KAFKASYA KAHRAMANI DELİ HALİT PAŞA CİNAYETİ “ACABA KOMİTACILIĞIN TEZAHÜRÜ MÜ? YOKSA KAZA MI?”
Komitacılar sistem dışı, kanun tanımaz komitacı faaliyetleri ile Mustafa Kemal’i birçok kez zor durumda bırakmışlardır. Hemen hemen birçoğunun ismi çeşitli yolsuzluklara ve siyasal cinayetlere karışmıştır. Bunların karıştığı siyasal cinayetlerden birisi de Ardahan Mebusu Halit Paşa nâm-ı diğeriyle Deli Halit Paşa cinayetidir. Cinayet hakkında dönemin canlı şahitlerinin yorumları da çelişkilerle doludur. İktidar yanlılarının görüşü cinayeti basit bir nefsi müdafaa olarak göstermekte, muhalif görüştekiler de olaya siyasal bir boyut yükleme niyetindedirler. Bu siyasal tarih çalışmasının amacı, öncelikli olarak Halit Paşa Cinayeti’nin ayrıntılı bir analizini yaparak cinayet hakkındaki yanlış yorumlamaları bertaraf etmektir. Ayrıca, cinayetin gerçekleştiği dönemin siyasal, sosyal, ekonomik ve tarihsel olgularının bilimsel bir analize tabi tutularak analizinin yapılması günümüzdeki birçok siyasal olayın çözülmesine, siyasal iktidar-muhalefet ilişkilerinin anlaşılmasına yardımcı olacağına şüphe yoktur. Çalışmada, arşiv belgelerinden, dönemin canlı şahitlerinin hatıralarından ve yazılı basın kaynaklarından yola çıkarak cinayetin hangi güçler tarafından işlendiği ve hangi güçlerden etkilendikleri? Cinayetin tarafları siyasal yelpazenin hangi tarafında yer almaktadırlar? Zamanın siyasal koşulları nelerdir? Cinayetin altında yatan gerçek nedenler ve koşullar nelerdir? Cinayetin günümüze etkileri nelerdir? soruları cevaplandırılmaya çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler:Komitacı, Mustafa Kemal, Deli Halit Paşa, Muhalefet, Cinayet.Jel Kodları: Y, Z
Anahtar Kelimeler:
Komitacı, Mustafa Kemal, Deli Halit Paşa, Muhalefet
___
- Akbal, İsmail(2008), Trabzon’da Muhalefet, Serander Yay. Trabzon. Aksoy, Hikmet(1995), Fâik Ahmet Barutçu, Trabzon Gazeteciler Cemiyeti Yay, Trabzon. Borak, Sadi (1962), İktidar Koltuğundan İdam Sehpasına, İstanbul Kitabevi Yay, No: 21, İstanbul. Cebesoy, Ali Fuat(2002), Siyasi Hatıralar, C:II, Temel Yay, İstanbul. Çavdar, Tevfik(1995), Talat Paşa, Kültür Bakanlığı Yay, Ankara. Dursunoğlu, Cevat(2000), Millî Mücadele’de Erzurum, Kaynak Yay, İstanbul. Ertürk, Hüsamettin(1996), İki Devrin Perde Arkası, (Haz: Semih Nafiz Tansu), Sebil Yay, İstanbul. Esengin, Kenan(2006), Milli Mücadelede Ayaklanmalar, Kum Saati Yay, İstanbul, 2006. Goloğlu, Mahmut(1972), Devrimler ve Tepkileri, Başnur Mat, Ankara. Güneri, Süleyman Necati(1999), Hatıra Defteri, (Haz. Ali Birinci), Erzurum Kitaplığı, İstanbul. Gürsoy, Solmaz(1996), Deli Halit Paşa, Kültür Bakanlığı Yay, Ankara. Hakimiyet-i Milliye Günaydın İstikbâl Kabacalı, Alpay (1993), Türkiye’de Siyasal Cinayetler, Altın Kitaplar Yay, Yay No: 8, İstanbul. Kadirbeyoğlu Zeki Bey’in Hatıraları(2007), (Hz: Ömer Faruk Lermioğlu, Sebil Yay, İstanbul. Kandemir, Feridun (yt), Atatürk’ün Kurduğu Türkiye Komünist Partisi ve Sonrası, İstanbul. Kandemir, Feridun(1955), Siyasi Cinayetler, Ekicigil Matbaası, İstanbul Karabekir, Kâzım (1990), İstiklal Harbimiz, YüceYay, İstanbul. Kırzıoğlu, Fahrettin(1960), Millî Mücadele’de Kars, İstanbul. Kinross, Lord (1966), “Atatürk-Bir Milletin yeniden Doğuşu”, Milliyet, 12.3.1966, s.5. Kutay, Cemal (1955), Ali Çetinkaya-Halit Paşa Vuruşması, Tarih Kütüphanesi Yay, İstanbul. Nur, Rıza(1992), Hayat ve Hatıratım, C:III, İşaret Yay, İstanbul. Nuyan, Yiğit (2004), İbrahim Süreyya Yiğit’in Öyküsü, Atatürk’le 30 Yıl, Remzi Kit, İstanbul. Özalp Kazım-Teoman Özalp (1988), Atatürk’ten Anılar, TİŞ Yay, Ankara. Özel, Sabahattin (1991), Milli Mücadelede Trabzon, TTK Yay, Ankara. Sertoğlu Mithat (1978), “Meclis’te Öldürülen Milletvekili”, Yıllarboyu Yakın Tarih Dergisi, Eylül 1978, Sayı: 6 s. 3-5. Son Telgraf TBMM Arşivi, “Terceme-i Hal Varakası”, Halit Karsıalan Dosyası. TBMM, ZC, 10.2.1341, C:1. Tekçe, İsmail Hakkı(2000), Muhafızı Atatürk’ü Anlatıyor, Emekli General İsmail Hakkı Tekçe’nin Anıları, Haz: Hasan Pulur, Kaynak Yay, No:336, İstanbul. Vatan Gazetesi
- ISSN: 2148-3043
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2000
- Yayıncı: Selçuk Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Ayşenur TARAKCIOĞLU ALTINAY, Ali KESTANE
KAFKASYA KAHRAMANI DELİ HALİT PAŞA CİNAYETİ “ACABA KOMİTACILIĞIN TEZAHÜRÜ MÜ? YOKSA KAZA MI?”
TÜRKİYE’DE MALİYE BÖLÜMÜ EĞİTİMİNİN DURUMU VE DEĞİŞİM İHTİYACI
ÇATIŞMA SONRASI BÖLGELERE YÖNELİK BİR ÇÖZÜM OLARAK LİBERAL BARIŞ TEORİSİ: TEORİK BİR İNCELEME