MUSTAFA TOLGA TOLON, DENİZ GÜNAY, OSMAN ÖZDEN, Hülya SAYGI, DİLEK EMİROĞLU

Karadeniz Bölgesi’nde toptan balık hallerinin yapısal ve pazarlama durumu

Su ürünleri üretiminin ve potansiyel pazarının en yüksek olduğu Karadeniz Bölgesi' ndeki toptan balık hallerinin mevcut durumunun karşılaştırmalı olarak ortaya koyulduğu bu çalışma ile su ürünleri dağıtım kanalında önemli bir yeri olan balık hallerinin iyileştirilme çalışmalarının planlanmasına ve ileride yapılacak kapsamlı çalışmalara kaynak oluşturulması amaçlanmıştır. Bu amaçla Türkiye'nin su ürünleri avcılığının %73'ünün sağlandığı Karadeniz Bölgesi'nde faaliyet gösteren Samsun, Trabzon ve Ordu toptan balık hallerinin yapısal ve ekonomik durumları karşılaştırmalı olarak yerinde incelenmiştir. Balık hallerinde 2013 yılında pazarlanan su ürünlerinin türleri ve işlem hacmi verileri hallerin istatistik kayıtlarından; balık hallerinin fiziksel yapısı, çalışanların profili, sağlanan imkân ve hizmetler, gelir ve masraflarını oluşturan kalemler, pazarlama profili, halde faaliyet gösteren komisyoncuların durumu ile ilgili veriler ise hal yönetici, sorumlu ve çalışanları ile yapılan yüz yüze anket sonuçlarından elde edilmiştir. Ayrıca ilgili yönetmelik uyarınca Avrupa Birliği uyum sürecinde öngörülen iyileştirmelerin gerçekleşme durumu incelenmiştir. Karadeniz Bölgesi'nde faaliyet gösteren balık hallerinin mevcut durumunun tüm yönleriyle değerlendirilmesi amacıyla GZFT (Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Fırsatlar, Tehditler) analizi yapılmıştır. İncelenen 3 balık halinin 2013 yılında kayıtlı toplam işlem hacmi yaklaşık 13 590 ton olup, Karadeniz Bölgesi toplam su ürünleri üretiminin % 5,51'ini pazarladığı görülmektedir. Kapasite kullanım oranları %7,6 - 55,48 arasında düşük düzeydedir. 2013 yılı gelir miktarı 54 bin TL ile 578 bin TL arasında olup toplam gelir 946 bin TL olarak gerçekleşmiştir. Balık hallerinde altyapı geliştirme yatırımlarına öncelik verilmesine rağmen henüz kapasite kullanım oranı, hijyen ve pazarlama imkanları bakımından istenen düzeye ulaşmadığı görülmektedir

Structural and economic condition of wholesale fish markets in Black Sea Region

In this study it is aimed to create background and resource for improvement plans as well as more comprehensive future studies on wholesale fish markets in Black Sea region of Turkey. The region is very important for seafood production of Turkey which constitutes 73% of total fisheries production however there is no comparative study on the wholesale fish markets of Black Sea region. Comparative analysis on 3 main wholesale fish markets (Samsun, Trabzon and Ordu) of Black Sea region was performed for structural and economic conditions. The data on fishery products and trading volume in 2013 were derived from the official statistical documents of the wholesale fish markets. The remaining data on physical conditions, profile of employees, facilities, services, incomes, expenses, marketing profile and status of the brokers were obtained by face-to-face survey conducted with responsible managers and employees. Moreover, realization of improvement studies in accordance with the regulations of European Union harmonization process have been investigated. Finally, SWOT (strengths, weaknesses, opportunities, threats) analysis was performed in order to assess all aspects of the current state of wholesale fish markets in the region. The trade volume of 3 wholesale fish markets was 13 590 tonnes in 2013 which constitutes 5.51% of total fish trade in Blacks Sea region. Capacity utilization rates at a low level between 7.6 to 55.48%. The total revenue of the wholesale fish markets in 2013 was 946 thousand Turkish Lira. Although the priority is given to the infrastructural development investments by the Ministry of Food and Agriculture, the desired level could not obtained in terms of capacity utilization rate, hygiene and marketing opportunities, yet

PDF

___

BSGM., 2013. Su Ürünleri Toptan Satış Yerleri. Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü (21.08.2014)
BSGM., 2014. Su Ürünleri İstatistikleri. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 13 p.
Cadilhon, J.J., Fearne, A. P., Hughes, D. R., Moustier, P., 2003. Wholesale markets and food distribution in Europe: new strategies for old functions.
Department of Agricultural Sciences, Imperial College London (Wye Campus).
Çankaya, A., 2005. Trabzon İlinde Su Ürünleri Sektörünün Mevcut Durumu ve Geleceği. Yunus Araştırma Bülteni, 2005 (3), pp.3-4, Trabzon.
Dağtekin, M., Emeksiz, F., 2010. Trabzon İlinde Su Ürünleri Üretimi ve Pazarlama Yapısı. (Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi, Adana.
DPT., 2007. Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı Su Ürünleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara.
EC., 2000. Council regulation on the common organisation of the markets in fishery and aquaculture products, European Commission, Reg.No.104, Brussels.
Erdoğan, N., Düzgüneş, E., 2004. Karşılaştırmalı Bir Yaklaşımla İstanbul Balık Hali. Ulusal Su Günleri, İzmir.
ITO, 2010. İstanbul Su Ürünleri Hali, Bilgi Notu, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Şubesi, 15 Nisan 2010, İstanbul, p.17
Köse, S.G., Tokay, N.M., Baygar, S., Özer, T., Çolakoğlu, N.P.A., Alçiçek, Z., 2010. Türkiye'deki su ürünleri işleme sektörünün durumu sorunları ve çözüm önerileri. In: Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11- 15 Ocak, Ankara.
Mol, S., Sağlam, Ö. E., 2004. Investigating Seafood Marketing Conditions in Some Important Turkish Seafood Markets in Comparison with European Countries. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 4(2).
Nazır, B., 2011. Dersaadet’te ticaret. İstanbul Ticaret Odası Yayınları (Sayı 2010-109), İstanbul.
OTB., 2014. Karadeniz'de balıkçılık ve sorunları. Ordu Ticaret Borsası Yayınları, Ordu, 32 p.
ÖİK., 2014. Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018. Su Ürünleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu, T.C.Kalkınma Bakanlığı, Ankara.
Piumsombun, S., 2001. Production, accessibility, marketing and consumption patterns of freshwater aquaculture products in Asia: A cross country comparison. FAO Fisheries Circular (973).
Sağlam, N. E., Sağlam, C., 2010. Samsun Balık Halinde 2007-2010 Yılları Arasında İşlem Gören Türlerin İncelenmesi ve Hal İçerisindeki İşletmelere Genel Bir Bakış. Ege J Fish Aqua Sci, 27(4): 241-261
Şahin, Y., 2011. AB ve iş dünyası: Balıkçılık sektörü. İKV Değerlendirme Notu (38).
Tekinay, A. A., Alpaslan, M., Özen, Ö., Akyüz, P., Güroy, D., 2002. 1996-2001
Yılları Arasında Çanakkale Balık Hali’nde Pazarlanan Su Ürünleri ve Çanakkale Bölgesi Üretim Miktarlarının Karşılaştırılması. Ege J Fish Aqua Sci, 19(3-4), İzmir, 445-463.
TKB., 2002. Su Ürünleri Toptan ve Perakende Satış Yerleri Yönetmeliği, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, No: 24790.
TUİK., 2013. Su Ürünleri İstatistikleri.Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara. Türkyılmaz, T., Hasaltuntaş, O., 2003. Su Ürünleri Toptan ve Perakende Satış Yerleri Yönetmenliğinin Getirdikleri. Yunus Araştırma Bülteni, 2003(1).
Üçok, D., 2003. Istanbul Balik Hali'nin Hijyenik Durumunun Belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Danisman Mol, S., Istanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Istanbul.
Yıldırım, B. R., Akyol, O., 2012. İzmir Balık Hali: Mevcut Durum, pazarlanan türler (2007-2011) ve Sorunlar. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 29(4), 151-155. doi: 10.12714/egejfas.2012.29.4.01
Yıldırım, B. R., Akyol, O., 2013. İstanbul balık halinin fiziki koşulları ve pazarlanan türler (2007-2011). Su Ürünleri Dergisi, 30(1)