KALKINAMAMIŞ YÖRELER İÇIN İNOVATIF YOL: A.B.D. FIRSAT BÖLGESI VERGI TEŞVIK YATIRIM YASASI

ÖZ Kalkınamamış yörelere teşvikte inovatif bir yol Amerika’da 2017’de ilk kez yasası çıkan ve 2019’da revizyon edilen “fırsat bölgesi” (opportunity zone) vergi teşvik yatırım yasasıdır. Bu makalede Amerika’nın yürürlüğe koyduğu ve ilerlettiği yasanın içeriğini, eleştirilerini ve Türkiye’dekiyle karşılaştırmasını incelendikten sonra, Türkiye’ye olası uygulamadaki zorlukları tartışılmaktadır. Teşvik sisteminde vergide 3 avantaj sağlanmaktadır: Vergi öteleme (mevcut vergiyi 7 yıl sonra ödeme); vergi indirimi (5 yıl sonra %10 ve 7 yıl sonra %15 indirim) ve vergiden muafiyettir (10 yıl boyunca fırsat bölgelerine yatırımlardan elde edilecek gelirlerden vergiden muaftır). Türkiye’deki teşviklere göre farkları sıralanırsa: Türkiye’deki teşvikler iller bazındadır. Bir il ya tamamıyla teşvik bölgesindedir ya da değildir. Amerika’daki uygulamada mahalle/yöre bazlıdır. Türkiye’deki uygulamada yatırım yapıldığında vergi teşvik imkânı sağlanmaktadır. Mevcut olan bir vergi yükümlülüğüne yönelik bir teşvik yoktur. Türkiye’de teşvik bölgesindeki teşvikten faydalanmak için aktif olarak yatırım yapılması gerekmektedir. Türkiye’de bunu bir fon üzerinden pasif yatırımcı olarak gerçekleştirilememektedir. Amerika’da fonun yatırımının en az %90’nunun fırsat bölgesinde olması şartıyla teşviklerden pasif yatırımcı olarak faydalanılmaktadır. Türkiye’de teşvik kapsamına giren illerde her ekonomik faaliyet vergi indirimine konu olmamaktadır. Ekonomik faaliyetin ilde belli noktalarda (organize sanayi bölgesinde) ve belli sektörlerde (tarım) olmalıdır. Amerika’da yasa bunu konu ve miktar sıralaması getirmemiştir. Bu aşamada bütün hedef sermayeyi ve sermayedarı fırsat bölgesine sokmaktır.

Anahtar Kelimeler:

fırsat bölgesi, teşvik şeması, vergi öteleme

PDF

___

Çiloğlu, İ., (2000), Teşvik politikasının yönlendirme gücü, Hazine Dergisi, Sayı:13, Ocak.Dağ, M., Çelik, M. (2018). Yatırım teşvikleri nedir? Kavram ve kapsamı üzerine bir değerlendirme. BEÜ SBE Derg.,7(2), 863-875Davison L., Buhayar N. (2019). Trump's opportunity zone rules deliver on investors' wish list. welath management magazine, https://www.wealthmanagement.com/high-net-worth/trumps-opportunity-zone-rules-deliver-investors-wish-listInvestreal (2019). What are opportunity zones? https://www.accountingtoday.com/news/opportunity-zone-rules-aim-to-spur-further-business-and-real-estate-investment?utm_content=buffer42bcf&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_campaign=bufferGülmez, M ., Yalman, İ. N; (2010), Yatırım teşviklerinin bölgesel kalkınmaya etkileri, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 24(2), ss.235–257.Hooper, A. (2019). Opportunity zones explained https://www.wealthmanagement.com/alternative-investments/opportunity-zones-explainedKatz, B., (2019). How philanthropy can ensure opportunity zones ensure widespread economic renewal. https://www.philanthropy.com/article/Opportunity-Zones-Could-Become/246177?key=GCZRFFWJmdWfHIIYJmst8AtbvvHiT74-G-tevgtGtii9jJniZ1SakzczEsxdV7LidnRUaEp4QUpFYUR5eEZqTmk4QllZb2lvU2ZPcGJ5NWtlM1RTNXU1d1dtbw.Looney, A. (2018). The early result of states’ opportunity zones are promising. brookings institute. https://www.brookings.edu/research/the-early-results-of-states-opportunity-zones-are-promising-but-theres-still-room-for-improvement/Nitti T. (2019).IRS releases latest round of opportunity zone regulations: where do we stand now? https://www.forbes.com/sites/anthonynitti/2019/04/22/irs-releases-latest-round-of-opportunity-zone-regulations-where-do-we-stand-now/?utm_source=dlvr.it&utm_medium=twitter#6a363a3b2772O’Brien Sarah (2018). Heard the buzz about opportunity zone funds? https://www.cnbc.com/2018/10/31/heard-the-buzz-about-opportunity-zone-funds-heres-the-skinny.html?__source=twitter%7CmainPerlman, E. (2019). How investors can ensure their opportunity zone investment is a smart deal. https://www.forbes.com/sites/forbesrealestatecouncil/2019/01/03/how-investors-can-ensure-their-opportunity-zone-investment-is-a-smart-deal/#7574bd541423Özker, A , Biniş, M . (2010). Vergi uygulamalarında bölgesel kalkınma hedefleri ve bölgesel mali teşvikler açısından değerlendirilmesi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10 (19), 491-508.Tankersley, J. 2019 Treasury ıssues rules on tax breaks for opportunity zones. https://www.nytimes.com/2019/04/17/business/economy/opportunity-zones-treasury-regulations.html?action=click&module=Well&pgtype=Homepage§ion=BusinessThomas, B. (2019). Welcome to the wonderful land of OZ. https://www.forbes.com/sites/bradthomas/2019/04/20/welcome-to-the-wonderful-land-of-oz/#d64fd1d7d05cTreasury (2018). Treasury, IRS announce first round of opportunity zones designations for 18 states. https://home.treasury.gov/news/press-releases/sm0341Ünsaldı, M. (2006). Devlet Teşvikleri ve Bölgesel Gelişmişlik Farklılıkları Üzerine Etkileri. Elazığ: Fırat Üniversitesi Doğu Anadolu Bölge Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAP Araştırmaları).Yayar, R , Demir, Y . (2015). Bölgesel kalkınmave yatırım teşvikleri: Tokat ilinde bir uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0 (39), 119-146. Ylan M. (2018). Investors can get big tax breaks if they invest in ‘opportunity zones’ under new Treasury rules. https://www.cnbc.com/2018/10/19/investors-can-get-tax-breaks-for-investing-in-opportunity-zones-treasury.html