Bülent VEREP, M.Salih ÇELİKKALE, Ertuğ DÜZGÜNEŞ

Uzungöl'ün bazı limnolojik ve hidrografik özellikleri

Bu çalışmada sahip olduğu doğal varlıkları sayesinde tabiat parkı olarak ilan edilen Uzungöl beldesinin manzarasıyla bütünleşmiş olan Uzungöl'ün temel çevresel ve hidrografik özellikleri, morfolojik ve batimetrik yapısı yanında gölü besleyen derelerin sedimantasyonla gölü doldurması ve buna bağlı olarak göl aynasının nemcil bitkilerle kaplanması gibi problemlerin ortaya koyulması amaçlanmıştır. Uzungöl bugün yaklaşık olarak 837 m uzunluğunda, 279 m genişliğinde ve en derin yeri 5.87 m'dir. Uzungöl'ün yıllık ortalama su sıcaklığı 9°C olup, göl suyunda çözünmüş oksijenin su bitkisi alanlarında 0.03 mg $lt^{-1}$ 'ye kadar düştüğü ve diğer istasyonlarda en yüksek 14.35 mg $lt^{-1}$düzeyinde olduğu, pH'ın yıl boyunca 5.50-8.15 arasında değiştiği, göl suyu elektriksel iletkenliğinin ise 26.90 $mu$ S ile 95.80 $mu$ S arasında değiştiği tesbit edilmiştir. Uzungöle yıl boyunca ortalama olarak Haldizen deresinin 9.50 mg $lt^{-1}$ , Balastel deresinin ise 10.20 mg $lt^{-1}$ askıda katı madde taşıdıkları ve gölde yılda ortalama 533 ton katı madde birikebileceği tahmin edilmiştir. Buna göre ise Uzungöl yılda ortalama 355 $m^3$ lük hacim kaybına uğrayabileceği tesbit edilmiştir. Çalışmada Uzungöl'ün son 20 yıl içerisindeki hacim kayıpları göz önüne alınırsa yakın bir gelecekte bir göl olmaktan çıkabileceği ve bir bataklığa dönüşebileceği, eski albenisini ve dolayısıyla sahip olduğu turistik, ekolojik ve su ürünleri potansiyelini kaybedebileceği belirlenmiştir. En geçerli rehabilitasyon yöntemi ise bir an önce birikmiş sedimentin ve su bitkilerinin gölden mekanik yöntemlerle uzaklaştırılması olarak gözükmektedir.

Some limnological and hydrographycal properties of Uzun Lake

Some limnological and hydrographycal properties of Uzun Lake. In this study, It has been aimed that the determining of the basic environmental and hydro graphic properties, the problems that sedimentation and plant growing on the surface of lake and morphological and bathymetrical structure of Uzungöl which is called as the natural park due to natural beauties and lake. In this study, it has been find that Uzungöl is approximately 837 m in length and 279 m in width and has got 5.87 m maximum depth. The mean water temperature of Uzungöl is 9°C during a period of one year. Dissolved oxygen level is as 0.03 mg $lt^{-1}$ on the water plants area and maximum 14.35 mg $lt^{-1}$ in other stations. pH of Uzungöl is varies between 5.50 and 8.15 during the year. The conductivity in the water of Uzungöl is also varies between 26.90 and 95.80 us. In the other hand, it has been find that Haldizen river and Balastel river has been transported as 9.50 mg If'and 10.20 mg $lt^{-1}$' the suspended solids to Uzungöl, separetely. And it has been determined that it might deposite silts and solid materials to Uzungöl as mean 533 ton $lt^{-1}$ (3457 ton $lt^{-1}$ as maximum-126 ton $lt^{-1}$ as minimum) solid materials. So, it has been determined that its volume might decreases as mean 355 m3 $lt^{-1}$ (2304 m3 $lt^{-1}$ as maximum and 84 m3 $lt^{-1}$ as minimum). In this work, it has been determined that if we consider the volume decreasing in Uzungöl during last 20 years, Uzungöl might lose its ornitological properties, touristic, ecological and fisheries potentials. The best rehabilitation method is to discharge of sediments on the lake bottom and the cleaning the water plants by the mechanic methods immediately.

PDF

___

Alkan, S., 1996, (A Research on Determination of Deposition Material and Actions for Sedimantation in Uzungöl) In Turkish, Uzungöl’e Taşınan Yığıntı Materyalin Tesbiti ve Taşınan Materyal ile Gölün Dolmasını Engelleyecek Önlemler Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Trabzon, 67s.
Anonim, 1966-1992, (Data on Lake Level and River Flow Rate) In Turkish, Uzungöl Su Akım ve Göl Düzeyi Kayıtları, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, XXII. Bölge Müdürlüğü, Trabzon.
Anonim, 1969-1997, (Meteorological Data) In Turkish, Uzungöl Meteoroloji İstas- yonu Kayıtları, T.C., Başbakanlık Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
Araz, N., 1996, (Researches on Uzungöl’s Natural Park Sources) In Turkish, Uzungöl Tabiat Parkı’nın Kaynak Değerlerine Yönelik Araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalı,Trabzon,80 s.
Cirik, S. Ve Cirik, Ş., 1991, Limnoloji, Ege Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi Yayınları, No:21, Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova, İzmir.
Erençin, Z., Köksal, G., 1981, (Inland Water Sciences) In Turkish, İçsular Temel Bilimleri, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları, Sayı: 273, Ankara.
Mater, B., Sunay, H., 1985, (Abant Lake and Peat Formation) In Turkish, Abant Gölü ve Çevresinde Turba Oluşumu, İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü, Bülten, 2(2):77-92.
Okuş, E., Uysal, A., 1988, (Determination of Chlorophyl-a Quantity and Primer Productivity of Küçük Çekmece and Büyük Çekmece Lakes), In Turkish, Küçük Çekmece ve Büyük Çekmece Göllerinin Klorofil-a Miktarları ve Birincil Verimliliğin Saptanması, İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü, Bülten, 5(5):75-87.
Önsoy, H., Yüksek, Ö., Özölçer, İ.H., Birben, A.R., 1995, (A Preliminary Research on Hydrology of Uzungöl Basin, Deposition Materials and Erosion) In Turkish, Uzungöl Havzası Hidrolojisi ve Erozyon, Sürüntü Maddesi Etüdü, Araştırma Raporu, KTÜ Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü Hidrolik Laboratuvarı, Proje Kod No:93.112.001.3, Trabzon, 39 s.
Ryhrer, J.H., 1956, The measurement of primary productivity, Limnol, Oceanog, 1:79-84.
Verep, B., 1999, (A Study on the Determining of Uzungöl’s Properties in terms of Fisheries, Hydrography and Recreation) In Turkish, Uzungöl’ün Hidrografik Özellikleri, Su Ürünleri ve Rekreasyon Açısından Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkçılık Teknolojisi A.B.D., Trabzon, 71s.
Yağanoğlu, V., Okuroğlu, M., Yardımcı, N., 1994, (Meteorology I-II) In Turkish, Meteoroloji I-II, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:115, İkinci Baskı, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ofset Tesisi, Erzurum.