Oğuzhan YAVUZ

23514

Kabul ve Kararlılık Terapisiyle Maneviyat/Din Arasında Köprü Kurmak

Bu çalışmanın amacı Kabul ve Karalılık Terapisi (Acceptance And Commitment Therapy- ACT) ile ilgili bir çerçeve sunmak ve ACT’ın manevi/dini gelenekler ile ortak olan noktalarına dikkat çekmektir. Çalışmada ilk olarak sırasıyla kuramın tarihçesine, insan doğasına bakışına, kullandığı temel kavramlara, ACT’ın ortaya çıkışına yer verilmiştir. Devamında ACT’ın kuramsal temellerini oluşturan; Davranışın İşlevsel Analizi, İlişkisel Çerçeve kuramı ve İşlevsel Bağlamsalcılık kuramları tablo halinde sunulmuştur. Ardından ACT’ın manevi/dini yaklaşımlarla ortak noktalarına değinilmiştir. ACT ile Manevi/dini geleneklerin ortak yönleri arasında ilişkiler kurulduktan sonra ACT temel süreçleriyle manevi/dini uygulamalar birleştirilip sunulmuştur. Devamında ACT’ta kullanılabilecek manevi/dini yönelimli yöntem ve tekniklerden bahsedilmiştir. Sonuç kısmında ACT’ın diğer terapi yaklaşımlarından farklılaşan noktalarına, manevi/dini yaklaşımlarla olan ortak temalarına değinilmiştir. Bu çalışmanın devamında ACT temel felsefesinden yola çıkılarak kültürümüze özgü İslam inanç sistemini dikkate alan yeni modellerin geliştirilebileceği düşünülmektedir.

Building a Bridge Between Spirituality/Religion with Acceptance and Commitment Therapy

This study provides a framework for acceptance and commitment therapy (ACT) and draws attention to the points that ACT shares with spiritual/religious traditions. The paper first presents the history of the theory, its view of human nature, its basic concepts, and the emergence of ACT while ACT’s theoretical foundations, functional analysis of behavior theory, relational framework theory, and functional contextualism theory are presented as tables. The paper then explains the shared points between ACT and spiritual/religious approaches and diScusses how basic processes of the two can be combined. It then considers the spiritual/religious-oriented methods and techniques that can be used in ACT. The conclusion highlights the differences between ACT and other therapy approaches and the themes it shares with spiritual/religious approaches. Drawing on this study and ACT philosophy, new models could be developed that take into account the Islamic belief system specific to Turkish culture.
Keywords:

Acceptance and Commitment Therapy, Spiritually-Oriented Psychological Counseling/Therapy, Integrative Approach Spirituality,

PDF

___

  • Ahammed, S. (2010). Applying Qur’anic metaphors in counseling. International Journal for the Advancement of Counselling, 32(4), 248–255. https://doi.org/10.1007/s10447-010-9104-2
  • Akbay, O.H. (2021). Lotus sutraʼda yer alan bazı mesellerdeki metaforik anlatımlar üzerine bir inceleme. OUKA, 4, 89-98. https://doi.org/10.18910/79363
  • Atalay, Z. (2020). Bilinçli farkındalık: Farkındalıkla anda kalma sanatı. İnkilap Kitabevi.
  • Bach, P. A., & Moran, D. J. (2008). Act in practice: Case conceptualization in acceptance and commitment therapy. New Harbinger Publications.
  • Bennett, R., & Oliver, J. E. (2019). Acceptance and commitment therapy: 100 key points and techniques. Routledge.
  • Bilgen, İ. (2021). Terapide psikolojik esneklik: Kabul ve adanmışlık terapisi. Epsilon Yayınları.
  • Brown, L.A., Gaudiano, B.A., & Miller, L.W. (2011). Investigating the similarities and differences between practitioners of second and third wave cognitive behavior therapies. Behavioral Modification, 35(2), 187-200. doi: 10.1177/0145445510393730
  • Cebeci, O. (2019). Matafor ve şiir dilinin yapısal özellikleri. İthaki Yayınları.
  • Digiuseppe, R.A., Doyle, K.A., Dryden,W. ve Backs, W. (2017). Rasyonel duygucu davranışçı terapi uygulamacısının bir klavuzu. Murat Arttıran (Çev. Ed.). Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Doğan, S. (2022). Psikolojik danışmanlık ve rehberlikte ney (mevlânâ’nın mesnevî’sinde) metaforu ile telkin. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 12(1), 87-105, doi: 10.23863/kalem.2021.201
  • Farnsworth, J.K. (2016). Enhancing Religious and Spiritual Values Through Committed Action. İn Jason A. Nieuwsma, Robyn D. Walser and Steven C. Hayes (eds.), ACT for Clergy and Pastoral Counselors: Using ACT to Bridge Psychological and Spiritual Care (pp.109-126). New Harbinger Publications Inc.
  • Fung, K. (2015). Acceptance and Commitment Therapy: Western adoption of Buddhist tenets? Transcult Psychiatry., 52(4), 561-576. doi: 10.1177/1363461514537544.
  • Griffith, J. L. & Griffith, M. E. (2002). Encountering the sacred in psychotherapy: How to talk with people about their spiritual lives. The Guilford Press.
  • Günaydın, A. (2020). “İbnü’l-vakt” ve “ebü’l-vakt” kavramlarının klasik Türk tasavvuf edebiyatındaki kullanımı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö8), 326-336. DOI: 10.29000/rumelide. 814282.
  • Hadislerle İslâm, 3. Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Baskı, 2013.
  • Hayes, S.C., Strosahl, K., & Wilson, K.G. (1999). Acceptance and commitment therapy: An experiential approach to behavior change. 1st ed. Guilford Press
  • Hayes, S.C. (2002). Buddhism and acceptance and commitment therapy. Cognitive and Behavioral Practice, 9 (1), 58-66. https://doi.org/10.1016/S1077-7229(02)80041-4
  • Hayes, S.C., Luoma, J.B., Bond, F.W., Masuda, A., Lillis, J. (2006). Acceptance And Commitment Therapy: Model, Processes And Outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44: 1–25.
  • Hayes, S.C., Strosahl, K., & Wilson, K. (2012). Acceptance and commitment therapy: The process and practice of mindful change. Guilford Press.
  • Hayes, S.C., Levin, M.E., Plumb-Vilarda, J., Villatte, J.L., & Pistorello, J. (2013). ACT and contextual behavioral science: examining the progress of a distinctive model of behavioral and cognitive therapy. Behavior Therapy, 44 (2), 180-198. DOI: 10.1016/j.beth.2009.08.002
  • Hayes, S.C. (2016). ACT, relationalframe theory, and the third wave of behavioral and cognitive therapies. Behavior Therapy, 47(6), 869–885. DOI: 10.1016/j.beth.2016.11.006
  • Hayes, S.C., Nieuwsma, J.A., & Walser, R.D. (2016). ACT and the religiously unaffiliated. İn J. A. Nieuwsma, R. D. Walser and S. C. Hayes (eds.), ACT for Clergy and Pastoral Counselors: Using ACT to Bridge Psychological and Spiritual Care (pp.173-182). New Harbinger Publications Inc.
  • Hayes, S.C. & Hofmann, S.G. (2017). The third wave of cognitive behavioural therapy and the rise of process-based care. World Psychiatry, 16(3), 245-246. https://doi.org/10.1002/wps .20442
  • Harris, R. (2018). ACT’İ kolay öğrenmek: İlkeler ve ötesi için hızlı bir başlangıç. Hasan Turan Karatepe ve K. Fatih YAVUZ (Çev.Ed.). Litera Yayıncılık.
  • Harris, R. (2020). Gerçeğin tokadı. K. Fatih YAVUZ (Çev. Ed.). Litera Yayıncılık.
  • Herbert, J.D., Forman, E.M. (2011) Acceptance and mindfulness in cognitive behavior therapy: understanding and applying the new therapies. Hoboken, NJ, Wiley.
  • Isgandarova N. (2019). Muraqaba as a mindfulness-based therapy in ıslamic psychotherapy. J Relig Health., 58(4), 1146-1160. doi: 10.1007/s10943-018-0695-y
  • İzgiman, S. (2021). Kabullenme ve kararlılık terapisi. A. N. Canel (Ed.). Terapide yeni ufuklar: Kuramdan uygulamaya içinde (s. 159-174). Pinhan Yayıncılık.
  • Kabat-Zınn, J. (2019). Yeni başlayanlar için farkındalık. S.Seyla Tezcan (Çev.). Pegasus Yayınları.
  • Kara, E. (2020). “Farkındalık ve kabullenme psikoterapilerinin temel stratejileri ve İslam. Eskiyeni, 40, 377-406. https://doi.org/10.37697
  • Katar, M. (2012). Tövbe. İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 41, ss. 285-288). TDV Yayınları.
  • Keklik, N. (1990). Felsefede metafor. Edebiyat Fakültesi Basımevi.
  • Keshavarzi, H., & Nsour, R. (2021). Behavioral (Nafsānī) Psychotherapy Character Development and Reformation. H. Keshavarzi, F. Khan, B. Ali., & R. Awaad. (Eds.). In Applying Islamic principles to clinical mental health care: Introducing traditional Islamically integrated psychotherapy. (pp. 236-265). Taylor & Francis.
  • Knabb, J.J., Ashby, J.E., & Ziebell, J.G. (2010). Two sides of the same coin: The theology of dietrich bonhoeffer and acceptance and commitment therapy (ACT). Journal of Spirituality in Mental Health, 12 (2), 150-180. DOI: 10.1080/19349631003730118
  • Knabb, J.J., & Meador, K.G., (2016). A Theological lens for ıntegrating act with conceptions of health, healing, and human flourishing. İn Jason A. Nieuwsma, Robyn D. Walser and Steven C. Hayes (eds.), ACT for Clergy and Pastoral Counselors: Using ACT to Bridge Psychological and Spiritual Care (pp.19-40). New Harbinger Publications Inc.
  • Kohlenberg, B.S., (2016). ACT and Judaism: Suffering and the Commitment to Valued Action. İn J. A. Nieuwsma, R. D. Walser and S. C. Hayes (eds.), ACT for Clergy and Pastoral Counselors: Using ACT to Bridge Psychological and Spiritual Care (pp.149-162). New Harbinger Publications Inc.
  • Köroğlu, E. (2011). Bilişsel-davranışçı psikoterapiler: Temel kavramlar, temel yaklaşımlar. HYB Yayıncılık.
  • Köroğlu, E. (2017). Akılcı duygulanım davranışçı terapi. HYB Yayıncılık.
  • Kumano, H., & Naradevo, P., (2016). ACT and Buddhism. İn J. A. Nieuwsma, R. D. Walser and S. C. Hayes (eds.), ACT for Clergy and Pastoral Counselors: Using ACT to Bridge Psychological and Spiritual Care (pp.129-138). New Harbinger Publications Inc.
  • Kur’an-ı Kerim Meali. (çev. H. Altuntaş ve M. Şahin). D.İ.B. Yayınları. 12. Basım, 2011.
  • LeJeune, J., & Luoma, J. B. (2019). Values in therapy: A clinician's guide to helping clients explore values, increase psychological flexibility & live a more meaningful life. Context Press/New Harbinger Publications.
  • Levin, M.E., MacLane, C., Daflos, S., Seeley, J.R., Hayes, S.C., Biglan, A., & Pistorello, J. (2014). Examining psychological inflexibility as a transdiagnostic process across psychological disorders. Journal of Contextual Behavioural Science, 3(3), 155-163. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2014.06.003
  • Long, P.S. ve Lepper, G. (2008). Metaphor in psychoanalytic psychotherapy: A comparative study of 4 cases by a practitioner-researcher. British Journal of Psychotherapy. 24(3), 343-364. https://doi.org/10.1111/j.1752-0118.2008.00090.x
  • Martin, J., Cummings, A. L., & Hallberg, E. T. (1992). Therapists' intentional use of metaphor: Memorability, clinical impact, and possible epistemic/motivational functions. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 60(1), 143–145. https://doi.org/10.1037/0022-006X.60.1.143
  • Nhat-Hanh, T. (2006). Understanding our mind. Parallax Press.
  • Nieuwsma, J.A. (2016). Empirical Foundations for Integrating Religious and Spiritual Practices with Psychotherapy. İn J. A. Nieuwsma, R. D. Walser and S. C. Hayes (eds.), ACT for Clergy and Pastoral Counselors: Using ACT to Bridge Psychological and Spiritual Care (pp.3-18). New Harbinger Publications Inc.
  • Ord, I. (2016). ACT and Christianity. İn Jason A. Nieuwsma, Robyn D. Walser and Steven C. Hayes (eds.), ACT for Clergy and Pastoral Counselors: Using ACT to Bridge Psychological and Spiritual Care (pp.163-172). New Harbinger Publications Inc.
  • Ögke, A. (2007). "Mevlana’nın mesnevisi’nde har (eşek) metaforu". Tasavvuf: İlmi ve Akademik Araştırmalar Dergisi, 18, 19-41.
  • Pargament, K. I. (2007). Spiritually integrated psychotherapy: Understanding and addressing the sacred. Guilford.
  • Park, C. L., & Edmondson, D. (2012). Religion as a source of meaning. In P. R. Shaver & M. Mikulincer (Eds.), Meaning, mortality, and choice: The social psychology of existential concerns (pp. 145–162). APA. https://doi.org/10.1037/13748-008
  • Piştof, S. ve Şanlı, E. (2013). Bilişsel davranışçı terapide metafor kullanımı. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 2, 182-189.
  • Ramnerö, J. ve Törneke, N. (2020). İnsan Davranışlarının ABC’si. K. Fatih YAVUZ ve Hasan T. Karatepe (Çev.Ed.). Litera Yayıncılık.
  • Robb, H. (2016). Opening Up: Acceptance & Defusion. İn Jason A. Nieuwsma, Robyn D. Walser and Steven C. Hayes (eds.), ACT for Clergy and Pastoral Counselors: Using ACT to Bridge Psychological and Spiritual Care (pp.61-84). New Harbinger Publications Inc.
  • Rossiter-Thornton, J.F. (2002). Prayer in your practice. Complementary Therapiesin Nursing & Midwifery, 8 (1), 21-28. doi: 10.1054/ctnm.2001.0594.
  • Rosmarin, D.H. (2021). The connections paradigm: Ancient Jewish wisdom for modern mental health. Templeton Press.
  • Santiago, P.N., & Gall, T.L. (2016), ACT as a Spiritually Integrated Psychotherapy. Counseling and Values, 61, 239-254. https://doi.org/10.1002/cvj. 12040
  • Sayın, E. (2012). Tasavvuf ve Psikoloji Açısından İbnü’l-Vakt Anlayışının Etkileri. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 12 (3), 177-190. DOI: 10.5281/zenodo.3344380
  • Schultz, D. P ve Schultz, S.E. (2007). Modern psikoloji tarihi. Yasemin ASLAY (Çev.). Kaknüs Yayınları.
  • Sözen, K. (2018). “Din tefekkür ilişkisi”. Diyanet İlmî Dergi, 54, 87-106.
  • Stoddard, J.A., & Afari, N. (2014). The Big book of act metaphors: A practitioner’s guide to experiential exercises & metaphors in acceptance & commitment therapy. New Harbinger.
  • Tan, S-Y. (2016). Integrating Religion and Spirituality with ACT. İn J. A. Nieuwsma, R. D. Walser and S. C. Hayes (eds.), ACT for Clergy and Pastoral Counselors: Using ACT to Bridge Psychological and Spiritual Care (pp.X-XIII). New Harbinger Publications Inc.
  • Tanhan, A. (2014). Spiritual strength: The use of ACT with Muslim clients (Unpublished master’s thesis). University of Rochester, Rochester, NY.
  • Tanhan, A. (2017). Mental health issues and seeking of formal mental health services among Muslims in the southeastern U.S.: Preliminary investigation of a contextual theoretical framework based on the theory of planned behavior/theory of reasoned action and the social ecological model. [Doctoral Thesis, North Carolina University]. Retrieved from https://search.proquest.com/docview/1927630253?a ccountid=15329
  • Tanhan, A. (2019). ACT with ecological systems theory: addressing muslim mental health ıssues and wellbeing. Journal of Positive Psychology & Wellbeing, 3(2), 197-219. DOI: 10.47602/jpsp.v3i2.172
  • Tekke, M. (2019). Değerlerin tanımı ve sınıflandırılması: Milli-manevi değerler ve evrensel değerler. B. Özer (Ed.). Karakter ve değerler eğitimi içinde (ss.79-94). Pegem Akademi. Terzi, B. E. ve Tekinalp, Ş. I. (2013). Psikolojik danışmada güncel kuramlar. Pegem Akademi.
  • Thomas, J., Furber, S. W., & Grey, I. (2017). The rise of mindfulness and its resonance with the Islamic tradition. Mental Health, Religion & Culture, 20 (10), 973-985. DOI: 10.1080/136 74676.2017.1412410
  • Törneke, N. (2010). Learning RFT: An introduction to relational frame theory and its clinical application. New Harbinger Publications.
  • Törneke, N. (2017). Metaphor in practice: A professional’s guide to using the science of language in psychotherapy. New Harbinger.
  • Türkçapar, M. H., Sungur, M. ve Sargın, E. (2011). Bilişsel davranışçı terapiler. E. Köroğlu ve M.H. Türkçapar (Ed.). Psikoterapi yöntemleri: kuramlar ve uygulama yöntemleri içinde (s.77-144). HYB Yayıncılık.
  • Walser, R. D. (2016). “Developing Awareness: Being Present and Self-as-Context”. İn J. A. Nieuwsma, R. D. Walser and S. C. Hayes (eds.), ACT for Clergy and Pastoral Counselors: Using ACT to Bridge Psychological and Spiritual Care (pp.61-84). New Harbinger Publications Inc.
  • Walser, R. D., Hayes, S.C., & Nieuwsma, J.A. (2016). “Bridging ACT and Spiritual Care”. İn J. A. Nieuwsma, R. D. Walser and S. C. Hayes (eds.), ACT for Clergy and Pastoral Counselors: Using ACT to Bridge Psychological and Spiritual Care (pp.41-60). New Harbinger Publications Inc.
  • Yavuz, K. F. (2015). Kabul ve kararlılık terapisi (ACT): Genel bir bakış. Türkiye Klinikleri Journal of Psychiatry Special Topics, 8(2), 21-27.
  • Yavuz, K.F. ve Nalbant, A. (2021). Kabul ve kararlılık terapisi. Z. Karataş ve M.H. Türkçapar (Editörler). Bilişsel davranışçı psikoterapide yeni gelişmeler içinde (s.213-240). Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Yavuz, F. K. (2016). “ACT and Islam”. İn Jason A. Nieuwsma, Robyn D. Walser and Steven C. Hayes (eds.), ACT for Clergy and Pastoral Counselors: Using ACT to Bridge Psychological and Spiritual Care (pp.139-148). New Harbinger Publications Inc.
  • Yavuz, O., & Ekşi, H. (2022). Değerlere yolculuk. Halil EKŞİ (Ed.). Psikoterapi ve psikolojik danışmada manevi yönelimli 101 teknik: vaka örnekleriyle içinde (ss.53-60). Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Yavuz, O. (2022). Düşüncelerimden fazlasıyım. Halil EKŞİ (Ed.). Psikoterapi ve psikolojik danışmada manevi yönelimli 101 teknik: Vaka örnekleriyle içinde (ss.109-115). Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Yiğit, Y. (2011). Var oluşu anlama ve anlamlandırma zemini: Tefekkür. Diyanet İlmî Dergi, 241, 8-11.
  • Zettle, R. D. (2007). ACT for depression: A clinician’s guide to using acceptance and commitment therapy in treating depression. New Harbinger.
Spiritual Psychology and Counseling-Cover
  • ISSN: 2458-9675
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 2016
  • Yayıncı: Halil Ekşi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Bireysel Psikoloji’nin Maneviyatla İlişkisi Üzerine Bir Derleme Çalışması

Büşra ÜNVERDİ

Çözüm Odaklı Kısa Süreli Terapide Din ve Maneviyat

Yakup ÖZKAPU

Kabul ve Kararlılık Terapisiyle Maneviyat/Din Arasında Köprü Kurmak

Oğuzhan YAVUZ