İbadet ve Ruh Sağlığı İlişkisi Yönüyle İbadet Eğitimi

Dini gelişim inanç, ibadet ve ahlak boyutunda gerçekleşmekte, buna bağlı olarak din eğitimi de inanç eğitimi, ibadet eğitimi ve ahlak eğitimi ile çerçevelendirilmektedir. Her eğitim alanı hedef, içerik ve yöntem itibariyle farklılaşsa dahi inanç, ibadet ve ahlakın birlikteliği gereği din eğitiminin her bir alanı da birbirini tamamlamaktadır. Başka bir ifade ile, inanç, ibadet ve ahlak eğitimini birbirinden bağımsız tutmak mümkün olmadığı gibi kazanımlarını ayrıştırmak da mümkün değildir. Zira, inanç eğitimi ile ibadetin oluşumu ve ahlakın gelişimi hedeflenmekte, aynı şekilde ibadet ve ahlak eğitimi de hem birbirini hem de inanç gelişimini desteklemektedir. Yüce Allah insanoğlunu biliş, duyuş ve davranış itibariyle bu üç hususta gelişmeye uygun şekilde yaratarak din eğitimine muhatap kılmaktadır. İnanç, ibadet ve ahlak yönüyle olgunlaşan kimselerin bilişsel potansiyellerini istendik düzeyde kullanabildiğini, duyuşsal olarak tatmin olacak düzeye eriştiklerini söylemek mümkündür. Bu çalışma, ibadet eğitimi ile sınırlandırılarak ibadetin ruh sağlığına katkısını ve ibadet eğitiminin insan psikolojisine uygun düşen ilkelerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Dokümantasyon yöntemi ile gerçekleştirilen araştırmada, din ve psikoloji ilminin verilerinden yararlanılarak ibadet eğitimi ile kişinin duyuşsal kazanımlarına dikkat çekilmektedir. Yaratıcı ile kurduğu ilişkinin onun öznel iyi oluş haline ve sosyal becerilerine olan etkisi ortaya konulmaktadır. Araştırma sonucunda, ilk çocukluk ve son çocukluk döneminde farklı yaşlar için tayin edilen namaz, oruç ve dua eğitimi ile o dönemden başlayarak yetişkinlik dönemine kadar uzanan ruhsal iyilik halinin temellerinin atıldığını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler:

Din Eğitimi, İbadet Eğitimi, Ruh Sağlığı

PDF

___

[1] N. G. Holm, Din Psikolojisine Giriş. İstanbul: İnsan Yayınları, 2004.
[2] R. Bakırcıoğlu, Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık, 2012.
[3] A. B. Cohen and H. G. Koenig, “Din ve Ruh Sağlığı,” Balıkesir Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol. 2, no. 1, pp. 153–160, 2016.
[4] Y. J. Wong, L. Rew, and K. D. Slaikeu, “A systematic review of recent research on adolescent religiosıty/spirituality and mental health,” Issues in Mental Health Nursing, vol. 27, no. 2, pp. 161–183, 2006.
[5] S. Budak, Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2000.
[6] Z. Ağılkaya Şahin, “Din ve Psikoloji Arasındaki Uçurum Gerçekten Ne Kadar Derin? Psikoterapilerdeki Dini İzler,” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, vol. 22, no. 3, pp. 1607–1632, 2018.
[7] N. Gencer, “Dindarlık Öznel İyi Oluşu Etkiler Mi? Hemodiyaliz (HD) Hastaları Üzerinde Kesitsel Bir Çalışma,” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, vol. 23, no. 3, pp. 1419–1444, 2019.
[8] N. Karslı, “Psikolojik İyi Oluş ve Dindarlık İlişkisi: Trabzon İlahiyat Örneği,” Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, no. 15, pp. 173–205, 2019.
[9] N. Kımter, “Dini İnanç, İbadet ve Duanın Umutsuzlukla İlişkisi Üzerine Bir Araştırma,” in Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi, H. Hökelekli, Ed. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2006, pp. 217–249.
[10] M. Köylü, “Ruh ve Beden Sağlığı Üzerine Yapılan Araştırmaların Bir Değerlendirmesi,” OMU İlahiyat Fakültesi Dergisi, no. 28, pp. 5–36, 2010.
[11] H. Apaydın, “Ruh Sağlığı-Din İlişkisi Araştırmalarına Bir Bakış,” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, vol. 10, no. 2, pp. 59–77, 2010.
[12] A. Yapıcı, Ruh Sağlığı ve Din Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan Kitabevi, 2007.
[13] N. Kula, Kimlik ve Din. Ergenler Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Ayışığı Yayınları, 2001.
[14] H. Ekşi, “Din Eğitimi Gençlik ve Kişilik,” in Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi, H. Hökelekli, Ed. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2006, pp. 181–216.
[15] N. Kula, “Küreselleşme, Ruh Sağlığı Ve Din,” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, vol. 5, no. 2, pp. 7–30, 2005.
[16] N. Kula, “Kur’an Işığında İnsan-Çevre İlişkisinin Ruh Sağlığı Açısından Önemi,” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol. 9, no. 9, pp. 361–376, 2000.
[17] A. R. Aydın, “İnanma İhtiyacı Ve Dinî Ritüellerin Psikolojik Değeri,” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, vol. 9, no. 3, pp. 87–99, 2009.
[18] J. W. Jones, “Religion, Health and the Psychology of Religion: How the Research on Religion and Health Helps Us Understand Religion,” Journal of Religion and Health, vol. 43, no. 4, pp. 317–328, 2004.
[19] Y. Kuruçay, “Ergenlerde Dinin Hayatın Anlamına Olan Etkisi Üzerine Bir Araştırma,” Eskiyeni, no. 41, pp. 599–622, 2020.
[20] A. Yapıcı, “Kuramdan Yönteme ‘Ruh Sağlığı-Din’ Çalışmalarında Karşılaşılan Güçlükler,” Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol. 11, no. 2, pp. 25–61, 2011.
[21] M. Köylü, “Kuran’da Ruh Sağlığı,” Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, no. 31, pp. 5–37, 2011.
[22] Bakara, 2/155-157.
[23] S. Yılmaz, “Umre İbadetinin Hayatın Anlamı ve Umutsuzlukla İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma,” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, vol. 22, no. 1, pp. 543–570, 2018.
[24] Ra’d, 13/28.
[25] H. G. Koening and D. B. Larson, “Religion and Mental Health: Evidence for An Association,” International Review of Psychiatry, vol. 13, no. 2, pp. 67–78, 2001.
[26] F. Z. Güldaş, “Cognitive-Behavioral-Related Prayer Types and Mental Health Relations among Muslim Samples,” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, vol. 25, no. 1, pp. 437–454, 2021.
[27] E. Sayın, “Değerler eğitimi açısından ibadetler (Namaz ve hac örneği),” no. 17, pp. 151–168, 2012.
[28] E. Şimşek, “İbadet Fenomenine Din Eğitimi Açısından Bir Yaklaşım,” Oş Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlmi Dergisi, no. 5, pp. 133–141, 2004.
[29] H. Özkan, “Din Eğitimi Çerçevesinde İbadetlerin, İrade Eğitimi Ve Zaman Yönetimiyle İlişkisi,” Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol. 9, no. 1, pp. 323–352, 2022.
[30] M. Davudi, “Peygamber ve Ehlibeyt’in Siyresinde İbadet Eğitimi,” Misbah, vol. 1, no. 5, pp. 103–144, 2013.
[31] Ebu Davud, in Salat, 26.
[32] Seyyid Muhammed Hüseyin, in Sünen’u-Nebî,
[33] E. Türk, “Çocuğuma İbadet Alışkanlığı Nasıl Kazandırabilirim?,” in Ailede Din Eğitimi, 1. Baskı., G. P. Ağırakça and A. Gümüş, Eds. İstanbul: Yekder Yayınları, pp. 95–108.
[34] M. E. Ay, Çocuklarımıza Allah’ı Nasıl Anlatalım?, 24.Baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2008.
[35] A. Kasapoğlu, “Kuran’a Göre Ailenin Din Eğitimi Görevi İman ve İbadet Eğitimi,” Diyanet İlmi Dergi, vol. 44, no. 2, pp. 7–26, 2008.
[36] B. Kara, “Kur’an’da Olumsuz Duyguların Kontrolü,” Journal of Analytic Divinity, vol. 5, no. 1, pp. 150–176, 2021.
[37] F. Baynal, “Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi,” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, vol. 4, no. 1, pp. 206–231, 2015.
[38] O. Gürsu, “Ergenik Döenmi Dindarlığı ile Ruh Sağlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi,” Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol. 20, no. 34, pp. 49–75, 2015.
[39] A. Hayta, “İbadetler ve Ruh Sağlığı,” in Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi, H. Hökelekli, Ed. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002, pp. 117–152.
[40] N. Türk, “İslâm’da Duanın Ruh Sağlığına Katkısı,” Kilitbahir, no. 17, pp. 74–109, 2020.
[41] H. Gök, “Düzenli Namaz Kılma Ve Kılmama İle Ruh Sağlığı Arasındaki İlişki,” İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi, vol. 5, no. 1, pp. 134–160, 2019.
[42] N. Kimter, “Orıuç ve Öfke Kontrolü Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma,” no. 7, 2015.
[43] H. Şentürk, “Namaz İbadetinin Uyandırdığı Duygu ve Düşünceler Üzerine Pilot Bir Araştırma,” Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, no. 13, pp. 37–62, 2004.