TÜRK SİNEMASINDA ENGELLİLİK TEMSİLİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Önemli bir kültürel aktarım aracı olarak sinema, engelli kişilere dair kültürel ve sosyal tanımları, anlamları, betimlemeleri görmek için önemli bir kaynaktır. Bu çalışmada Türk sinemasında yönetmenliğini Uğur Yücel’in üstlendiği “Yazı Tura” ve Nihat Durak’ın “Babam” filmlerinde engelli bireylerin nasıl temsil edildiğini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda filmler nitel içerik analiziyle incelenmiştir. Çalışmada Goffmancı perspektif benimsenmiştir. Engelliliğin damgayla olan ilişkisi açıklanmaya çalışılmıştır. Goffman’ın farklılıklarından dolayı damgalanan bir grup olarak tanımladığı engellilerin, sinemada nasıl temsil edildiği dramaturji modeli içerisinde incelenmiştir. Araştırmada engelli karakterlerin, dramaturjinin farklı bölgelerinde, benzer temsillerde yer aldığı görülmüştür. Filmlerin toplumdaki önyargı, tutum ve davranışları yansıtarak olumsuz söylem ve davranışları pekiştirdiği ve engelliliği damgalamaya devam ettiği görülmüştür
Anahtar Kelimeler:
türk sineması, engellilik, dramaturji, temsil, damga, Turkish cinema, disability, dramaturgy, representation, stigma
AN ASSESSMENT ON THE REPRESENTATION OF DISABILITY IN TURKISH CINEMA
Cinema, as a major means of cultural transmission, is a valuable resource for viewing cultural and social definitions, meanings, and descriptions of people with disabilities. In this study, it is aimed to reveal how disabled people are represented in the films “Toss Up” directed by Uğur Yücel and “My Father” by Nihat Durak in Turkish cinema. For this purpose, the films were examined with qualitative content analysis. The Goffmanian viewpoint is used in the study. The relationship between disability and stigma has been attempted to be explained. The dramaturgy model has been used to investigate how disabled persons, whom Goffman identifies as a stigmatized group due to their peculiarities, are represented in cinema. During the research, it was discovered that disabled characters appeared in similar representations in various areas of dramaturgy. It has been observed that films reinforce negative discourse and behaviors by reflecting societal prejudices, attitudes, and behaviors, as well as continuing to stigmatize disability.
Keywords:
Turkish cinema, disability, dramaturgy, representation, stigma,
___
- Albert, B.(2004). Breifing Note: The Social Model of Disability, Human Rights and Development. Disability KaR Research Project, 1-8.
- Atay Papaker, E. (2019). Türk Sinemasında Sakatlık Temsilleri (1960-1990). Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Arel Üniversitesi.
- Burcu, E. (2015). Engellilik Sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Davis, J. L. (2011). Normalliğin İnşası: Çan Eğrisi, Roman ve On Dokuzuncu Yüzyılda Sakat Bedenin İcadı.(der. D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk). Sakatlık Çalışmaları Sosyal Bilimlerden Bakmak. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları. 187-208.
- Goffman, E. (2014). Damga Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar. (çev. Ş. Geniş, L. Ünsaldı, S.N. Ağırnaslı). Ankara: Heretik Yayıncılık.
- Goffman, E. (2018a). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. (çev. B. Cezar). Ankara: Metis Yayınları.
- Goffman, E. (2018b). Toplum İçinde Davranmak: Etkileşimlerin Sosyal Düzenine Dair Açıklamlar. (çev. A. Bölükbaşı). Ankara: Heretik.
- Gökçe, B. (2012). Toplumsal Bilimlerde Araştırma. Ankara: Savaş Yayınevi.
- Grue, J. (2015). The Problem of the Supercrip: Representation and Misrepresentation of Disability. (ed. T. Shakespeare), Disability Research Today: International Perspectives (204-218). London: Routledge.
- Hall, S. (2017). Temsil.(çev. İ. Dündar) İstanbul: Pinhan.
- Harris, L. (2002). Disabled Sex and the Movies. Disability Studies Quarterly. 22(4). 144-162.
- Kırel, S. (2010). Kültürel Çalışmalar ve Sinema. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
- Longmore, P. K.. (1987). Screening Stereotypes: Images of Disabled People in Television and Motion Pictures. Social Policy. 16. 31-37.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Cihad ÖZSÖZ