Kayseri'de bir Lâle Devri Eseri: Hasinli Camii

Lâle Devri Osmanlı tarihinde küçük bir zaman dilimini kapsamasına karşın birtakım köklü değişikliklerin ortaya konulduğu bir geçiş dönemidir. Bu dönemde III. Ahmed (1703-1730) ve damadı sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşanın (1718-1730) önderliğinde gerçekleştirilen hamleler birçok alanda olduğu gibi mimarî ve süsleme sanatlarında da belirli değişikliklerin önünü açmıştır. Öncelikle başkent İstanbuldaki yapılarda görülmeye başlayan bu değişiminin yansımaları Anadoludaki çağdaş örneklerle de belirli ölçüde kendini göstermiştir. Bu devre ait olan Hasinli Camii (1714) bünyesinde barındırdığı taş süslemelerle dönemin başkentindeki sanat ortamını Anadoluda yansıtan eserlerden birisidir. Lâle Devri üslubuna uygun nitelikler taşıyan süslemeler yapının giriş kapısı, kuzey cephedeki pencere ve mihrabiye nişleri, mihrabı ve minberinde yoğunlaşmıştır. Süslemelerde lâle ve karanfil motiflerinin ağırlıkta olduğu bitkisel kompozisyonlara yer verilmiştir. Bu kompozisyonların önemli bir bölümünü vazolu çiçek tasvirleri teşkil eder.

A tulip era work in Kayseri: Hasinli Mosque

Even though the Tulip Era covers only a small period of time in the Ottoman history, it is a transition period at which radicals changes are set forth. During this period moves carried out under the leaderships of III. Ahmad (1703-1730) and his son in law, the Grand Vizier Nevşehirli Damat İbrahim Pasha (1718-1730) paved the way for certain changes as in many areas as well as in architecture and decorative arts. The reflections of these changes that primarily began to occur in the buildings of the capital city of Istanbul also showed themselves to a certain extent in contemporary examples. Hasinli Mosque (1741) belonging to this period is one of the works reflecting capitals art background of the period in Anatolia with its stone ornaments. The decorations bearing the Tulip Era styles are concentrated in the entrance door, windows and mihrap niches in the northern frontage and minbar. Herbal compositions largely consisting of the tulip and carnations motifs are preferred in decorations. A significant portion of this composition constitutes depictions of flower vases.

PDF

___

Akar, A. (1969), Tezyini Sanatlarımızda Vazo Motifleri, Vakıflar Dergisi,VIII, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 267-272.
Akıncı, S.H. (2009), Türk Çini Sanatında Çiçekli Vazo Tasvirli Panolar (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Edirne: Trakya Üniversitesi.
Altınay, A.R. (2005), Lâle Devri. İstanbul: Timaş Yayınları.
Atak, E. (2014), Anadoluda Lale Devri Mimarisi (İstanbul Dışı Örnekler Üzerine Bir Araştırma) (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
Aydın, R. (2006), Kayseri Mihrabları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi.
Canca (Erol), G. (1999), Bir Geçiş Dönemi Olarak İstanbulda III. Ahmet Devri Mimarisi (1703-1730) (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi.
Canca (Erol), G. (2004), Gülnuş Emutullah Valide Sultan/Yeni Valide Külliyesinin Lale Devri Mimarisi İçindeki Yeri, Üsküdar Sempozyumu I, c.2, İstanbul, 90-104.
Canca (Erol), G. (2009), Üsküdar Ahmediye Külliyesi ve Lale Devri Mimarisi İçinde Bir Değerlendirme, Üsküdar Sempozyumu VI, İstanbul, 191-202.
Demiriz, Y. (1986), Osmanlı Kitap Sanatında Natüralist Üslûpta Çiçekler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Eyice, S. (2002), Batı Sanat Akımlarının Değiştirdiği Osmanlı Dönemi Türk Sanatı, H.C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler c.XV, (s.284-309), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Kuban, D. (2007), Osmanlı Mimarisi. İstanbul: YEM Yayınları. Kunt, M. (2009), Siyasal Tarih (1600-1789), Sina Akşin (der.), Türkiye Tarihi Osmanlı Devleti 1600-1908, c.III, (s.19-76), İstanbul.
Özbek, Y.;Celil Arslan. (2008), Kayseri Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri, c.I, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Kayseri.
Özkeçeci, İ. (1997), Tarihi Kayseri Cami ve Mescitleri, Kayseri.
Öztuna, Y. (1983), Başlangıçtan Zamanımıza Kadar Büyük Türkiye Tarihi, c.VI, İstanbul: Ötüken Yayınevi.
Renda, G. (2002), Yenilileşme Döneminde Kültür ve Sanat, H.C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler c.XV, (s.265-283), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Söylemez (İlkhan), D. (2010), Batılılaşma Dönemi İstanbul Cami Cephelerinde Taş Süsleme (1703-1839) (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi.
Stanford, S. (2004), Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye. Çev. Mehmet Harmancı. 6. Basım. İstanbul: E Yayınları.
Uzunçarşılı, İ.H. (2007), Osmanlı Tarihi, IV, I. Kısım, 6. Basım. İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Yalçınkaya, M.A. (2002), XVIII. Yüzyıl: Islahat, Değişim ve Diplomasi Dönemi (1703-1789) H.C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler c.XII, (s.479-511), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.