OSMANLI’NIN AVRUPA’DAKİ BAŞKENTİ: SERHAD ŞEHRİ BELGRAD (1521-1789)

Belgrad, Osmanlı dönemine kadar, Roma, Sırbistan, Macaristan ve Bulgaristan olmak üzere birçok devletin himayesinde kalmıştır. Şehir önemli kavşak noktaları üzerinde bulunduğu için de birçok defa istilaya uğramıştır. Bunda Orta ve Batı Avrupa ile Küçük Asya'yı birbirine bağlamasın etkisi vardır. Belgrad, önemli yolların üzerinde olmakla birlikte Avrupa’nın kapısı konumundadır. Avrupa'nın anahtarı olarak bilinen Belgrad, Osmanlı İmparatorluğu tarafından birçok defa kuşatılmasına rağmen 1521'de fethedilebilmiştir. Bu fetih sonrası Belgrad, Osmanlı Devleti’nin Balkanlar'da en önemli şehirlerinden biri haline geldi. Ayrıca, Tuna kaptanlığı pozisyonundaki şehir, Osmanlı İmparatorluğu'nun elinden çıkana kadar askeri, stratejik ve ekonomik yönleriyle ön planda oldu. Bu makalede, öncelikle Osmanlı arşiv belgeleri kullanılarak Belgrad’ın ekonomik, stratejik ve askeri önemi ile birlikte şehrin Osmanlı için önemi vurgulanacaktır. Daha önce bu konu da çeşitli çalışmalara yapılmışsa da Belgrad şehrinin Avrupa’daki Osmanlı açısından siyasi önemi üzerinde çok fazla durulmamıştır. Biz bu çalışmada bu yön özerinde durmayı tercih ettik.

Anahtar Kelimeler:

Belgrad, Osmanlı Devleti, Sırp, Tuna, Stratejik Önem

THE CAPITAL OF THE OTTOMAN EMPIRE IN EUROPE: BELGRADE ON THE FRONTIER (SERHAD) CITY (1521-1789)

Belgrade remained under the rule of many states, including Rome, Serbia, Hungary, and Bulgaria, until the Ottoman period. Since the city had long been an important crossroads, it was invaded many times. The fact that it was on the route to connect the Middle and West Europe with Asia Minor also played a key role in the invasion of Belgrade. Along with being on the way of important roads, Belgrade serves as a door for Europe. Known as the key to Europe, Belgrade could be conquered in 1521 by the Ottoman Empire although it was besieged many times. In the following years, Belgrade became one of the most strategic cities of the Ottoman Empire in the Balkans. Further, the city in the position of Captaincy of Danube remained significant in terms of its military, strategical and economical aspects until it was out of the Ottoman Empire’s hands. This study is concerned with the importance of the city to the Ottoman Empire coupled with its economic and military importance, primarily using Ottoman archival documents. Although considerable research has been devoted to this topic, rather less attention has been paid to the political importance of the Belgrade City to the Ottoman Empire in the Europe. To this end, the current study specifically attempts to examine this issue.

Keywords:

Belgrade, the Ottoman Empire, Serb, Danube, Strategic Importance,

PDF

___

The Presidental Ottoman Archive-Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), AE. SMHD. I, 19/1141.
BOA, C. AS, 178/7753; 318/13174; 510/21298; 652/27432; 721/30246; 726/30467; 840/35858; 889/38239; 912/39396; 976/42498; 988/43125; 1119/ 49577; 1128/50070; 1129/27862; 1149/51048.
BOA, C. NF, 7/306; 8/398; 20/986; 24/1175; 33/1618; 51/2510.
BOA, HAT, 12/438-A; 22/1066-D; 23/1112, 1148; 29/1385;, 1397; 133/5509; 144/ 6060; 147/6216-A, 6199-B; 172/7404-B; 190/9170; 201/10282; 1380/54381, 54387; 54407, 54771, 1384/54822.
BOA, İE. EV, 5/ 533; 10/1190; 11/1282; 14/1701.
Afyoncu, E. (2006). Osmanlı İdaresinde Sırbistan. B.A. Gökdağ & O. Karatay (Ed.), Balkanlar el kitabı (Vol.1 ). Ankara: Karam Yay.
Ağa, S. F. (1928). Silahdar tarihi (Vol. 2). İstanbul: Orhaniye Matbaası.
Aksan, V. H. (2007). Ottoman wars 1700-1870. United Kingdom.
Aslantaş, S. (2011). Belgrad-ı Dârü’l-Cihad. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (15), 13-38.
Âşık Paşazâde. (1332). Tevârîh-i Âl-i Osman. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Baysun, M. C. (1993). Belgrad. Heyet içinde, İslam ansiklopedisi (Vol. 2, p. 475). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.
Çelebi, E. (2010). Seyahatname (Vol. 5/2). (S. A. Kahraman, Dü.) İstanbul: Yapı Kredi Yay.
Dernschwam, H. (1987). İstanbul ve Anadolu’ya seyahat günlüğü. (Y. Önen, Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Eroğlu, H. (2017). Osmanlı-Sırp ilişkileri. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (41), 79-106.
Faroqhi, S. (2004). The Ottoman Empire and the world around it. London.
Faroqhi, S. (2011). Subject of the sultan. New York: Ibtauris Press.
Heywood, C. ( 2002). Writing Ottoman history. Aldershot: Ashgate Puplishing.
İbrahimgil, M. & Turan, Ö. (2004). Balkanlardaki türk mimari eserlerinden örnekler. Ankara: TBMM Yay.
İnalcık, H. (1988). The Ottoman Empire the classical age 1300-1600. London.
İnalcık, H. (2014). Stefan Duşan’dan Osmanlı İmparatorluğuna, XV. Asır’da Rumeli’de Hıristiyan sipahiler ve menşeleri. Fatih devri üzerine tetkikler ve vesikalar (Vol. 1, pp. 208-210). Ankara: TTK Yay.
Itzkowitz, N. (1972). Ottoman Empire and Islamic tradition. Chicago: The University of Chicago Press.
Jelavich, B. (1983). History of the Balkans. New York: Cambridge University Press.
Katic, T. (2005). Serbia under the Ottoman Rule. Serbian Und Montenogro (pp. 145-158). Wien: Österreichische Ost-Und Südostreuropa-Institut.
Kemal, İ. (1997). Tevârih-i Âl-i Osman (Vol. VIII. Defter). (A. Uğur, Dü.). Ankara: TTK Yay.
Miljkovic, E. (2009). Ottoman heritage in the Balkans: The Ottoman Empire in Serbia, Serbia in the Ottoman Empire. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 129-137.
Oruç Beğ. (2007). Oruç Beğ tarihi. (N. Öztürk, Çev.). İstanbul: Çamlıca Basım Yayın.
Râşid Mehmed Efendi. (1282(1865)). Tarihi Râşid (Vol. 2). İstanbul.
Todorov, N. (1983). The Balkan city 1400-1900. Washington: University of Washington Press.
Ural, S. (2006). 355 numaralı tapu tahrir defterine göre Pakrac Livası (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Uzunçarşılı, İ. H. (1995). Osmanlı târihi (Vol. 2). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.