankara,1971.
- TEZİÇ, Erdoğan, 100 Soruda Siyasi Partiler, İstanbul,1972.
- BOZBEYLİ, Ferruh, Birinci Cemre, İstanbul 1977.
- AHMAD, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye(1945-1980), İstanbul,1994.
- DEMİRCİ GÜLER, Filiz, İ, Türkiye’nin Yakın Siyasetinde Bir Örnek Olay Adalet Partisi,Ankara 2003.
- ÖZDEMİR, Hikmet, “ Siyasal Tarih (1960-1980), Çağdaş Türkiye, İstanbul, 1997.
- KARPAT, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul, 1996.
- BİRAND, Mehmet Ali, Can Dündar ve Bülent Çaplı, Demirkırat, İstanbul, 1991.
- BİRAND, Mehmet Ali Birand, Can Dündar ve Bülent Çaplı, 12 Mart İhtilalin Pençesinde Demokrasi, İstanbul, 2002.
- TUNÇAY, Mete, “Siyasi Tarih (1950-1960)”, Çağdaş Türkiye 1908-1980, İstanbul, 1997.Milliyet, 19.01.1970.
- Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem:3, Toplantı:2, c.12. 70. Birleşim 12. 03. 71.
- ALBAYRAK, Mustafa, Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946- 1960), Ankara, 2004
- ÖZKAN, Necati, Seçim Kazandıran Kampanyalar, İstanbul, 2004.
- MERT, Nuray, Merkez Sağın Kısa Tarihi, İstanbul, 2007.
- BULUT, Sedef, Muhtıra Sonrası Demokratikleşme Hareketine Örnek Model Olarak 1973 Seçimleri, Ankara, 2007.
- ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, Ankara,1999.
- ---------, “ Adalet Partisi”, CDTA,.8,1984.
- Tercüman, 9 Ekim, 2008./ www.tercüman.com.tr
- Aksiyon Dergisi, http:/ www.aksiyon.com.tr/04.06.2007
- Radikal, http:/ radikal.com.tr / 21.05.2006.
- Yeni Şafak, http:/ www.moralhaber.net./ 29 Nisan 2007.
- http:/ www.haberaktüel.com./ 14 Haziran 2008.
- http:/ www.binevi.com/ siyaset haberleri/ 12.02.2008.
- ISSN: 1300-9435
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 1995
- Yayıncı: Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi