Olba Manastırı Kuzey Kilisesi’nden Diakonikon Bizans Dönemi Opus Sectile Taban Döşemesi
Olba Manastırı kazıları kentin Hıristiyanlık geçmişi hakkında yeni verilere ulaşılmasını sağlamaktadır. Bu kapsamda 2015 dönemi çalışmaları çerçevesinde kazı yapılan alanlardan biri diakonikon bölümünün de ortaya çıktığı manastırın Kuzey Kilisesi’dir. Diakonikon, opus sectile taban döşemesine sahip bulunmaktadır. Bu döşeme, manastırın mimari stili bağlamında şimdiye kadar bilinenlere önemli bir yenilik sunmaktadır. Mozaik yerine MS 5.- 6. yüzyıllarda opus sectile taban kiliselerde daha çok tercih edilmiştir. Isauria’daki birçok kentte bulunan Hıristiyanlık yapılarında opus sectile kullanımı tespit edilmiştir. Olba Manastırı’nda da Kuzey Kilisesi kazılarında bir opus sectile tabanın ortaya çıkartılması, kentte ilk kez böyle bir döşemenin saptanması bakımından önem taşımasının yanında, Isauria bölgesindeki daha önce bilinen örneklere bir yenisini katmakta; ayrıca, benzer Hıristiyanlık yapılarında opus sectile uygulamalarıyla ilgili olarak karşılaştırmalar yapmak olanağını da sağlamaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Olba Manastırı, Cilicia, Isauria, Kuzey Kilisesi, diakonikon, opus sectile.
The Opus Sectile Floor of the Diaconikon of the Northern Church-Monastery of Olba
Excavations conducted in Olba continue to provide new data for the history of Christianity at the site. During the 2015 excavations at the Northern Church of the monastery at Olba, the diakonikon paved by an opus sectile floor was unearthted. This new find is an important contribution to the architectural style and decoration of the monastery of Olba. During the 5th and 6th centuries, opus sectile floors started to be more popular compared to the mosaic floors. A number of examples of the opus sectile floors have been recorded in the Christian buildings at Isauria. The discovery of an opus sectile floor at Olba is not only a contribution to to the collection of known examples at the region but is also important for giving the possibility of making comparisons.
Keywords:
Olba Monastery, Cilicia, Isauria, Northern Church, diakonikon, opus sectile.,
___
- Akçay 2011 Akçay, T., “Olba’da Hıristiyan Mezarları” Seleucia ad Calycadnum, (I), Tan Kitabevi Yayınları, 133-146.
- Akçay 2016 Akçay, T., “Olba’da Ölü Kültü”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi (Dan: Prof. Dr. A. Emel Erten), Ankara.
- Alas 2011 Alas, Z.Ç., Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Duvar ve Zemin Kaplamaları, Yayınlanmamış Doktora Tezi Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Ankara.
- Ayteş Canevello- Özyıldırım 2009 Ayteş Canevello, S.,- Özyıldırım, M., “Constantinopolis Tahtında Isaurialı Bir İmparator: Zeno” Lucerna Klasik Filoloji Yazıları, İstanbul.
- Baratta 1999 Baratta, G., “Basilica all’estremitanorddell’isola”, Elauissa Sebaste ICampagne di Scavo 1995- 1997 (Ed: Eugenia Equini Schneider), Roma.
- Bingöl 1994 Bingöl, O., “Menderes Magnesiası 1993”, KST 16-I.
- Campbell 1988 Campbell, S., The Mosaics of Antioch, Corpus of Mosaics Pavements in Turkey I, Publisched,by PIMS.
- Demiriz 2002 Demiriz, Y., Örgülü Bizans Döşeme Mozaikleri, Yorum Sanat ve Yayıncılık, İstanbul.
- Dunbabin 1999 Dunbabin, K. M.D., Mosaics of the Greek and Roman World, Cambridge University Press, Cambridge.
- Eichner 2009 Eichner, İ., “Spätantike und frühchristliche Bautechnik im südlichen Kleinasien”, Bautechnik im antiken und vorantiken Kleinasien (Hazırlayan: M. Bachmann) Byzas (9), 551-559.
- Erten 2014 Erten, E., “Arkeolojik Veriler ve Tarihsel Olaylar Işığında Olba’da Yerleşimin Son Bulması”, Seleucia ad Calycadnum, (IV), Homer Kitabevi, İstanbul, 57- 72.
- Ferrero 1992 Ferrero, D., “1991 Yılı Hierapolis Arkeolojik Kurulunun Çalışma Raporu”, KST 14-II.
- Henry 2003 Henry, A.B., Choice and Context in the Lat eAntique Architecture: Questioning the Cilician “Domed Basilikas”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi (Dan: Suna Güven).
- Herzfeld- Guyer 1930 Herzfeld, E., Guyer, S., “Meriamlik and Korkykos- Zwei Christliche Ruinensataetten des Rauchen Kilikiens”, Monumenta Asiae Minoris Antiquia, Vol (II), The Manchester University Press.
- Hild- Hellenkemper 1990 Hild, F.,- Hellenkemper., Kilikien und Isaurien, Tabula İmperii Byzantini V, Österreische Akademie der Wissenschaften, PhilosophischHistorische Klasse Denkschriften, Verlag der Österreischen Akademie, Wien.
- Hill 1996 Hill, S., The Early Byzantine Churces of Cilicia and Isauria, Birmingham Byzantine and OttomanMonographs, Vol:I, Great Yarmouth.
- Jobst 1977 Jobst, W., Römische Mosaiken aus Ephesos I, Die Hanghäuser des Embolos, FiE VIII, 2.
- Kadıoğlu 1997 Kadıoğlu, M., “Ankyra - Ulus Opus Sectileleri”, Türk Arkeoloji Dergisi (XXXI), 351- 391, Ankara.
- Kadıoğlu 1999 Kadıoğlu M., “Der Opus SectileBodenaus dem GerontikonBouleterionvon Nysa ad Maeandrum”, Asia Minor Studien (Band:34), Rudolf Habelt GMBH, Bonn. 175-188.
- Kadıoğlu 2005 Kadıoğlu, M., “Die Opus Sectile Wandverkleidung der Latrine in Magnesia am Mäander”, İstMitt, (55), 305- 332.
- Kadıoğlu 2007 Kadıoğlu, M., Die opus sectile- Wandverkleidung der Agora von Hierapolis in Phrygia (Regio I), içinde: F. D’Andria – M. PieraCaggia, Hierapolis diFrigia I. Le attività delle campagne di scavo e restauro 2000-2003, 413-419.
- Mango 2011 Mango, C., Bizans: Yeni Roma İmparatorluğu, (çev. Gül Çağalı Güven), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
- Marquardt 1879 Marquardt, J., Das Privatsleben der Römer, Verlag: von S. Hirzel, Leipzig Mietke 2009 Mietke, G., Bauphasen und Datierung der Basilika von Meriamlik (Ayatekla), Syrien und seine Nachbarn von der Spätantike bis in die islamische Zeit (hrsg: İna Eichner und Vasiliki Tsamakda), Reichert Verlag, Wiesbaden.
- Özyıldırım 2012 Özyıldırım, M., “Olba Manastırı Hakkında Arkeolojik ve Yazınsal Yeni Bilgiler” Seleucia ad Calycadnum II, Tan Kitabevi, Ankara, 105- 119.
- Özyıldırım 2013 Özyıldırım, M., “Olba Manastırı: 2012 Kazı Sonuçları ve Merkez Mekanları Üzerine Düşünceler”, Seleucia ad Calycadnum, III, Homer Kitabevi, İstanbul, 213- 225.
- Özyıldırım 2015 Özyıldırım, M., “Olba Manastırı 2014 Yılı Kazı Sonuçlarının Değerlendirilmesi”, Seleucia ad Calycadnum, V, Homer Kitabevi, İstanbul, 79- 101.
- Özyıldırım 2016 Özyıldırım, M., “Olba Manastırı 2015 Yılı Kazıları ve Kuzey Kilisesi’ndeki Çalışmaların Değerlendirilmesi”, Seleucia VI, Homer Kitabevi, İstanbul, 181- 203.
- Peschlow 1983 Peschlow, U., “Zum byzantischen opus sectile Boden, in: Beiträge zur Altertumskunde Kleinasiens, Festschrift für Kurt Bittel, Philip von ZabernVerlag, Mainz am Rhein, 435-447.
- Saltuk 1997 Saltuk, S., Arkeoloji Sözlüğü, İstanbul:İnkılâp Kitabevi.
- Salzmann 1991 Salzmann, D., “Mosaiken und Pavimente in Pergamon, AA. (Heft:3), 440-444.
- Spieser 2014 Spieser, J.M., “İmparatorluk ve Hıristiyan Sanatı: Benzerlikler ve Farklılıklar”, Bizans Dünyası (edt. Cecile Morrisson), çev: Aslı Bilge, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Steppan 2011 Steppan, T., “Opus sectile” Reallexikon zur Byzantinischen Kunst, (Hrsg: Marcell Restle) Anton Hiersemann, Stuttgart, 423-528.
- Topçu 1982 Topçu, Ç., “Seleucia 1981 Çalışmaları” KST, IV.
- ISSN: 2148-4120
- Başlangıç: 2011
- Yayıncı: Bilgin Kültür Sanat Yayınevi