Gıda "Kök"ten Gelir: Puslu Kıtalar Atlası-Romandan Resimli Romana

Bu çalışmada iki eser üzerinde durulacaktır: İhsan Oktay Anar’ın Puslu Kıtalar Atlası romanı ve İlban Ertem’in Puslu Kıtalar Atlası adlı resimli romanı. İhsan Oktay Anar’ın romanında “söz”e, İlban Ertem’in resimli romanında ise söz-çizgi-renk üçlemesine ağırlık verilecektir. İlki anlatı metni, ikincisi ise görselleştirilmiş bir anlatıdır. İhsan Oktay Anar’ın Puslu Kıtalar Atlası romanı, İlban Ertem tarafından resimli roman olarak yeniden yazılmıştır. Ertem, eserin başına koyduğu kısa notta “İhsan Oktay Anar’ın ‘Puslu Kıtalar Atlası’ eserinden resimli romana uyarlayarak, yazıp-çizen: İlban Ertem” diyor. Bu, çalışmayı sadece “çizgi roman” olarak değerlendirenlere verilmiş bir cevaptır da aynı zamanda. Eser, İlban Ertem’in çalışmasıyla, anlatı boyutundan “görsel anlatı” boyutuna taşınarak yeni bir imgesel değer kazanmıştır. Bu bakımdan, alışageldiğimiz çizgi romandan çok ileride bir eser olarak değerlendirilmelidir. İhsan Oktay Anar, anlatısını, ironiye de kaçan arkaik bir üslupla kurmuştur. İlban Ertem ise bu anlatıyı -daha muzip göz kırpışlarla- yorumluyor. Anar’ın Puslu Kıtaları “edebiyat eseri” idi, Ertem, edebiyat eserini “resimli roman boyutu”na taşıyarak görselleştirmiş, başka bir deyişle, yeniden inşa etmiştir. Böylece iki ayrı sanat iç içe girmiş ve Anar’ın eseri somutlaşmıştır. (Burada, iki sanat metninin -ilki ikincisini yaratmak suretiyle- iç içe geçmesi söz konusudur.) Bu bildiride; a-“Söz ve çizgi-resim arasındaki bu ilişkiyi acaba “göstergelerarasılık” olarak mı değerlendirmeliyiz?” sorusuna cevap aranacak, b-Ertem’in, “yeniden yazma” (réecreture)’nın başarılı bir örneğini sunmuş olduğu tezimizi destekleyici örnekler verilecek, c-İki metnin “karakter uyumu” değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

İhsan Oktay Anar, İlban Ertem, Roman, Resimli Roman, Puslu Kıtalar Atlası, Göstergelerarasılık

Food Derives from Root: From Novel to Illustrated Novel: The Atlas of Misty Continents

This study looks at two literary works: The Atlas of Misty Continents, a novel by İhsan Oktay Anar, and an illustrated novel by İlban Ertem. For the novel by İhsan Oktay Anar, the focus is on the ‘word’ while it is on the trilogy of word - drawing - colour for the illustrated novel by İlban Ertem; the former being a narrative text and the latter being a narrative illustration. The Atlas of Misty Continents authored by İhsan Oktay Anar is recreated as an illustrated novel by İlban Ertem. Ertem, in the short note for the work, signs as “Written and drawn by İlban Ertem by adapting from the Atlas of Misty Continents by İhsan Oktay Anar into an illustrated novel”, which is at the same time an answer to those who considers this work only as a ‘comic book’. Ertem’s works adds a new imaginative value to the Atlas of Mistry Continents by carrying it from a dimension of narration to a dimension of ‘visual narration’. By this means, it should be considered as a work way beyond a traditional comic book. İhsan Oktay Anar builds his narration with an archaic style implying irony while İlban Ertem interprets such narration ‘with more teasing winks’. The Atlas of Misty Continents by Anar is a ‘literary work’. Ertem illustrates this literary work by carrying it into a dimension of an ‘illustrated novel’, in other words, he rebuilds it. Thus two separate arts intertwine and Anar’s work becomes solid. (Here the fact is two art works intertwine as the first creates the second.) This paper: a. seeks an answer to the question of ‘Shall we define the relationship between word and drawing-picture as intersemiotic?’ b. gives examples which support our thesis that Ertem produces a successful example of recreation (réecreture). c. assesses the character harmony between the two works.

Keywords:

İhsan Oktay Anar, İlban Ertem, Novel, Illustrated Novel, The Atlas of Misty Continents, Intersemiotic İhsan Oktay Anar, İlban Ertem, Novel, Illustrated Novel, The Atlas of Misty Continents, Intersemiotic,

PDF

___

Ak, Eray (2015). “İlban Ertem’den Efsanevi Çizgi Roman Uyarlaması”, Cumhuriyet Kitap Eki, 23 Mart 2015.
Ak, Eray (2015). İlban Ertem’den Muhteşem Uyarlama: “Puslu Kıtalar Atlası”, Cumhuriyet Kitap Eki, 23 Mart 2015.
Akengin, G. ve Küçükusta, O. (2020). “Çizgi Roman ve Animasyon Arası Melez Bir Tür: Hareketli Çizgi Roman Kavramı”, Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:8 S.54 ss.1360-1368.
Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınevi.
Aktulum, Kubilay (2011). Metinlerarasılık // Göstergelerarasılık, Ankara: Kanguru Yayınları.
Anar, İ.O. (2020) Puslu Kıtalar Atlası, İstanbul: İletişim Yayınları 2.Baskı.
Bahtin, M. (2020) Karnavaldan Romana (Derl. Sibel Irzık, Çev. Cem Soydemir), İstanbul: Ayrıntı.
Bennet ve Royle (2018). Edebiyat, Eleştiri ve Kurama Giriş, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bezci, Şenol (2015). “Maus: Grafik Roman ve Edebiyat”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 55, 2, ss.251-270.
Cantek, L. (1996). Türkiye’de Çizgi Roman, İstanbul: İletişim Yayınları.
Cantek, Levent (2016). “Türkiye’de Çizgi Romanın Umumi Manzarası”, Çizgili Hayat Kılavuzu (Derl: Levent Cantek), İstanbul: İletişim Yayınları.
Ceran, Kosta (2016). “Çizgi Roman Nedir?”, Çizgili Hayat Kılavuzu (Derl. Levent Cantek), İstanbul: İletişim Yayınları.
Dinçtürk N. (2015). “Tanıdık bir masalın resimli hâli”, AGOS, 05.05.2015 .
Dillon, Sarah (2017). “Metinlerarasılığı Yeniden Düşünmek”, Palimpsest Edebiyat, Eleştiri, Kuram (Çev.F.Burak Aydar), İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, ss.115-133.
Ertem, İlban (2015). Puslu Kıtalar Atlası, İkinci Basım, İstanbul: İletişim Yayınları.
Gönenç, L. (2010). Grafik roman. Varlık, 1232, 11-14. Gören, Esin (2013). Yenidenyazmak –İtalyan Edeviyatında Yeniden Yazılmış Metinler, İstanbul: Dönence Basım ve Yayın Hizmetleri.
Günaydın, A.U. (2019). İyikitap Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi, Dosya: Çizgilerle Anlatmak, Sayı:115, Haziran 2019.
Hüküm, M. (2017). “İhsan Oktay Anar’ın Puslu Kıtalar Atlası Romanının Metinlerarası İlişkiler Açısından Değerlendirilmesi”, Akademik Matbuat Dergisi, C.1 S.1 ss.38-51.
Karaca, A. (2005). “İhsan Oktay Anar’ın Puslu Kıtalar Atlası Romanının Olay Örgüsü, Fantastik Özellikler ve Tema Bakımından İncelenmesi”, Arayışlar Dergisi, S.14 ss.93-108.
Karaca, Alaattin (2021). “Yazar-Metin-Okur Ekseninde Postmodern Anlatının Oyunsulaştırılması: Puslu Kıtalar Atlası Örneği”, Edebî Eleştiri Dergisi Cilt V, Sayı I, Yıl 5, Mart 2021, ss.245-269.
May, Rollo (2016). Yaratma Cesareti, İstanbul: İletişim Yayınları. Platin, Ali (1985). “Tek Resimden Dizi Resime Geçiş”, Hürriyet Gösteri, S.61 s.64.
Rifat, M (2008). Yaklaşımlarıyla Eleştiri Kuramcıları, İstanbul: Sel Yayıncılık.
Şen, Cafer (2012). Türk Romanında Felsefi Açılımlar, Ankara: Akçağ Yayınları.
Şklovski, V.(1995) “Teknik Olarak Sanat”, Yazın Kuramı (Derl. T.Todorov), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Wellek R. Ve Warren A. (1983) Edebiyat Biliminin Temelleri (Çev. A.E.Uysal), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Yağlı, Ali (2018). Çizgi Romanlarda Kullanılan Bazı Semboller ve Beden Dili”, Journal of Social and Humanities Sciences Research Vol:5 / Issue: 24.
Yalçınkaya Can T (2015). “Ah Minel Aşk! İlban Ertem’den divane işi bir uyarlama: Puslu Kıtalar Atlası”, Arkakapak 19 Mart 2015. Yalçınkaya Can T. (2016). “Grafik Roman”, Çizgili Hayat Kılavuzu (Derl. Levent Cantek), İstanbul: İletişim Yayınları.
Cantek, Levent (2021). https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/sarmasiklar-arasinda-bir-grafik-roman-1825817 (E.T. 21.12.2021)
Cantek, Levent (2021). “Sarmaşıklar Arasında Bir Grafik Roman” https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/sarmasiklar-arasinda-bir-grafik-roman-1807656 (E.T.31.12.2021)
https://www.ilbanertem.com/tr/ Levent Cantek, “Çizgi roman tarihimizde bir eşik: Puslu kıtalar atlası”, T24 Bağımsız İnternet Gazetesi https://t24.com.tr/k24/yazi/cizgi-roman-tarihimizde-bir-esik-puslu-kitalar-atlasi,116 (E.T..26.10.2021)
(Gümüş, S. (2013). “Bunlar Roman, Belgesel Değil”, Oggito, 16 Aralık 2013, https://oggito.com/icerikler/Ihsan-oktay-anar-bunlar-roman-belgesel-degil-/5135 (E.T..30 Kasım 2021)
Can Yalçınkaya (2015). “2015’ten İz Bırakan 16 Çizgi Roman” https://www.otekisinema.com/16-cizgi-roman/ 29 Aralık 2015 (E.T.26 Kasım 2021)