Havza Koruma Alanlarının Yeraltı Suyu Kirleticilerin Taşınımı Bakımından Değerlendirilmesi

Sunulan çalışmanın amacı, bir coğrafi bilgi sistemi (CBS) yazılımı ile kısa süredeve kolay elde edilebilecek verilerle bir içme suyu havzasındaki yeraltı suyu kirliliğininherhangi bir alıcı ortama ulaşma sürelerinin karmaşık matematiksel modellerebaşvurmadan da elde edilebileceğini göstermektedir. Bu amaçla İzmir Büyükşehir bölgesininsu ihtiyacının yaklaşık %36’sının karşılandığı Tahtalı Baraj Gölünü besleyenTahtalı Çayı havzası örnek uygulama ve çalışma sahası olarak seçilmiştir. İlgili yönetmeliklerdetanımlanan koruma alanları yeraltı suyu kirletici taşınımı açısından değerlendirilmiştir.Çalışma sahasındaki kuyularda ölçülmüş yeraltı suyu derinlik verilerikullanılarak interpolasyon yöntemiyle yeraltı suyu seviye haritası oluşturulmuştur. Ayrıcabölgenin jeoloji haritası esas alınarak hidrolik iletkenlik ve etkin porozite katsayılarıbelirlenmiştir ve CBS ortamında çalışma sahasına ait veri katmanları oluşturulmuştur.Bu veri katmanları ile çalışma sahasındaki yeraltı suyu sızma hızların ve akım yönlerininkonumsal dağılım haritaları hesaplanmıştır. Daha sonra yeraltı suyunda bozunmayauğramayan bir kirleticinin Tahtalı Baraj Gölünün orta mesafeli koruma alan sınırındanitibaren yeraltı suyu akım yönünde parçacık izleme yöntemiyle ileriye doğru izlenmiştir.Parçacık izleme işlemi yine CBS ortamında gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucundaorta mesafeli koruma alanının ötesindeki olası bir yeraltı suyu kirlenmesinin göle ulaşmasıiçin en uygunsuz koşullar dikkate alındığında en az 110 gün geçmesi gerektiğitahmin edilmiştir. Buna ilave olarak belirli bölgelerde oluşabilecek yeraltı suyu kirliliğininçalışma bulgularına göre göle ulaşmasının pek olası olmadığı ve dolayısıyla o bölgelerdekiherhangi bir kirliliğin gölü daha az tehdit edebileceği öngörülebilmektedir.

___

  • DEÜ, (2007). Integrated Modelling of Nutrient Loads and Eutrophication in the Catchment Area of the Izmit Bay, the Tahtali and the Porsuk River Basins, Turkey. TÜBİTAK uluslararası araştırma projesi ara raporu.
  • DMİ, (2005). Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü meteorolojik rasat verileri.
  • Erdoğan, B., (1990). İzmir- Ankara Zonu ile Karaburun Kuşağının Tektonik İlişkisi. M.T.A. Dergisi 119, 1-15.
  • İleri, B., Gündüz, O., Elçi, A., Şimşek, C. ve Alpaslan, N., (2007). Tahtalı Havzası Yeraltı Suyu Kalitesinin CBS Destekli Değerlendirilmesi, Bildiriler kitabı, 7. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi, 880-888, İzmir.
  • İZSU, (2002). İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü, Su Havzaları Koruma Yönetmeliği.
  • Karadaş, D., Elçi, A., (2007), Gündüz, O., Şimşek, C. ve Kazanasmaz, E., (2007). İzmir Tahtalı Çayı Havzasında Mevsimsel Yeraltı Suyu Düşümünün Matematiksel Modelleme İle Belirlenmesi, Bildiriler kitabı, 7. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi, 41-49, İzmir.
  • Koca, M.Y., (1995). Slope Stability Assessment of the Abandoned Andesite Quarries in and Around the Izmir City Centre, Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Şimşek, C., Elçi, A., Gündüz O. ve Erdoğan B., (2008). Hydrogeological and hydrogeochemical characterization of a karstic mountain region, Environmental Geology, 52, 2, 291-308.
  • SKKY, (2004). Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği. 31 Aralık 2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete, Ankara.
  • Spitz, K. ve Moreno, J., (1996). A practical guide to groundwater and solute transport modeling, John Wiley, New York.