Birinci basamaktaki hemşire/ebelerin eğitiminde akran eğiticilerin kullanılması; meme kanseri erken tanısı eğitim programı geliştirme deneyimi
Ülkemizde meme kanseri kadınlarda görülen en sık 10 kanser türü içinde birinci sırayı almasına karşın erken tanı ve tedavisi oldukça düşüktür. Kadınların meme kanserinden korunma ve erken tanı konusunda bilgi gereksinimlerinin karşılanmasında, birinci basamaktaki hemşire ve ebeler sağlık ekibinin önemli üyelerindendir. Çalışmada, eğitici hemşire/ebeler aracılığıyla yürütülen hizmet içi eğitimlerin verildiği bir program hazırlanmıştır. Bu araştırmada eğitim programının geliştirilme aşamaları tanımlanmış ve eğitimlerin etkinliği değerlendirilmiştir. Gereç ve Yöntem: Toplumsal bir müdahale çalışması olan bu araştırmaya, 2003-2004 yılında İzmir Bornova Sağlık Grup Başkanlığı'na bağlı 23 Sağlık Ocağı ve Ana Çocuk Sağlğı ve Aile Planlaması merkezinde çalışan 215 hemşire/ebe katılmıştır. Eğitici olarak yetiştirilen 12 hemşire/ebe 192 hemşire/ebeye eğitim vermiştir. Eğitimler kurs sonu katılımcı memnuniyeti, ön test, sontest ile meme kanser ve Kendi Kendine Meme Muayenesi (KKMM) bilgisinin ve uygulamadaki davranış değişikliklerinin ölçülmesiyle değerlendirilmiştir. Bulgular: Alandaki hemşire/ebelerin uygulanan eğitimler hakkındaki görüşleri 5 puan üzerinden değerlendirildiğinde, kursa ait 12 özellik için 4.50'nin üzerinde ortalamaya ulaşılırken, yalnızca eğitimin verildiği yer açısından 4.02 ortalama skora ulaşılmıştır. Hemşire/ebelerin eğitimler öncesinde 58.51±15.63 olan bilgi puan ortalaması eğitimler sonrasında 75.96±9.53 olarak artış göstermiştir (t=12.94, p=0.000). KKMM yapma davranışı gösterenlerde de eğitimler sonrasında artış saptanmıştır (p=0.001). Sonuç: Hazırlanan standart eğitim programı birinci basamakta meme kanseri ve KKMM konusunda kabul edilebilir olmasının yanısıra, etkili ve uygulanabilir bir programdır.
Anahtar Kelimeler:
Hemşireler, Erken tanı, Akran gruplar, Kendi kendine meme muayenesi, Eğitim, Ebelik, Birinci basamak sağlık hizmetleri
___
- 1.Brewster A, Helzlsouer K. Breast cancer epidemiology, prevention, and early detection. Curr Opin in Oncol 2001; 13 (6):420-5.
- 2.Key TJ, Verkasalo PK, Banks E. Epidemiology of breast cancer. Lancet Oncol. 2001; 2(3): 133-40.
- 3.T. R. Ministry of Health. Cancer Control Programme and Cancer Statistical in Turkey (1995-1999) Publish No: 618.
- 4.Smart CR, Hendrik RE, Rutledge JH III, et al. Benefit of mammographic screening in woman ages 40-49. Cancer 1995; 76:1680-81.
- 5.Mammograms and Other Breast Imaging Procedures American Cancer Society, http://www.cancer.org/docroot/PED/content/PED_2 _3X_Mammography_and_Other_Breast_lmaging_Pro cedures.asp?sitearea=PED Erişim tarihi: Mayıs 2005
- 6.Breast Cancer Screening, Three tests are commonly used to screen for breast cancer: National Cancer Institute, Erişim tarihi: Mayıs 2005. http://www.nci.nih.gov/cancertopics/pdq/screening/ breast/Patient/page3#Keypoint5
- 7.Rosvold E.O. Breast self examination and servical cancer testing among Norwegian female physicians. Soc Sci Med 2001; 52 (2):249-58.
- 8.Zincir H.Malatya il merkezinde 40 yaş üzeri kadınların meme kanseri ve korunma konusunda bilgi tutum ve davranışları. Yüksek Lisans Tezi TC. inönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü halk Sağlığı Anabilim Dalı Malatya 1999.
- 9.Adderley-Kelly B, Green PM. Breast cancer education, self-efficacy, and screening in older African American women. J Natl Black Nurses Assoc. 1997;9(1):45-57.
- 10.Cretain KG. Motivational factors in breast self-examination implication for nurses. Cancer Nurs 1989;12(4):250-256.
- 11.Leslie NS. Role of the nurse practitioner in breast and cervical cancer prevention. Cancer Nurs.1995; 18(4):251-7.
- 12.Madanat H, Merrill R. Breast cancer risk-factor and screening awareness among women nurses and teachers in Amman, Jordan. Cancer Nurs 2002; (24)4:276-81.
- 13.Tesaro I, Herman C. Changes in public health nurses' knowledge and perception of counselling and clinical skills for breast and cervical. Cancer Con 2000;5(23):401-5.
- 14.Wood R.Y, Duffy M.E.The effect of an Educational intervention on Promoting Breast Self-examination in older African American and Caucasian women. Oncol Nurs Forum 2002;29(7): 1081-90.
- 15.Clarke.Valarie A, Savage. Sally A.Breast Self Examination training : A brief review.Cancer Nurs 1999;22(4):320-6.
- 16.Engels Y, Verheijen N, Fleuren M, Mokkink H, Grol R. The effect of small peer group continuous quality improvement on the clinical practice of midwives in The Netherland. Midwifery 2003; 19:250-258.
- 17.Aktan K, Topuzoğlu A, Harmancı H. Hemşirelerin Kendi Kendine Meme Muayenesi yapma ve mamografi çektirmeye yönelik davranışlarını etkileyen faktörler. http://www.dicle.edu.tr/~halks/m145.htm Erişim tarihi: Mayıs 2005.
- 18.Budden L. Registered nurses' Breast Self-Examination practice and teaching to female clients. J. Comm Health Nurs. 1998;15(2):101-112.
- 19.Madanat H, Merrill R. Breast cancer risk-factor and screening awareness among women nurses and teachers in Amman, Jordan. Cancer Nurs 2002;24(4):276-81.
- 20.Lee CY, Kim HS, Ham O. Knowledge, practice and risk of breast cancer among rural women in Korea. Nurs and Health Sci 2000;2:225-230.
- ISSN: 1300-0853
- Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
- Başlangıç: 1992
- Yayıncı: TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ