Bilinçaltı Direksiyona Geçtiğinde - Gerilim Sinemasında Psikanalitik Alt Metinler: Duel Örneği

Sanatta ve edebiyatta, bilinçaltının bir yansıması olarak yerini bulan ve insanoğlunun ayrılmaz bir parçası olan korku, ilk yıllarından itibaren sinemayı da kuşatmış; karanlık sinema salonlarındaki devasa perdelerden yansıyan imgeler, daha önce hiçbir ortamın yapamadığı bir şekilde, ortak korkuların, eş zamanlı olarak canlanmasını sağlamıştır. Bilinçaltındaki korkuları kaynak olarak kullanan ve bu korkuları genellikle metaforlar aracılığıyla aktarma yoluna giden korku ve gerilim sineması, psikanalizin film çözümlemelerinde bir yöntem olarak kullanılmasına zemin hazırlamış, yönetmenlerin de giderek psikanalize ilgi duymasına neden olmuştur. Özellikle, gerilim filmlerinin usta ismi Alfred Hitchcock, filmlerini genellikle Freudyen okumalara açık bir şekilde yapılandırmasıyla bilinmektedir. Hitchcock’tan etkilenen en önemli yönetmenlerden biri ise, Steven Spielberg’dür. Çalışmada, Steven Spielberg’ün 1971 yapımı Duel adlı filminde, gerilim filmlerine ait kodlar, özellikle Hitchock’un kullandığı yöntemler esas alınarak incelenecek; iktidar ve erk kavramları merkeze alınarak psikanalitik bir okuma yapılacak, filmin anlatısı ve sinematografisi ile alt metni arasındaki ilişki irdelenerek birbirlerini nasıl desteklediği ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Gerilim, sinema, psikanaliz, Steven Spielberg

When the Subconscious Goes to Steering - Psychoanalytic Subtexts in Thriller Cinema: The Example of Duel

Fear, an inseparable part of humanity, manifests itself in art and literature as a reflection of subconscious, also occupies cinema since its beginning. Images that reflected from gigantic screens in the darkness of movie theaters, manage to revive collective fears simultaneously unlike any other medium. Horror, thriller and suspense films, which use subconscious fears as a source and more often than not, prefer to use metaphors while narrate them, prepare the ground for psychoanalytic film analysis, also in time, more and more directors tend to use psychoanalysis in their films. Especially Alfred Hitchcock, master of suspense, known for his use of Freudian subtexts. Steven Spielberg is one of the most important directors who is influenced by Hitchcock. In this paper, Duel, directed by Steven Spielberg in 1971, will be studied; conventions and codes of thriller movies will be analyzed along with a psychoanalytic reading. Correlation between its narration and subtext and their consistency will be examined.

Keywords:

Thriller, cinema, psychoanalysis, Steven Spielberg,

PDF

___

Abisel,N. (1999). Popüler Sinemada Türler. İstanbul: Alan.
American Film Institute (2008, 12 Aralık). Alfred Hitchcock on Mastering Cinematic Tension. Alfred Hithcock ile söyleşi. Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=DPFsuc_M_3E.
Andrew, J.D. (2010). Büyük Sinema Kuramları (Çev. Z. Atam). İstanbul: Doruk.
Bonitzer, P. (2006). Kör Alan ve Dekadrajlar ( Çev. İ. Yasar). İstanbul: Metis.
Buckland, W. (2006). Steven Spielberg Poetics of the Contemporary Hollywood Blockbuster. New York: Continuum.
Büker, S. (2010). Sinemada Anlam Yaratma. İstanbul: Hayalbaz.
Chalquist, C. (2016, 15 Mayıs). A Glossary of Freudian Terms. http://www.terrapsych.com/freud.html.
Clarke, J. (2004). Steven Spielberg. Berkshire: Cox&Wyman.
Darren Fuge (2015, 7 Mayıs). Duel- A Conversation with Director Steven Spielberg- Part I. Steven Spielberg ile söyleşi. Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=luG6wuSQYUE
Espinosa, M. (2016, 12 Haziran). Spielberg’s Masterful Duel: Man vs. Machine, Women and Himself. [S. Spielberg’in filmi Duel’in Eleştirisi]. Beyond the Obvious by Catherine Espinosa: https://fiufilmclassfruitvale.wordpress.com/2013/09/08/spielbergs-masterful-duel-man-vs-machine-women-and-himself/.
Gordon, A. (1989). Duel: Paranoid Style. Vera J. Camden (Ed.), Compromise Formations Current Directions in Psychoanalytic Criticism,[S. Spielberg’in filmi Duel’in Eleştirisi]. (s. 199-213). Kent: Kent State University.
Hall, P. (2016, 29 Nisan). Psychoanalyzing Steven Spielberg: An Interview with Andrew M. Gordon. Andrew Gordon’la söyleşi: http://www.filmthreat.com/interviews/1173/.
Indick, W. (2006). Senaryo Yazarları İçin Psikoloji (Çev. Y. Taşkan, E. Yılmaz). İstanbul: +1.
Jessica Hands (2016, 6 Haziran). Hitchcock Explains Cutting. Alfred Hitchcock ile söyleşi. Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=WoBJtIgLucM.
Kendrick, J. (2014). Darkness in the Bliss-Out. New York: Bloomsbury.
Loiperdinger, M. (2004). Lumiere’s Arrival of Train: Cinema’s Founding Myth, The Movıng Image 1 (4), 89-118.
Lütticken, S. (2006). Suspense and… Surprise. New Left Review 40, 95-109.
Metz, C. (1991). Film Language A Semiotics of the Cinema (Çev. M. Taylor). Chicago: University of Chicago.
Monaco, J. (2001). Bir Film Nasıl Okunur (Çev. E. Yılmaz). İstanbul: Oğlak.
Kubova, K. (2011). Suspense and Film: a Lacanian View (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Viyana: Viyana Üniversitesi.
Pirie, D. (2016, 10 Haziran). Steven Spielberg by Dave Pirie, Steven Spielberg ile söyleşi (Söyleşinin orijinali 1978 yılında Time Magazine’de yayınlanmıştır). Scruffles: http://www.scruffles.net/spielberg/articles/article-019.html.
Powers, T. (2005). Steven Spielberg. Minneapolis: Lerner.
Türkoğlu,N. (2010). Psikanaliz ve Sinema Üzerine, Sinema Araştırmaları: Kuramlar, Kavramlar, Yaklaşımlar (Der. M. İri). İstanbul: Derin.
Ventura, M. (1984). Steven Spielberg: The Vision and The Nightmare. Los Angeles: LA Weekly.
Yavuz, Ş. (2014). İktidar Olma Sürecinde Erkeklerin Erkeklikle İmtihanı. Milli Folklor 104, 110-127.
Wasser, F. (2010). Steven Spielberg’s America. Cambridge: Polity.
Whittall, A. (2016, 15 Haziran). Grove Music Online: http://www.oxfordmusiconline.com/subscriber/article/grove/music/16360?q=leitmotif&search=quick&pos=1&_start=1#firsthit.