BELGESEL VE TARİH: SERGEI LOZNITSA’NIN STATE FUNERAL, REVUE VE THE EVENT BELGESELLERİ ÜZERİNDEN SAVAŞ SONRASI SSCB TARİHİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Bu araştırmanın amacı, sinema ve tarih ilişkisi çerçevesinde ikinci dünya savaşı sonrasında SSCB’de yaşanmış olan üç önemli toplumsal değişim dönemini üç farklı belgesel üzerinden incelemektir. Bu bağlamda, 1953 yılında Joseph Stalin'in kült kişiliği ile SSCB’deki matem iklimini ele alan State Funeral (Devlet Töreni, Sergei Loznitsa, 2019), hemen ardından Nikita Kruşçev dönemiyle başlayan destalinizasyon süreci ile yeni endüstriyel kalkınma anlayışını gösteren Revue (Gösteri, S. Loznitsa, 2008) ve son olarak Glasnost ve Perestroyka döneminin sonunda Mihail Gorbaçov önderliğindeki Sovyetler Birliği'nin kaçınılmaz çöküşünü gözlemleyen The Event (Olay, S. Loznitsa, 2015) belgeselleri incelenecektir. Bu açıdan SSCB devlet aygıtının işleyişi, toplumun gündelik hayatı ve çalışma yaşamının dinamikleri hakkında birçok somut veri paylaşan bu belgeseller; görüntünün baskın gücünü de arkasına alarak, Sovyetler Birliği tarihini görsel şekilde yeniden yazmaya çalışmakta gibidir. Araştırma nesnesi olarak bu belgesellerin seçilmesinin sebebi tamamen arşiv görüntülerinden seçilip restore edilerek yaratılmış olmasıdır. Bu belgeseller Marc FERRO’nun Sinema ve Tarih isimli metninde işaret ettiği üzere tarihin birer temsilcisi olarak ele alınacak ve SSCB tarihyazımı alanına etkileri açısından değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

tarih, sscb, belgesel, sergei loznitsa, marc ferro

PDF

___

Adanır, O. (2012). Sinemada anlam ve anlatım (1. Baskı). Say.
Adanır, O. (2013). Göstergebilimsel film kuramı. Z. Özarslan (Ed.), Sinema kuramları 2 (s. 13-32). Su.
Aleksiyeviç, S. (2018). İkinci el zaman (3. Baskı). (Çev. S. Gürses). Epsilon.
Andrew, J. D. (2018). Büyük sinema kuramları (1. Baskı). Doruk.
Armes, R. (2019). Sinema ve gerçeklik/tarihsel bir inceleme (1. Baskı). Doruk.
Baker, U. (2011). Beyin ekran (1. Baskı). Birikim.
Baron, J. (2014). The archive effect, found footage and the audiovisual experience of history (1. Baskı). Routledge.
Bazin, A. (2007). Sinema nedir (1. Baskı). İzdüşüm.
Benjamin, W. (2008). Son bakışta aşk (5. Baskı). (Çev. N. Gürbilek, S. Yücesoy, İ. Savaşır, O. Koçak, H. Barışcan, A. Doğukan). Metis.
Bonitzer, P. (2011). Kör alan ve dekadrajlar (2. Baskı). (Çev. İ. Yaşar). Metis.
Bozkurt, N. (Ed.) (2009). Hegel (3. Baskı). (Çev. N. Bozkurt). Say.
Buck-Morss, S. (2004). Rüya alemi ve felaket: doğu'da ve batı'da kitlesel ütopyanın tarihe karışması. (1. Baskı), (Çev. T. Birkan). Metis.
Buck-Morss, S. (2012). Hegel, haiti ve evrensel tarih (1. Baskı). (Çev. E. Ünal). Metis.
Büker, S. (2010). Sinemada anlam yaratma (1. Baskı). Hayalbaz
De Certeau, M. (2020). Tarihyazımı (1. Baskı). (Çev. O. Adanır). Doğu Batı.
Diken, B. & Laustsen B. C. (2010). Filmlerle sosyoloji (1. Baskı). Metis.
Emmerzael, H. (2021, May, 21). On body and soul: sergei loznitsa discusses "state funeral". Mubi. https://mubi.com/tr/notebook/posts/on-body-and-soul-sergei-loznitsa-discusses-state-funeral
Ferro, Marc. (2017). Sinema ve tarih (1. Baskı) (Çev. H. Demir). Ayrıntı.
Foucault, M. (2016). Bilginin arkeolojisi (3. Baskı). (Çev. V. Urhan) Ayrıntı.
Gorbachev, M. (1987). Perestroika. Harper & Row.
Hoberman, J. (2020). The long goodbye. Artforum. https://www.artforum.com/print/202005/j-hoberman-on-sergei-loznitsa-s-state-funeral-82808
Kracauer, S. (2010). Caligari'den hitler'e: alman sinemasının psikolojik tarihi (1. Baskı). (Çev. E. Yılmaz). De Ki.
Kracauer, S. (2015). Film teorisi, fiziksel gerçekliğin kurtuluşu (1. Baskı). (Çev. Ö. Çelik) Metis.
Lotman, Yuriy M. (1999). Sinema estetiğinin sorunları: filmin semiyotiğine giriş (2. Baskı). (Çev. O. Özügül). Öteki.
Loznitsa, S. (Yönetmen). (2019). State funeral [Belgesel]. Hollanda, Litvanya: Atoms & Void.
Loznitsa, S. (Yönetmen). (2015). The event [Belgesel]. Hollanda, Belçika: Atoms & Void.
Loznitsa, S. (Yönetmen). (2008). Revue [Belgesel]. Rusya, Almanya: ma.ja.de.
Makal, O. (2014). Sinemada tarihin görüntüsü (1. Baskı). Kalkedon.
Metz, C. (2012). Sinemada anlam üstüne denemeler (1. Baskı). (Çev. Oğuz Adanır) Hayalperest.
Pattison, M. (2017) Don't Let Them Deceive You: Sergei Loznitsa's "The Event" . Mubi. https://mubi.com/tr/notebook/posts/don-t-let-them-deceive-you-sergei-loznitsa-s-the-event
Petric, V. (2000). Dziga vertov: sinemada konstrüktivizm (1. Baskı). (Çev. G. Yamaner) Öteki.
Ranciere, J. (2016). Sinematografik masal (1. Baskı). Küre.
Rotha, P. (2000). Sinemanın öyküsü (1. Baskı). İzdüşüm.
Ryan, M. & Lenos, M. (2012). Film çözümlemesine giriş (1. Baskı). De Ki.
Saunders, D. (2018). Belgesel (2. Baskı). Kolektif.
Stam, R. (2021). Yıkıcı film (1. Baskı). Ayrıntı.
Susam, A. (2015). Toplumsal bellek ve belgesel sinema (1.Baskı). Ayrıntı.
Ulutak, N. (1988). Belgesel sinemanın temel özellikleri ve tarih felsefesi açısından belgesel sinemada gerçeklik. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Värnik, A., Wasserman, D., Dankowicz, M. and Eklund, G. (1998), Age-specific suicide rates in the Slavic and Baltic regions of the former USSR during perestroika, in comparison with 22 European countries. Acta Psychiatrica Scandinavica, 98: 20-25. https://doi.org/10.1111/j.1600-0447.1998.tb10761.x
Walsh, D. (2008) The oppressed and excluded. World socialist web site. https://www.wsws.org/en/articles/2008/10/vff3-o20.html
Wollen, P. (2017). Sinemada göstergeler ve anlam (5. Baskı). (Çev. Z. Aracagök, B. Doğan). Metis.
Yalın, O. & Güngör, A. (2013). Sinema-gerçek: hakikatin sineması ya da sinemanın hakikati. Z. Özarslan (Ed.), Sinema kuramları 2 (77-92). Su.