Sürdürülebilirlik Açısından Mermer Atıklarının Karayolu İnşaatında Değerlendirilmesi: Ekonomik Analiz Örneği

Günümüzde mineral agrega kullanım alanları büyük bir hızla artmakta olmasına rağmen doğal agrega kaynakları giderek azalmaktadır. Buna karşılık ülkemizdeki mermer fabrikalarının atıklarının büyük bir kısmı değerlendirilememekte, işletme sahalarında veya yakınlarındaki depo alanlarında depolanmaktadır. Mermer işleme tesislerinde ham blokların işlenmesi ile ortaya çıkan artık miktarı genellikle %30 - %45 civarında olmaktadır. Mermer atıklarının yığınlar halinde biriktirilmesi hem çevreye olumsuz etkileri olmakta hem de ekonomik olarak kayıplara sebep olmaktadır. Bu çalışmada atık mermer agregasının yol üstyapısında temel tabakalarında doğal agrega yerine alternatif kullanımı düşünülerek, doğal malzeme ile mukayeseli olarak ekonomik analizi yapılmıştır. Çalışmada öncelikle atık malzemelerin ve doğal agreganın birim maliyetleri belirlenmiştir. Maliyet analizinde sökme - kırma - eleme – sınıflandırma - yükleme ve nakliye maliyetleri arasında olası senaryolar dikkate alınmıştır. Yapılan maliyet hesabı neticesinde mermer atıklarının ham madde maliyeti olmaması sebebiyle, birim maliyeti doğal agreganın %50’si kadar çıkmıştır. Elde edilen birim maliyet farklarından hareketle, sonuç olarak mermer agregasının ekonomik olarak taşınabileceği belirli bir mesafe (Me) belirlenmiştir. Başa baş mesafesi olarak bulunan bu uzaklığın göz ardı edilemeyecek ölçüde olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Yol üstyapısı, Mermer atıkları, Ekonomik analiz, Birim maliyet

Utilization of Marble Waste into the Highway Pavement Layers in the Mean of Sustainability; An Example of Cost Analysis

Today, although mineral aggregate usage areas are increasing rapidly, natural aggregate resources are decreasing gradually. On the other hand most of the marble waste produced by the factories in Turkey is not in use. Inert wastes are stored at factory sites or in storage areas nearby the production area. The amount of marble waste produced by the processing of raw blocks in marble factory is generally around 30% - 45%. An uncovered marble waste in stock pile both has negative effects on the environment and causes economic losses. In this study, considering the alternative usage of waste marble aggregate instead of natural mineral aggregate in the road pavements, an economic analysis has been investigated in comparison with natural aggregate. In the study, firstly, unit costs of waste materials and natural aggregates were determined. In the cost analysis, possible scenarios between ripping - crushing - screening – classification - loading and transportation costs are taken into consideration. In the cost analysis, since the marble waste has not raw material charge, the unit cost has been calculated as the half of the natural aggregate. As a result, based on the unit cost differences, a certain distance (Me) at which the marble aggregate can be carried economically has been determined. This (Me) distance, which is found as the break-even distance, cannot be ignored.

Keywords:

Highway pavements, Marble waste, Cost analysis, Unit cost,

PDF

___

[1] Çetin, T., 2003. Türkiye Mermer Potansiyeli, Üretimi ve İhracatı, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 3, 243-256.
[2] Kavas T., ve Kibıcı Y., 2001. Afyon Bölgesi Mermer Atıklarının Porlant Kompoze Çimentosu Üretiminde Katkı Maddesi Olarak Kullanım Olanakları, Türkiye 3. Mermer Sempozyumu, MERSEM 2001, 3-5 Mayıs 2001, Afyon.
[3] Kadıoğlu, Y., Özav, L., 2008. Denizli İlinde Önemli Bir Ekonomik Fonksiyon Özelliği Kazanan Endüstriyel Doğal Taşlar : Mermer ve Traverten, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı:8, 253-271.
[4] Kamacı C., 2013. Traverten işlenmesi sırasında karşılaşılan problemler, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 97 s., Eskişehir.
[5] Çelik, M.Y., Emrullahoğlu, Ö.F., 1999. Mermer Atıklarından Polyester Bağlayıcılı Suni Mermer Blok ve Levha Üretiminin Araştırılması, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Dergisi, 1(1), 35-50.
[6] Yıldız A.H., 2008. Mermer toz atıklarının yol inşaatında değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 172 s., Isparta.
[7] Bhatnagar, A., 2009. Study for Qualitative and Quantitative Evaluation of Waste Generation in Indian Marble Mining and Processing, Symposium on the Evaluation of Marble Wastes and Decreasing Environmental Effects, 16-17 October 2009, Diyarbakır, Turkey, 1-13.
[8] Ceylan, H., Mança, S., 2013. Mermer Parça Atıklarının Beton Agregası Olarak Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Teknik Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, 21-25.
[9] Kun, N. (2013) Mermer Jeolojisi ve Teknolojisi, Genişletilmiş 2. Baskı, Tezer Matbaası, İzmir, 222 s.
[10] Gurer, C., Akbulut, H., Kurklu, G., 2004. İnşaat Endüstrisinde Geri Dönüşüm ve Bir Hammadde Kaynağı Olarak Farklı Yapı Malzemelerinin Yeniden Değerlendirilmesi, 5. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 13-14 Mayıs 2004, İzmir, Türkiye, 28-36.
[11] Altındağ, R., 2018. Doğal Taş Ocaklarında Artık Oluşumunun Önlenmesi ve Artıkların Değerlendirilmesi, Mermer Madenciliğinde Çevresel Yaklaşımlar, Muğla Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları 6, Akademik Yayın Dizisi:1, Muğla, 271 s.
[12] Filiz, M., Özel, C., Soykan, O., Ekiz, Y., 2010. Atık Mermer Tozunun Parke Taşlarında Kullanılması, Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi, Cilt: 6, No: 2, 57-72.
[13] Akbulut, H., Gurer, C., 2003. Mermer Atıklarının Çevresel Etkileri ve Yol Katmanlarında Kullanılarak Faydalanma ve Atık Azaltma İmkanları, Türkiye IV. Mermer Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 18-19 Aralık 2003, Afyonkarahisar, Türkiye, 371-378.
[14] Akbulut, H., Gurer, C. 2006. Atık Mermerlerin Asfalt Kaplamalarda Agrega Olarak Değerlendirilmesi, İMO Teknik Dergi, 17(4), 3943-3960.
[15] Ural, N., Yakşe, G., 2015. Atık Mermer Parçalarının Yol Temel Malzemesi Olarak Değerlendirilmesi, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Fen Bilimleri Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, 53-62 s.
[16] Özdemir, E., Sarıcı, D. E., Sarıcı T., 2017. Doğu Anadolu Bölgesinde Bulunan Bazı Mermer Atıklarının Yol Temel ve Alt Temel Tabakalarında Kullanılabilirliğinin Değerlendirilmesi, Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Sayı 39, 13-20.
[17] Terzi, S., Karaşahin, M., 2003. Mermer Toz Atıklarının Asfalt Betonu Karışımında Filler Malzemesi Olarak Kullanımı, İMO Teknik Dergi, 14(2), 2903-2922.
[18] Okagbue, C.O., Onyeobi, T.U.S., 1999, Potential of Marble Dust to Stabilize Red Tropical Soils for Road Construction, Engineering Geology, Elsevier Science, 53(1999), pp 371-380.
[19] BTSO, 2019. Bucak Sanayi ve Ticaret Odası, Bucak Ekonomi, http://www.bucaktso.org.tr /BUCAK/Ekonomi/tabid/16218/Default.aspx (Erişim Tarihi: 23.07.2019).
[20] Anonim 2013, Karayolu Teknik Şartnamesi, Karayolları Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
[21] Sütas, İ., Yılmaz, A., 2006. Elektrik Ark Fırını Cürufunun Karayolu Üstyapısında ve Yol Dolgularında Kullanılabilirliğinin Araştırılması ve Verimlilik Analizi, 003.01.0102.001 No’lu Araştırma Projesi Sonuç Raporu, Akdeniz Üniversitesi, Antalya, 121 s.
[22] Anonim 2018a. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Birim Fiyat Tarifleri Eki İnşaat Birim Fiyatları Listesi ve Rayiçleri, 678 s. Ankara.
[23] Anonim 2018b. Yol ve Köprü İnşaatı Fiyat Analizleri, Karayolları Genel Müdürlüğü, 63 s. Ankara.
[24] Ilıcalı, M., 1988. Karayolu üst yapısında Erdemir cürufunun kullanılabilirliğinin araştırılması, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 212 s., İstanbul.
[25] Anonim 2018c. Taşıma Genel Teknik Şartnamesi, Karayolları Genel Müdürlüğü, 525 s. Ankara.