İktidar ve Eğitim: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarındaki Anlam Dünyası
Din ve İktidar: Ortaöğretim Din Kültüm ve Ahlâk Bilgisi Ders Kitaplarında Yaşam Dünyası adlı çalışma, 1980 sonrası Türkiyesi'nde din kurumunun eğitim kurumu yoluyla araçsallaştırılması ve politik iktidarın çeşitli taleplerine ve beklentilerine uygun bir ideolojiye dönüştürülmesi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Çalışmanın ana savı, lise ve lise dengi okulların müfredatında kullanılan din dersi kitaplarının birer ideolojik söylem malzemesi ve iktidarın dili haline geldiği noktasında yoğunlaşmaktadır. Çalışmanın metodolojik yaklaşımı ise eleştirel hermeneutik yöntemi olup, ders kitaplarından seçilen metinler söylem analizine tabi tutulmaktadır. Buna göre söz konusu çalışma, Türk modernleşmesinde kullanılan pozitivizmin bir ideoloji olarak kullanımı, buna bağlı olarak laiklik ve sekülerleşmenin topluma yerleştirilme çabalan, dini denetime tabi tutarak iktidar tarafından bir araç haline gelmesi gibi konular irdelemektedir. Ders kitaplarının farklı bağlamlarda ideolojik malzemeler olabileceği düşüncesinden hareket eden çalışma, 1980 sonrası toplumsal gelişmelere bağlı Qlarak, yurttaşlık, Türk-İslam sentezini, sekülerleşme ve pozitivizm bağıntısı gibi temaları analiz etmektedir. Çalışmanın ana ekseni, (politik) iktidarın uhrevi alandan hareket ederek kitaplarda yazmaya ve yeniden yaratmaya çalıştığı kendi dünyevi yaşam dünyasını anlama gayreti etrafında yoğunlaşmaktadır.
Power and Education: Lifeworld Constructed in High School Textbooks on Religion and Morality
The study titled "Religion and Power: Lifeworld Constructed in High School Textbooks on Religion and Morality" focuses on the way in which the institution of religion is being an instrument used by the institution of education, bringing about an ideology that fits various demands and expectations of political power after the 1980's in Turkey. The major thesis of this study argues that textbooks on religion and morality used in the curriculum of most highschools are being employed as an ideological discourse and the language of power and it attempts to articulate a methodological approach called "critical hermeneutics" and reads the texts in question through a discourse analysis. Accordingly, this study is concerned with topics such as the way in which positivism embedded in Turkish modernization is used as an ideology, the ways in which laicism and secularization are being articulated in society, the ways in which the institution of religion are being controlled by political power and becomes a vehicle for the political power. The study, based on the notion that textbooks may become an ideological material in different contexts, analyzes themes such as citizenship, Turkish-Islamic synthesis, the secularization and positivism linkage. The major axis of analysis focuses on the attempts of (political) power to create a this-worldly lifeworld of its own through writing and re-creating the spiritual world.
___
- • ALTHUSSER, Louis (1991), Devlet'in İdeolojik Aygıtları (Çev. Yusuf Alp& Mahmut Özışık), İstanbul: İletişim Yayınları.
- • AYDIN, Muammer Şevki (2000), Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi - Öğretmeni ve Yetiştirme ve İstihdamı (1923-1998), Kayseri: İBAV Yayınları.
- • BATUHAN, Hüseyin (1996), Bilim, Din ve Eğitim Üzerine Düşünceler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- • BORA, Tanıl (2001-2002), "Son Yirmi Yılı Aynştırmak İçin Notlar", Birikim Dergisi, Aralık 2001 -Ocak 2002.
- • BOZDOĞAN, Sibel & KASABA, Reşat (1999), Türkiye'de Modernleşme ve Ulusal Kimlik (Çev. Nurettin Elhüseyni), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları: 55.
- • COPEAUX, Ettienne (2000), Türk Tarih Sentezinden Türk İslam Sentezine, Tarih Ders Kitaplannda (1931-1993) (Çev: Ali Berktay), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- • EROL, Nuran (1995), "Söylem Olarak İdeoloji: New York Times Örneği", Toplum ve Bilim, Güz, s:67, İstanbul: Aynntı Yayınları.
- • FOUCAULT, Michel (2000), Büyük Kapatılma,(Seçme Yazılar) (Çev: Işık Ergüden& Ferda Keskin), İstanbul: Aynntı Yayınları.
- • GRAMSCİ, Antonio (1986), Hapishane Defterleri -Seçmeler (Çev. Kenan Somer), İstanbul: Onur Yayınları
- • HALL, Stuart & HELD, David & THOMPSON, Kenneth (1995), "Thompson: Religion, Values and ,Ideolgy" (içinde), Modernity, Polity press, The Polity Pres.
- • İNSEL, Ahmet (2001-2002), "Kaybolan Güven Duygusu Işığında Türkiye", Birikim Dergisi, Aralık 2001 -Ocak 2002.
- • KAHRAMAN, Hasan Bülent (1999), "Türkiye'de Söylem Kurgulan: Kopuştan Eklemlenmeye ve Geleneksizliğin Geleneği", Doğu-Batı Dergisi, Kasım, Ankara, 1999.
- • KARPAT, Kemal (1996), Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Ekonomik ve Kültürel Temeller, İstanbul: Afa Yayınları.
- • KONGAR, Emre (1998), 21. Yüzyıl'da Türkiye, İstanbul: Remzi Kitapevi.
- • KURTOGLU, Zerrin (2001), "İnsan Hakları ve İslam Tartışmasında Perspektif Sorunu", Toplum ve Bilim, Kış 2000-2001. sayı 87.
- • KÜÇÜK, Mehmet (1999), "Söylemin Yapıları ve İktidarın Yapıları"(içinde), Medya-İktidar-İdeoloji (Dijk Teun A.), Ankara: Ark Yayınları, Ankara.
- LAÇİNER, Ömer (2002), "1980'ler: Kapan(may)an Bir Parantez mi?", Birikim Dergisi, Aralık 2001 -Ocak 2002.
- MANNHEİM, Kari (2002), İdeoloji ve Ütopya (çev: Mehmet Okyayuz), Ankara: Epos Yayınları.
- ÖZGEN, Bekir (1995), Düşünce Özgürlüğü ve Laiklik, Çınar Araştırma Yayınları.
- ÖĞÜN, Süleyman Seyfı (1997), Politik Kültür Yazıları, Bursa: Asa Yayınları.
- SCALE, Give, (1998), "Analysing Discourse", Researching Society and Culture (Tonkiss, Frank), London: British Library Cataloq London.
- SÖZEN, Edibe (1999), Söylem (Belirsizlik, Mübadele, Bilgi, Güç ve Refleksivite), İstanbul: Paradigma Yayınları.
- SAYLAN, Gencay (1992), Türkiye'de İslamcı Siyaset, Ankara: V Yayınları.
- TANÖR, Bülent & BORAT AV, Korkut & AKSİN, Sina (1997), Türkiye Tarihi 1980-1995, İstanbul: Cem Yayınevi.
- THOMPSON, J. B. (1990), Ideology and Modern Culture, Stanford: Stanford Üniversitesi.
- TOPRAK, Binnaz (1990), "Aspectf Of Religion in Secular Turkey", Religion As State In A Secular Setting: The Turkidh-Islamic Synthesis. (Ed. Malcolm Wagstaff), CMEIS Occasional Paper Series, Durham, N.40,1990.
- ÜŞÜR, Serpil Sancar (1997), İdeolojinin Serüveni: Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme, Ankara: İmge Kitapevi.
- YAĞCIOĞLU, Semiramis (1994), "Dil, İdeoloji ve Sosyal Sınıflar", Edebiyat ve Eleştiri, s: 4.
- ERGÜN, Yıldınm (2001), "Türkiye'de Din Eğitimi" (içinde), Türkiye'de Sivil Toplum ve Milliyetçilik (Yerasimos, Stefanos & Seuterf, Günter & Varhoff Karin), İstanbul: İletişim Yayıncılık.
- ISSN: 1300-5642
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1987
- Yayıncı: Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Saussure'ün Yapısal Dilbilim Kuramının Sosyal Bilimler Metodolojisine Katkısı
Cavit Orhan Tütengil'in Sosyolojik Bakış Açısı
Bedenin Ölçümü: Modern Öncesinden Postmoderne Beden ve Ölüm
The Liberty Problem in the Consumption Society
1851 Yılında Günümüze İran Eğitim Sisteminin Beklenmeyen Sonuçları
İktidar ve Eğitim: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarındaki Anlam Dünyası