“Popüler Olmayan” Bir Sözlü Kültür Hazinesi: Âşık Kara Musa

Kültürün sözlü ortamda icra edilip, aktarılmasıyla sözlü kültür oluşur. Sözlü kültür, bütün yazılı kültürlerin temel kaynağıdır. Geleneksel halk bilgisi sözlü ortamda yaratılır, sonra yazıya dökülür. Sözlü kültür aktarımında bu kültürü taşıyan özel şahsiyetler vardır. Âşıklar bu özel şahsiyetlerin başta gelenlerindendir. Âşıklık, tarihsel süreçte birtakım değişikliklere uğrayarak günümüzde son hâlini almıştır. Sözlü kültür geleneğinden gelen âşıklar popüler kültürün içinde de yer almışlardır. Bu yer alış kültür endüstrisinin belirlediği normlar çerçevesinde olmuştur. Bu noktada âşıklar ancak âşıklığın gerektirdiği birçok özellikten uzaklaşarak popülerleşebilmişlerdir. Bu sebeple âşıklık geleneğinin modernizasyon süreçleri içindeki görünümü eğlenceye yönelik veya politik ifadeler temelinde şekillenmiştir. Popüler kültür karşısında etkisizleşen sözlü gelenek ve bunun hafızasını taşıyan “gerçek” âşıklar zaman içinde etkisizleşmiş ve toplum içinde görünmez olmuşlardır. İşte bu âşıklardan biri de Çorum’un merkez köylerinden Acıpınar köyünde yaşayan, yörede Âşık Kara Musa olarak bilinen Musa Yıldız’dır. Âşık Kara Musa, sözlü kültür kaynağıdır. Makalemizin amacı sözlü kültür kaynağı olarak Âşık Kara Musa’nın tanıtılmasıdır. Tanıtım vasıtasıyla günümüzde sözlü geleneğin aktarılmasında karşılaşılan güçlükler tespit edilecektir. Bu tespitlerden hareketle popüler kültür ve kitle kültürü anlayışının hakim olduğu günümüzde, yaşayan kültür hazinelerinin durumu hakkında belirlemeler ve analizler yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kültür, Âşıklık, Popüler Kültür, Sözlü kültür, Yaşayan kültür hazinesi

PDF

___

BAUDRILLARD, J. (1988) Metinler ve Söyleşiler, (Çev: Oğuz Adanır), İzmir: D.E.Ü.G.S.F.
BAUDRİLLARD, J. (1991) Sessiz Yığınların Gölgesinde Toplumsalın Sonu (Çev. Oğuz Adanır), Ankara: Doğu Batı Yayınları
BORATAV, P. N. (1942) Halk Edebiyatı Dersleri, Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Ankara: Türk Dili ve Edebiyatı Enstitüsü Neşriyatı
EROL, A. (2003) Popüler Müziği Anlamak Kültürel Kimlik Bağlamında Popüler Müzikte Anlam, İstanbul: Bağlam Yayıncılık
EYÜBOĞLU, İ. Z. (1990) Bütün Yönleriyle Bektaşilik, İstanbul, Der Yayınları
FINNEGAN, R. (1977) Oral Petry: its Nature, Significance ad Social Context, Cambridge, İngiltere, Cambridge University Press
GÜNGÖR, N. (1993) Sosyo Kültürel Açıdan Arabesk Müzik, Ankara: Bilgi Yayınevi
IŞIK, C. (2005) Sözlü gelenek Eserlerinin Özellikleri, YYU Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.9 Bahar 89 -105
IŞIK, C. (2011) Alevi-Bektaşi Geleneğinde Muhabbet: Ruhsal Bir Bilgi Ortamı, Milli Folklor Dergisi, S. 89, s. 147-158
IŞIK, C- EROL IŞIK, N. (2013) Arabesk ve Müslüm Gürses, İstanbul: Ferfir Yayınları
IŞIK, C. (2013) Kültür Sosyolojisi Toplumsalı Anlamada Bir Zorunluluk, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, C. 16, S. 2.
KELLNER, D. (2006) Communication v.s. Cultural Studies: Overcoming the Divide, http://uta.edu./huma/illuminations/kell4.htm
KÜÇÜKKAPLAN, U. (2013) Arabesk Toplumsal ve Müzikal Bir Analiz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
MELIKOF İ. (1998) Hacı Bektaş: Efsaneden Gerçeğe (Çev. Turan Alptekin), İstanbul:Cumhuriyet Kitabevi
ONG, W. J. (2014) Sözlü ve Yazılı Kültür, İstanbul: Metis Yayınları
ÖZBEK, M. (2000) Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski, İstanbul: İletişim Yayınları
PEABODY, B. (1975) The Winged Word, A Study in The Technique of Ancient Greek Oral Composition as Seen Principally Through Hesiod’s Work and Days, Albany: State University of New York Press
TEMREN, B. (1992) Bektaşiliğin Eğitsel ve Kültürel Boyutu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı, Ankara
TURNER, B. S. (1990) British Cultural Studies Reader: An Introduction, Londra: Unwin Hyman
WILLIAMS, R. (1993) Kültür, (Çev: Suavi Aydın) Ankara: İmge Yayınları USLUER, F. (2014) Hurufilik, İstanbul: Kabalcı Yayınları