GELENEKSEL TÜRK AİLESİNDE ÇOCUK VE ÇOCUKLA İLGİLİ İNANÇ FELSEFESİ: KIRGIZİSTAN ÖRNEĞİ*
Türk halkları arasında geleneksel değerlerin bütünlük çerçevesinde önemli bir yere sahip olduğuve söz konusu değerlerin bugün dahi halk tarafından benimsenerek sürdürüldüğü anlaşılmaktadır.Geleneksel bakış açısıyla toplumun ve hatta milletin omurgasını teşkil ettiği ileri sürülen çocuk veonunla ilgili ortaya çıkan, hayatın akışı içinde uygulanma fırsatı olan birtakım inanç kaideleri veuygulamaların toplumun sosyal ve felsefi düşünce gereksinimi ile ihtiyaçlarından peyda olduğunuileri sürmek mümkündür. Bu itibarla Türk halklarında olduğu gibi Kırgız ailesinde de, çocukla ilgilimefkûre ve düşüncenin mümtaz bir konumda bulunduğu gözlenmektedir. Söz konusu çalışmada,Kırgız toplumunda çocuğa bakış açısı, bunun getirmiş olduğu cinsiyet algısı, doğup yaşamayan çocuklailgili inanç olgusu ve en son çare olarak görülen evlatlık edinme kavram ve anlayışları kapsamındaKırgız halkının geleneksel ölçekli düşünce yapısı üzerinde durulacak olup çocuk sahibi olmanın çeşitlisüreçleri ele alınmaya çalışılmaktadır. Ayrıca bahsi geçen süreçlere ilişkin bazı konularda sosyolojikbulgulara da yer verilmektedir.
THE PHYLOSOPHY OF CHILD AND BELIEFS ABOUT CHILDREN IN TRADITIONAL TURKIC FAMILY: KYRGYZ NATION S EXAMPLE9-36
It is well known that traditional values in the network of structural integrity have significant placeand these values are still respected and kept by Turkic nations. Staying on traditional point of view,we can say that a number of used during whole life beliefs, and its ritual practices about children,who are backbone of society, even of nation, arose from social and philosophical ideas and needs ofsociety. Thereupon, it is observed that Kyrgyz family, as other families of Turkic nations, expressesspecial position towards to ideals and thoughts on children. This work makes study on Kyrgyz nation straditional thoughts within the framework of concepts and knowledge about attitude and perceptionof child, child s sex, beliefs on infant mortality, childlessness, child adoption as last resort and variousmethods of becoming a parent. Also, results of sociological investigations on some subjects ofabovementioned processes will have place in this work.
___
- Abramzon, S. M. (1949). Rojdeniye detstvo kirgizskogo rebenka. Sbornik muzeya antropologii. Tom XII. Moskva: İzd-vo AN SSSR.
- Abramzon, S. M. (1999). Kırgız cana Kırgızstan tarıhı boyunça tandalma emgekter. Bişkek: Soros Fondu.
- Akmataliyev, A. (1993). Baba saltı, ene edebi. Bişkek: Mektep.
- Akmataliyev, A. (2000a). Baldarga arnalgan salt cana ırım-cırımdar. Bişkek: B-sız.
- Akmataliyev, A. (2000b). Kırgızdın köönörbös döölöttörü. Bişkek: Şam.
- Akmataliyev, A. (2001). Baldarga arnalgan salttar adabıyattar. Zaman Kırgızstan, 7 Aprel.
- Akmataliyev, A. (2002). Kaada-salt, ürp-adat, adamdık oñ-ters sapat. Bişkek: Biyiktik.
- Alekseyev, N. A. (1980). Rannıye formı religii turkoyazıçnıh narodov Sibiri. Novosibirskiy: İzd-vo Nauka Sibirskoye otd-niye.
- Alimbekov, A. (1996). Kırgız etnopedagogikası. I. Bölük. Bişkek: Altın-Tamga.
- Attokurov, S. (1997). Kırgız etnografiyası. Bişkek: Kırgız Maml. Uluttuk Un-ti.
- Bayaliyeva, T. D. (1972). Doislamskiye verovaniya i ih perejitki i Kirgizov. Frunze: İlim.
- Fielstrup, F. A. (2002). İz Obryadoboy jizni Kirgizov naçala XX. veka. Moskova: Nauka.
- Gökbel, A. (1998). Anadolu Varsaklarında inanç ve adetler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- İbragimov, M. (2005). Kırgız makal-lakap, uçkun sözdörü. Karabalta: B-sız.
- İnan, A. (1987). Makaleler ve incelemeler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Kabılbekova, N. (2006). Kırgızdardagı baldardın töröşünö baylanıştuu ayrım ırım-cırım cana işenimder. Kulturnoye Nasledeniye . Narodnoye Tvorçestva (ss. 148-153). Bişkek.
- Karasayev, H. (1995). Nakıl sözdör. Bişkek: Şam.
- Kıdırbayeva, B. (2007). El taanuu tekster toptomu. Bişkek: Biyiktik.
- Koşoyev, M. (2006). Kırgız eli: Tarıh cana ruhu. Bişkek: Biyiktik.
- Murzakmatova, A. (1997). Kırgız etnografiyası. Narın.
- Murzakmetov, A. (2005). Kırgız ırım cırımdarı. Oş: Oş Mamlekettik Universiteti.
- Murzakmetov, A. (2007). Kırgızdardagı balanın törölüşünö cana ösüşünö baylanışkan ırım-cırımdar menen işenimder “Tündük Kırgızstandın materialdarı boyunca” (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İlimder Akedemiyası Tarıh İnstitutu, Bişkek.
- Musayev, S. (1986). Manas kara söz türündögü bayandama. Frunze: Kırgız SSR İlimder Akademiyası, Til cana Adabiyat İnstitutu.
- Nadelyayev, B. M. ve Nasilov, D. M. (1969). Drevneturkskiy slovar. Leningrad: İzdatelstvo Nauka Leningradskoye Otdeleniye.
- Polat, K. (2005). Beşikten mezara Kırgız Türklerinde gelenek ve inanışlar. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Soltonoyev, B. (1993). Kızıl Kırgız tarıhı. II Kitep. Bişkek: Uçkun.
- Ünal, A. (2010). Günümüz Kırgız toplumunda doğum-ölüm geleneği ve bunun tarihi izleri (Narın bölgesi örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırgızistan-Türkiye
- Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bişkek. Ünal, A. (2015). Üy-bülö Maseleleri Sotsiologiyanın Küzgüsündö. Bişkek: Maxprint.
- Üsöyün, A. (1993). Kırgız sancırası. K. Cusupov (Ed.), Kırgızdar, sancıra, tarıh, muras, salt tom II (ss. 72-123). Bişkek.
- ISSN: 2148-9424
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2012
- Yayıncı: Aile,Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı