Melodram’dan Anti-Melodram’a; Popüler Türk Sineması’nda İktidar,Arzu ve Kaygı Söyleminin Dönüşümü, Recep İvedik Örneği

Öz Toplumların yaşadığı önemli dönüşüm anlarında, kültürün ürettiği nesneler ve kodlarla ilişkisi yeniden şekillenir. Bu durum iktidarın yeniden şekillenmesi, müzakere, direnç ve oluşan yeni kamuoyu ile ilgilidir. Bu bağlamda popüler kültür ürünleri ve yaşadıkları dönüşüm bir toplumun yaşadığı dönüşümlere yönelik önemli veriler sağlamaktadır. Popüler kültür ürünlerini salt bir yabancılaşma ürünü olarak ele almak, toplumun bu nesneler ve kodlarla kurduğu ilişkiyi gözden kaçırma riskini taşır. Türkiye toplumunun, Tanzimat’tan beri yaşadığı kapitalistleşme süreci boyunca ürettiği kodlarda bir süreklilik ve dönemsel kopuşlar söz konusudur. Bunların en başında arzu ve gelenek arasında var olan gerilim ve buna dayalı motifler gelmektedir. Baba, oğul, ev ve kadın bu diyalektiğin kendini ifade ettiği araçları oluşturmaktadır. Tanzimat ile beliren bu kodların 1950 sonrası popüler anlatı filmlerinde varlığını sürekli koruduğu ancak arzunun inkar edilerek geleneğin yüceltildiği bir söylemin varlığını koruduğu görülmektedir. 1980 sonrası süreçte ise arzunun inkar edilmek yerine açıkça ifade edildiği, hasetli ve hırslı bir öznenin yükseldiği görülmektedir. Bu özneyi belirleyen en önemli özellik ise arzusunun maddi sermayeden çok, üst sınıfları tanımlayan sembolik sermayeye yönelik olduğudur. Bu gelişme orta sınıflar içinde bir kopuşu ve yeniden yapılanışı işaret etmektedir. Bütün bu dönüşümlere rağmen, kadın konusunun Tanzimat’tan beri çözülemediği ve orta sınıf erkekliğinin bunalım ve arzuları ne kadar değişiyor olsa da kadın konusunda yeni bir müzakere ve dengenin üretilemediği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Popüler Kültür, Toplum, Sermaye, Kültürel Sermaye, Ayrım

PDF

___

Adorno, T. (2009). Kültür Endüstrisi. (N. Ü.-M.-E. Gen, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.

Bahtin, M. (2005). Rabelais ve Dünyası. (Ç. Öztek, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Bakır, B. (2008). Sinema ve Psikanaliz. İstanbul: Hayalet Kitap.

Barthes, R. (1998). Çağdaş Söylenler. (T. Yücel, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.

Bauman, Z. (2000). Siyaset Arayışı. (T. Birkan, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.

Bauman, Z. (2017). Akışkan Modernite. (S. O. Çavuş, Çev.) İstanbul: Can Sanat Yayınları.

Berktay, F. (2010). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları.

Bourdieu, P. (2015). Ayrım. (D. F. Şannan, & A. G. Berkkurt, Çev.) Ankara: Heretik Yayınları.

Duman, O. A. (2018). Ertem Eğilmez'in Son Yeşilçam Filmi: Arabesk. D. Bayrakdar içinde, Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler (s. 105-114). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.

Eğilmez, E. (Yöneten). (1988). Arabesk [Sinema Filmi].

Fiske, J. (2012). Popüler Kültürü Anlamak. İstanbul: Parşömen Yayıncılık.

Fiske, J. (2013). İletişim Çalışmalarına Giriş. (S. İrvan, Çev.) Ankara: Pharmakon Yayınevi.

Freud, S. (2019). Rüyaların Yorumu. (D. Muradoğlu, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.

Girard, R. (2003). Şiddet ve Kutsal. (N. Alpay, Çev.) İstanbul: Kanat Kitap.

Girard, R. (2007). Romantik Yalan ve Romansal Hakikat. (A. E. İldem, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.

Gökbakar, T. (Yöneten). (2014). Recep İvedik 4 [Sinema Filmi].

Gürbilek, N. (2007). Vitrinde Yaşamak. İstanbul: Metis Yayınları.

Han, B. C. (2019). Güzeli Kurtarmak. (K. Filiz, Çev.) İstanbul: İnsan Yayınları.

Han, B.-C. (2015). Şiddetin Topolojisi. İstanbul: Metis Yayıncılık.

Han, B.-C. (2017). Zamanın Kokusu. (Ş. Öztürk, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.

Jung, C. G. (2019). Dört Arketip. (Z. A. Yılmazer, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.

Kahraman, H. B. (2010). Cinsellik Görsellekik Pornografi. İstanbul: Agora Kitaplığı.

Kandiyoti, D. (2015). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar. İstanbul: Metis Yayınları.

Klein, M. (2018). Haset ve Şükran. (O. Koçak, & Y. Erten, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.

Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi. Ankara: İmge Kitabevi.

Öztürk, S. (2016). Profesyonel Eğlence Üretiminin Şizofrenisi: Nightcrawler'da İmaj Avı ve Avcıları... TRT Akademi, 1(1), 8-31.

Parla, J. (2009). Babalar ve Oğullar. İstanbul: İletişim Yayınları.

Ritzer, G., & Stepnisky, J. (2014). Sosyoloji Kuramları. (H. Hülür, Çev.) Ankara: De Ki Basım Yayım.

Scheler, M. (2004). Hınç. İstanbul: Kanat Kitap.

Simmel, G. (2005). Modern Kültürde Çatışma. İstanbul: İletişim Yayınları.

Simmel, G. (2014). Paranın Felsefesi. (Y. Alogan, & Ö. D. Aydın, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.

Tabakoğlu, A. (2017). Osmanlı İçtimai Yapısının Ana Hatları. M. Zencirkıran içinde, Türkiye'nin Toplumsal Yapısı (s. 19-40). Bursa : Dora Basım-Yayım.

Tokatlı, E. (Yöneten). (1990). Boynu Bükük Küheylan [Sinema Filmi].

Unur, A. K. (2018). Yeşilçam Sineması ve Yerli Televizyon Dizileri İlişkisi. D. Bayrakdar içinde, Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 14 (s. 223-240). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.

Vargı, Ö. (Yöneten). (1998). Her Şey Çok Güzel Olacak [Sinema Filmi].

Weber, M. (2011). Sosyoloji Yazıları. (T. Parla, Çev.) İstanbul: Deniz Yayınları.

Yüksel, S. E. (2016). Travma Anlatıları: Türk Sineması'nda Melodram ve Toplumsal Fantazi. İstanbul: Agora Kitaplığı.