KARAHAYIT (DENİZLİ) YERLEŞİM ALANINDAKİ AÇILMA ÇATLAKLARININ İNCELENMESİ VE TEKTONİK - PALEOSİSMOLOJİK YORUMLAMASI

Denizli bölgesinde KD-GB yönlü tektonik açılma neticesinde KB-GD doğrultulu normal faylar ve açılma çatlakları meydana gelmiştir. Pamukkale ve Karahayıt arasında çok sayıda açılma çatlağı bulunmaktadır. Tarihsel dönemlerde deprem üreten aktif Pamukkale fayı Karahayıt’ın doğusundan geçer. Bölgedeki çatlaklar ise bu faya paralel gelişen ve aynı açılma tektoniği ile oluşmuş yapılardır. Karahayıt yerleşim alanındaki çatlaklardan 20-30 sene öncesine kadar su çıkışlarının olduğu bilinmektedir. Ancak su seviyesinin düşmesiyle çatlaklardan su akışı kesilmiş ve çatlak yüzeyleri arasındaki boşluk doğal ve antropojenik maddelerle dolmuştur. Üzerinde yapılaşmanın olduğu çatlaklar ise yapay olarak betonla kapatılmış veya parke taşı ile örtülmüştür. Yeni döşenmiş olan parkeler çatlağı kapatsa bile sırt topoğrafyası çatlağın konumunu belli etmektedir. Eski döşenmiş parke taşlarının ise çatlak hattı boyunca zaman zaman yerinden oynadığı dikkat çekmektedir. Yapılaşmanın çatlak üzerine yapılması nedeniyle çeşitli yapısal hasarlar gözlenmiştir. Bu hasarlar duvarlarda çatlaklar, bina derzlerinde açılmalar şeklinde ortaya çıkmıştır. Çatlak ve fay davranışları yapısal olarak birbirinden farklıdır. Faylar çok kısa bir zaman aralığında hareket ederek deprem üretir ve yapılarda hasar oluşur. Ancak açılma çatlakları daha uzun zaman periyodu içerisinde çok az hareket ederek açılır. Dolayısıyla üzerinde bulunan yapılardaki hasarlar daha uzun zaman içerisinde gözlenir. Bu çatlaklarda su akışının olup olmaması çatlağın hareket etmediği anlamına gelmez. Bölgedeki tektonik açılma devam ettiği sürece birer zayıflık zonu olan bu çatlaklar da açılmaya devam edecektir.

Anahtar Kelimeler:

Fay, Çatlak, Karahayıt, Tektonik açılma, Traverten, Yapısal hasar

INVESTİGATİON OF TENSİONAL FİSSURES İN KARAHAYIT (DENİZLİ) SETTLEMENT AREA AND THEİR TECTONİCAL - PALEOSEİSMOLOGİCAL İNTERPRETATİON

NS-SW directional normal faults and opening cracks are found in Denizli area due to NE-SW directional tectonic opening. There are a lot of opening cracks between Pamukkale and Karahayıt. The active Pamukkale fault, which produces earthquakes in historical periods, located on the east of Karahayit. The cracks in the region are structures those formed parallel to this fault and formed by the same opening tectonics. Karahayit is known to have water outflows from the cracks in the settlement area 20-30 years ago. However, as the water level falls, the water flow is cut off from the cracks and the gap between the cracked surfaces is filled with natural and anthropogenic materials. The cracks on which it is built are artificially covered with concrete or covered with paving stone. Even if the newly furnished parquet closes the crack, the back topography reveals the position of the crack. It is noteworthy that the old paving stones played from time to time throughout the cracked line. Various structural damages were observed due to the construction of the structure on the crack. These damages appeared in the walls as cracks, opening in the building joints. Crack and fault behavior are structurally different. The faults move in a very short period of time, causing earthquakes and damage to structures. Opening cracks, however, are opened with very little movement over a longer time period. Therefore, the damages on the structures are observed over a longer period of time. The presence of water flow in these cracks does not mean that the crack does not move. As long as the tectonic opening in the region continues, these cracks, which are zones of weakness, will continue to open.

Keywords:

Fault, Crack, Karahayıt, Tectonical opening, Travertine, Structural damage,

PDF

___

1-Alçiçek, H. 2006. Denizli Neojen havzası’nın sedimanter fasiyesleri, depolanma ortamları ve paleocoğrafik gelişimi, GB Anadolu, Turkiye. 59. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özetleri. Altunel, E. Ve Barka, A., 1996, Hierapolis’deki arkeosismik hasarların değerlendirilmesi, TJK Bülteni, 39/2, 65-74
2-Altunel, E., 1996. Pamukkale Travertenlerinin Morfolojik Özellikleri, Yaşlari ve Neotektonik Önemleri. MTA Dergisi, 118: 47–64 Altunel, E., Hancock, P.L., 1993. Morphology and structural setting of Quaternary travertines at Pamukkale, Turkey. Geol. J. 28, 335–346.
3-Ambraseys, N.N. & Finkel, C. 1995, The Seismicity of Turkey and Adjacent Areas. A Historical Review 1500–1800. Eren Yayıncılık, Istanbul.
4-Brogi, A., Capezzuoli, E., Alçiçek, M.C. and Gandin, A., 2014, Evolution of a fault controlled fissure-ridge type travertine deposit in the western Anatolia extensional province: the Çukurbağ fissure-ridge (Pamukkale, Turkey), Journal of Geological Society, 171, 425-441
5-Çakır, Z., 1999, Along-Strike Discontinuity of Active Normal Faults and Its Influence on Quaternary Travertine Deposition, Examples from Western Turkey. Tr. J. of Earth Sciences, 8: 67–80
6-Demirtaş, R., Erkmen, C. ve Yaman, M. 2000. Denizli ve yakın civarında deprem üreten diri faylar ve Gökpınar Sulama Barajı’nın depremsellik açısından irdelenmesi. Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Web Sitesi, http://sismo.deprem.gov.tr, Rapor No:011, Erişim Tarihi: 10.12.2005
7-Emre, Ö., Duman, T. Y., Özalp, S., Elmacı 2011, 1:250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Denizli (NJ 35-12) Paftası, Seri No:12, MadenTetkik veArama Genel Müdürlüğü, Ankara-Türkiye
8-Eravcı, B., Yaman, M., Tepeuğur, E., Erkmen, C., Aktan, T.,Albayrak, H. Ve Demirtaş, R., 2007, Batı Anadolu Çöküntü Bölgesinin Paleosismoloji Projesi, Afet İşl. Gen. Md. DAD, Rapor no 5691/1 (DPT2002 K 120050)
9-Görkem Mühendislik, 2008, Denizli Merkez Karahayıt İmar Planına Esas Jeolojik Jeoteknik Etüd Raporu (yayınlanmamış)
10-Hancock, P. L. and Altunel, E., 1997, Faulted Archeological Relics at Hierapolis (Pamukkale), Turkey, Goedynamics, 24, ¼, 21-36
11-Hancock, P.L., Chalmers, R.M.L., Altunel, E., Çakır, Z., 1999. Travitonics: using travertines in active fault studies. J. Struct. Geol. 21, 903–916.
12-Hançer, M., 2013, Study of the Structural Evolution of the Babadağ-Honaz and Pamukkale Fault Zones and the Related Earthquake Risk Potential of the Buldan Region in SW Anatolia, East of the Mediterranean, Journal of Earth Science (ISI) , 24/3, 397-409 pp.,
13-Koçyiğit, A. 2005. The Denizli graben-horst system and the eastern limit of western Anatolian continental extension: basin fill,structure,deformational mode,throw amount and episodic evolutionary history,SW Turkey. Geodinamica Acta 18/3-4,167-208.
14-Okay, A.İ. 1989, Denizli’nin güneyinde Menderes Masifi ve Likya Napları’nın jeolojisi, MTA Bul., 109, 45-58 (in Turkish with and English abstract).
15-Piccardi, L., 2008, The AD 60 Denizli Basin Earthquake and the Apparition of Archangel Michael at Colossae (Aegean Turkey). Geological Society, Special Publications, 273: 95–105, doi:10.1144/GSL.SP.2007.273.01.08
16-Rodríguez-Pascua, M. A., Calvo, J. P., De Vicente, G., and Gómez-Gras, D. 2000. Soft-sediment Deformation Structures Interpreted as Sismit in Lacustrine Sediments of the Prebetic Zone, SE Spain, and Their Potential use as Indicators of Earthquake Magnitudes During the Late Miocene, Sedimentary Geology (135)1-4, pp. 117-135.
17-Westaway, R. 1993. Neogene evolution of the Denizli region of Western Turkey. Journal of Structural Geology, 15, 37-53.
18-(www. sayisalgrafik.com) 19-(www.iris.edu) (yerbilimleri.mta.gov.tr) MTA Yerbilimleri Harita görüntüleyici MTA 1/500 000 ölçekli jeoloji-tektonik haritası