Nemrut Kaldera Göllerinin Su Kaynakları Potansiyeli

Ülkemizde bulunan göller su kaynakları potansiyeli olarak önemli bir yer tutmaktadır. Göller ile ilgili olarak birçok çalışma yapılmış ve yapılmakla birlikte, volkanik göllerin hidrojeolojik koşullarına ait sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Tatlı su kaynağı potansiyeli açısından uygun hidrojeokimyasal özellikleri olan göllerin önemi büyüktür. Bu çalışma kapsamında Türkiye’deki volkanik göllerden olan ve Tatvan ile Bitlis yerleşimlerinin su kaynağını oluşturma potansiyeli bulunan Nemrut Krater göllerinin alansal yayılımı ve hidrojeokimyasal özellikleri, çevresindeki yeraltısuyu ile birlikte araştırılmıştır. Nemrut Krater Gölü’nün batimetrisi ve buna bağlı olarak fiziksel özellikleri yanında Nemrut krateri içinde ve dışındaki kaynakların krater gölleri ile olan hidrojeolojik ilişkileri incelenmiştir. Gölün ve kaynakların hidrojeokimyasal özellikleri yerinde yapılan fiziksel ölçümler ile desteklenmiştir. Göl seviyesinin 1 m düşürülmesi sonucunda yaklaşık olarak 12.46x106 m3 su hacmi elde etmek olasıdır ve bu miktar ile yaklaşık 350000 kişinin bir yıllık su ihtiyacı karşılanabilmektedir. Aynı miktarda su ile yaklaşık 400 ha tarım arazisi sulanabilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Göl, Batimetri; Hidrojeokimya; Yeraltısuyu; Krater

___

[1] UN-Water and FAO. 2007. 2007 World Water Day: Coping with Water Scarcity: Challenge of the twenty-first century. http://www.fao.org/ nr/water /docs/escarcity.pdf (Erişim Tarihi: 18.01.2017)
[2] DSİ, 2017. Toprak Su kaynakları. http://www.dsi.gov.tr/toprak-ve-su-kaynaklari (Erişim Tarihi: 18.01.2017).
[3] Bayari, C.S., Kurttas, T. 2000. Türkiye Gölleri Hidrolojik, Hidrojeokimyasal, Jeokimyasal ve Çevresel İzotopik İncelenmesi Pilot Projesi, Köyceğiz Gölü, TÜBİTAK, Yer Deniz Atmosfer Bilimleri ve Çevre Araştırma Grubu, Proje No: YDABÇAG-201, 143s.
[4] Güler, S., Dirican, A. 1998. Van Gölü ve Çevresindeki Suların İzotopik ve Kimyasal İçeriklerinin Belirlenmesi ve Su Dengesinin İncelenmesi, TC. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Teknik Araştırma ve Kalite Kontrol Dairesi Başkanlığı, Yayın no:920, 59s.
[5] Gulec, N., Hilton, D.R., Mutlu, H. 2002. Helium isotope variations in Turkey: relationship to tectonics, volcanism and recent seismic activities. Chemical Geology, 187 (2002), 129– 142.
[6] USGS, 2003. Collection of Water Data by Direct Measurement, Section D Water Quality. ss66-90. Wood, W.W., 1976. Guidelines for collection and field analysis of ground water samples for selected unstable constituents: Techniques of Water Resources Investigations in the United States Geological Survey, Chapter D2, Book 1, U.S. Government Printing Office, Washington, 24s.
[7] APHA, AWWA and WPCF, 1989. Standart Methods For The determination Of Water And Waste Water. 17th Edition. American Public Health Association Publication, Washington, 1391s.
[8] Özpeker, I. 1973. Nemrut Yanardağının Petrojenezi. ITU Mad. Fak., Ofset Baski Atölyesi, İTÜ Maden Fak., Yayın No:3-14, 70s.
[9] Le Pennec, J.L., Aydar, E., Deniel, C., Feraud, J., Gourgaud, A. 1990. Aperçu sur le volcanisme quaternaire de l'est de la Turquie. Bull. Sect. Volcan. De Soc. Geol. Fran., "Special Turquie", (1990)32-34.
[10] Yılmaz, Y., Güner, Y., Şaroğlu, F. 1998. Geology of the quaternary volcanic centers of the east Anatolia. J. Volcanol. Geotherm. Res., 85(1998),173-210.
[11] Degens, E. T., Kurtman, F. 1978. The Geology of Lake Van, MTA yayınları, no 169, Ankara, 158s.
[12] Kazancı, N.,Girgin, S., Dügel, M.,v Oğuzkurt, D., Mutlu, B., Dere, Ş., Barlas, M., Özçelik, M. 1999. Köyceğiz, Beyşehir, Eğirdir, Akşehir, Eber, Çorak, Kovada, Yarışlı, Bafa, Salda, Karataş, Çavuşçu Gölleri, Küçük ve Büyük Menderes Deltası, Güllük Sazlığı, Karamuk Bataklığı'nın Limnolojisi, Çevre Kalitesi ve Biyolojik Çeşitliliği. Kazancı, N., ed., 1999. Türkiye İç Suları Araştırmaları Dizisi IV, Form Ofset, Ankara, 372s.
[13] Kazancı, N.,Girgin, S., Dügel, M., Oğuzkurt, D. 1998. Burdur Gölü ve Acıgöl'ün Limnolojisi, Çevre Kalitesi ve Biyolojik Çeşitliliği. Kazancı, N., ed., 1998. Türkiye İç Suları Araştırmaları Dizisi III, İmaj Yayınevi, Ankara, 117s.
[14] Ulusoy İ, Çubukçu E, Aydar E, Labazuy P, Ersoy O, Şen E, Gourgaud, A. 2012. Volcanological Evolution and Caldera Forming Eruptions of Mt. Nemrut (Eastern Turkey). J Volcanol Geotherm Res. 245-246(2012), 21-39.
[15] Serafeddin H. 2009. Şerefname. Çev. C. Kabadayı, R. Katı, V. İlmen. Yaba Yayınları, 5 Cilt, 2648s.
[16] Gamsız, E., Ağacık, G. 1981. Su ve Analiz Metodları: DSİ Genel Müdürlüğü Yayını, 158 s.
[17] Scalf, M.R., McNabb, J.F., Dunlap, W.J., Cosby, R.L., Freyberger, J.S. 1981. Manual of ground-water quality sampling procedures. U.S Environmental Protection Agency, EPA-600/2-81-160, Oklahoma, 93s.
[18] Hem, J.D. 1989. Study and Interpretation of the Chemical Characteristics of Natural Water, United States Geological Survey, Water -Supply Paper, 2254, Washington, 263s.
[19] Mazor, E. 1991. Applied Chemical and Isotopic Groundwater Hydrology, Burns&Smith Ltd., Open University Press, Great Britain, 275s.
[20] Ulusoy, I., Ersoy, O., Labazuy, P., Aydar, E., Cubukcu, E., Bayhan, H., Gourgaud, A. and Kurttaş, T. 2006. Self-Potential and image analysis of Mount Nemrut (Eastern Turkey): An approach to the hydrothermal system Fourth Conference of Cities on Volcanoes, 23-27 January 2006, Ecuador, Quito.
[21] Ulusoy, İ., Labazuy, P., Aydar, E., Ersoy, O. and Çubukçu, E. 2008. Structure of the Nemrut caldera (Eastern Anatolia, Turkey) and associated hydrothermal fluid circulation. J. Volcanol. Geotherm. Res.,174-4(2008), 269-283.
[22] Kızılkaya, T. 1988. Sulama ve Drenaj. T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, 390s.
[23] FAO, 1985. Water Quality for Agriculture. Irrigation and Drainage paper 29, Rev. 1, FAO, Rome, 174s.
[24] Davraz, A. Ünver, Ö. 2014. İnegöl Havzası (Bursa) Hidrojeolojisi ve Yeraltısularının Kalite Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 18(2), 7-21.
[25] Wilcox LV (1955) Classification and use of irrigation water. US Department of Agriculture, Circular no 969, Washington D.C., 21s.
[26] TSE, 2014. İçme suları standardı. Türk Standartları Enstitüsü 1,.Baskı TSE, TS 266/T1, 1-25, Ankara, 20s.
[27] İlbank, 2013. İçmesuyu Tesisleri Etüt, Fizibilite Ve Projelerinin Hazırlanmasına Ait Teknik Şartname, İller Bankası A.Ş., 78s.
[28] Gleick, P.H. 1996. Basic Water Requirements for Human Activities: Meeting Basic Needs. Water Int., 21 (1996), 83-92.
[29] TÜİK, 2017. Genel Nüfus Sayımı sonuçları, 1927-2000 ve Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçları, 2007-2015. http://www.tuik.gov.tr/ UstMenu.do?metod=temelist (Erişim Tarihi: 18.01.2017).