AVRUPAMERKEZCİ YÖNETİM BİLİMİ PARADİGMASINI AŞ(INDIR)MAK: GAZÂLÎ VE DEFTERDAR SARI MEHMET PAŞA NASİHATNAMELERİ ÜZERİNE BİR ANALİZ

Sosyal teori açısından Avrupamerkezcilik (Eurocentrism); Avro-Amerika’ya (Batı) ait kavram, kuram ve paradigmaların “biricik” ve “evrensel” olduklarına ya da olmaları gerektiğine dayanan bir kavrayış biçimine işaret etmektedir. Bu yönde bir kavrayış, sosyal teorinin her alanında olduğu gibi yönetim çalışmalarında da varlığını göstermektedir. Yönetim bilimindeki Avrupamerkezci eğilimlerden bir çıkış yolunun arandığı bu çalışmada ideal yönetim ve ideal yönetici olgusu üzerinde duran Ebu Hamid Muhammed el-Gazâlî’nin Yöneticilere Altın Öğütler (11.yy) eseri ile Defterdar Sarı Mehmet Paşa’nın Devlet Adamlarına Öğütler (18.yy) eseri karşılaştırmalı bir metodoloji ekseninde incelenmektedir. Özellikle bu iki eserin seçilmesinin temel nedeni, Gazâlî’nin Türk-İslam yönetim paradigmasının kurucularından biri olması ve Defterdar Sarı Mehmet Paşa’nın ise Türk-İslam yönetim paradigmasının krize girdiği bir dönemin temsilcisi olmasıdır.

Anahtar Kelimeler:

Yönetim bilimi, Avrupamerkezcilik, Gazâlî, Defterdar Sarı Mehmet Paşa

PDF

___

Altuntaş, H. ve Şahin, M. (2009). Kur’an-ı kerim meâli. (10. Basım). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
Amin, S. (2007). Avrupamerkezcilik: Bir İdeolojinin eleştirisi. (Çev. M. Sert). İstanbul: Chiviyazıları Yayınevi.
Atay, H. (2004). Gazâlî ve İbn Rüşd Felsefesinin Karşılaştırılması. KSÜ. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7-61.
Bezci, B. ve Çifci, Y. (2012). Self oryantalizm: İçimizdeki modernite ve/veya içselleştirdi-ğimiz modernleşme. Akademik İncelemeler Dergisi, 7 (1), 139-166.
Can, C. (2018). Sosyal bilim paradigmasının tek-tipleşmesi: Avrupamerkezci hegemonya'nın dünü, bugünü ve geleceği. Uluslararası Sosyal Hukuk Çalışmaları Kongresi. Samsun.
Canatan, K. (2008). Osmanlı’da batılılaşma ve batımerkezcilik ideolojisinin tarihsel kökenleri. Eskiyeni (8), 11-26.
Gazâlî, İ. (1969). Devlet başkanlarına nasihat-ül-müluk. (Çev. O. Şekerci). İstanbul: Sinan Yayınları.
Gazâlî, İ. (2004). Yöneticilere altın öğütler. (Çev. H. Okur). İstanbul: Semerkand Yayınları.
Gulbenkian Komisyonu. (2016). Sosyal bilimleri açın: sosyal bilimlerin yeniden yapılandırılması üzerine rapor. (Çev. Ş. Tekeli). İstanbul: Metis Yayınları.
Jackson, R. (2012). Fifty key figure of ıslam. (Çev. N. Koltaş). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Kanar, Y. (2017). Sosyal bilimlerin Avrupamerkezci yapısı. Felsefe Arkivi, (47), 69-80.
Özcan, A. (1994). Defterdar Sarı Mehmed Paşa. TDV İslam Ansiklopesi. 9, 98-100. İstanbul.
Özel, S., Kutlu, A., Yaşayan, S., Küçükaras, H. ve Özdemir, K. (2012). Türkçe sözlük. Ankara: Dil Derneği Yayınları.
Said, E. (2013). Şarkiyatçılık-batı’nın şark anlayışları. (Çev. B. Ülner). İstanbul: Metis Yay.
Sarı Mehmet Paşa. (1969). Devlet adamlarına öğütler. (Çev. H. R. Uğural). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Wallerstein, I. (2010). Avrupa evrenselciliği: gücün retoriği. (Çev. A. U. Kılıç). İstanbul: bgst Yayınları.
Wallerstein, I. (2012). Bildiğimiz dünyanın sonu: yirmi birinci yüzyıl için sosyal bilim. (Çev. T. Birkan). İstanbul: Metis Yayınları.
Yeşil, A. (1996). Doğu ve batı yönetim bilimi düşüncesinin öncüleri machiavelli ve nizamü'l-mülk örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.