HÜLYA ÖZDEMİR, Nina TUNÇEL, Adem Ünal KIZILDAĞ

Yoğunluk Ayarlı Radyasyon Tedavilerindeki Küçük Alanların Karakteristiklerinin Hava Saçılma Faktörü ile İncelenmesi

Bu çalışma, Elekta marka Synergy lineer hızlandırıcı cihazında üretilen 6 MV X-ışın enerjisinde yapıldı. Çalışmada yoğunluk ayarlı radyasyon tedavilerinde kullanılan küçük alanların karakteristikleri Kolimatör Saçılma Faktörü (Sc) ölçümleriyle incelendi. Merkez eksen ve merkez eksenden uzağa yerleşmiş alanların dozimetri işlemleri için havada “build-up” başlıklı CC04 iyon odası ve Dose-1 elektrometre kullanıldı. Genel olarak merkez eksen ve merkez eksen dışı yerleşimli alanların boyutunun küçülmesiyle Sc değerinde beklendiği gibi azalım görüldü. Merkez eksende 10x10 cm2 ila 2x2 cm2 alanlar kıyaslandığında Sc'nin alanın küçülmesiyle %5,4 oranında azaldığı, 1x1 cm2 alan dahil edildiğinde ise %12,5 azaldığı bulundu. Ancak, alanlar merkez dışına kaydırılırken kayma miktarı arttıkça Sc'nin aynı alan boyutu için arttığı görüldü. Sonuç olarak, Sc'deki maksimum artış, X2 ekseninde %5,9, Y1 ekseninde %5,6 ve Diagonal eksende %3 olarak bulundu. Dolayısıyla, Yoğunluk ayarlı radyasyon tedavi (YART) tekniğinde doğru doz hesaplaması için küçük alanların dozimetrik özellikleri, Tedavi Planlama Sisteminde uygun bir şekilde modellenmeli ve sonrasında kalite kontrolü sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Lineer hızlandırıcı, Yoğunluk ayarlı radyasyon tedavisi; Radyasyon alanı; Merkez ve merkez dışı alan; Hava saçılma faktörü

PDF

___

[1] Zhu, T.C., Bjärngard, B.E. 1995. The fraction of photons undergoing head scatter in x-ray beams. Phys. Med. Biol. 40(1995), 1127–1134.
[2] Jaffray, D. A., Battista, J. J., Fenster, A., Munro, P. 1993. X-ray sources of medical linear accelerators: Focal and extra-focal radiation. Med. Phys. 20(1993), 1417–1427.
[3] Sharpe, M. B., Jaffray, D. A., Battista, J. J., Munro, P. 1995. Extrafocal radiation: A unified approach to the prediction of beam penumbra and output factors for megavoltage x-ray beams. Med. Phys. 22(1995), 2065–2074.
[4] Zhu, T. C., Manbeck, K. 1994. CT reconstruction of x-ray source profile of a medical accelerator. Proc. SPIE 2132(1994), 242–253.
[5] Aspradakis, M.M., Byrne, J. P., Palmans, H., Conway, J., Rosser, K., Warrington, A. P., Duane, S. 2010. IPEM report 103: Small Field MV Photon Dosimetry. Institute of Physics and Engineering in Medicine (IPEM), York, UK, 6s.
[6] Sharma, S.D. 2011. Unflattened photon beams from the standard flattening filter free accelerators for radiotherapy: Advantages, limitations and challenges. Med Phys. 36(2011), 123–125.
[7] Dutreix, A., Bjärngard, B.E., Bridier, A., Mijnheer, B., Shaw, J.E., Svensson, H. 1997. Monitor unit calculation for high energy photon beams. Physics for clinical radiotherapy. ESTRO booklet no. 3. Garant, Leuve 36s.
[8] Young, M. E. J. 1957. Radiological Physics. 1st ed. Academic. New York, USA, 207s.
[9] Holt, J. G., Laughlin, J. S., Moroney, J. P. 1970. The extension of the concept of tissue-air ratios TAR to high-energy x-ray beams. Radiology 96(1970), 437–446.
[10] Kim, S., Palta, J. R., Zhu, T. C. 1998. A generalized solution for the calculation of in-air output factors in irregular fields. Med. Phys. 25(1998), 1692–1701.
[11] Khan, F. M., Gibbons, J. P. 2014. The Physics of Radiation Therapy, 5th ed. Lippincott Williams & Wilkins. Philadelphia, USA, 152s.
[12] Kase, K. R., Svensson, G. K. 1986. Head scatter data for several linear accelerators 4–18 MV. Med. Phys. 13(1986), 530–532.
[13] Tatcher, M., Bjärngard, B. E. 1992. Head-scatter factors and effective x-ray source positions in a 25-MV linear accelerator. Med. Phys. 19(1992), 685–686.
[14] Zhu T. C., Ahnesjö A., Lam K.L., Li X.A., Ma C.M., Palta J. R., Sharpe M.B., Thomadsen B, Tailor R. C. 2009. In-air output ratio, Sc, for megavoltage photon beams. Report of the AAPM Radiation Therapy Committee Task Group No. 74. Med. Phys. 36(2009), 5261-91.
[15] Podgorsak, E.B., 2005. Radiatıon Oncology Physics: A Handbook For Teachers And Students. International Atomic Energy Agency, Vienna, Austria, 372s.
[16] Zhu, T. C., Bjarngard, B. E. 1994. The head-scatter factor for small field sizes. Med. Phys. 21(1994), 65–68.
[17] Gotoh, S., Ochi, M., Hayashi, N., Matsushima, S., Uchida, T., Obata, S., Minami, K., Hayashi, K., Matsuo, T., Iwanaga, M., Yasunaga, A., Shibata, S. 1996. Narrow photon beam dosimetry for linear accelerator radiosurgery. Radiother. Oncol. 41(1996), 221–224.
[18] Olofssona, J., Georgb, D., Karlssona, M. 2003. A widely tested model for head scatter influence on photon beam output. Radiotherapy and Oncology 67(2003), 225–238.
[19] Fulkerson, R. K., Holmes, S. M. 2013. User's Guide To TG-142. Standard Imaging, Inc. 80678-00,7 / 13, http://www. standardimaging. com/uploads/tech_notes/ TG-142 guide_8067800.pdf (Erişim Tarihi: 17.08.2016).
[20] IBA, 2011. CC04, user’s guide. http://www.iba-dosimetry.com/sites/default/files/brochure/RT-BR-E-Detectors%20for%20RD%20and%20AD%200211_0.pdf (Erişim Tarihi: 17.08.2016)
[21] IBA, 2011. Dose 1 High Performance Reference Class Electrometer. http: // www.iba-dosimetry.com/sites/ default/files/ resources/ RT-BR-E-DOSE1_Rev.1_0211_0.pdf (Erişim Tarihi: 17.08.2016)
[22] Zhu, T. C., Bjarngard, B. E., Shackford, H. 1995. Head-scatter off-axis for megavoltage x-rays. Med. Phys. 22(1995), 793–798.
[23] Zhu, T. C., Bjarngard, B. E, 2003. Head-scatter off-axis for megavoltage x-rays. Med. Phys. 30(2003), 533–543.
[24] Shih, R., Li, X. A., Chu, J. C. H., Hsu, W. L. 1999. Calculation of headscatter factors at isocenter or at center of field for any arbitrary jaw setting. Med. Phys. 26(1999), 506–511.