Toplumsal Cinsiyet Olgusu Temelinde Mesleğe İlişkin Rol ile Aile İçi Rol Etkileşimi: Türk Silahlı Kuvvetlerindeki Kadın Subaylar

Çalışmanın amacı, toplumsal cinsiyet olgusu temelinde Türk Silahlı Kuvvetleri'nde kadın .subayların mesleki rol ve aile içi rol etkileşimlerini incelemektir. Bu doğrultuda yapısal fonksiyonalizm, feminist teori ve modernleşme teorileri bağlamında oluşturduğumuz temel ki iterler üzerinden yola çıkılarak subaylara anket uygulaması yapılmış ve elde edilen veriler khi-kare ve regresyon analiz tekniği ile değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda aile içi rol ve mesleki rol bağlamında, ev içi sorumlulukların paylaşımının eşler arası ilişki üzerinde pozitif etkiye sahip olduğu saptanmıştır. Ayrıca maskülen alan olarak kabul edilen askeri kurumların, çalışan kadınlar için dezavantajlar içeren bir kurum değil, aksine mesleki sosyalizasyonun etkisiyle kadınların aile içi rolleri üzerinde eşitlikçi sorumluluk oluşturması açısından avantajlar içeren bir kurum olduğu görülmüştür. Özellikle askeri okulların eşitlikçi rollerin benimsemesinde önemli bir etken olduğu tespit edilmiştir.

This study examines the process of interaction between occupational and domestic roles among female officers in armed forces in Turkey. This examination is carried out in the context of gender roles and in connection with structural functioanlist, feminist and modernization theories. The data for the study were collected through self-administared questionnaires and analysed by means of employing various statistical techniques. The results indicate that sharing of domestic responsibilities between couples effects their relations positively. They also indicate that military institutions, which are perceived to be the domain of masculinity, do not necessarily disadvantage female officers in their occupational sphere. On the contrary they help develop egalitarian feelings among the female officers through occupational socialization and these feelings in turn help them to develop a more egalitarian feelings towards their reponsibilities and roles within domestic sphere of their lives. Moreover, it was found out military shools have a positive contribution to the development of egalitarian gender roles.

___

ALTINAY, Ayşe Gül. "Giriş:Milliyetçilik, Toplumsal Cinsiyet ve Feminizm." A.G.

ALTINAY (Der.), Vatan Millet ve Kadınlar, İstanbul: İletişim Yayınları, 2000: 11-28.

ALTINAY, Ayşe Gül. "Ordu-Millet-Kadınlar :Dünyanın İlk Kadın Savaş Pilotu Sabiha Gökçen." A.G. ALTINAY (Der.), Vatan Millet ve Kadınlar, İstanbul: İletişim Yayınları, 2000: 246-279.

ANTHİAS, N.Y.DAVİS. Cinsiyet ve Millet (Gender and Nation) (Çev. Aysın Bektaş), İstanbul: İletişim Yayınları, 2003

ARIKAN, Gülay. "Ataerkiük Kavramıyla İlgili Sosyolojik Tartışmalar." H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 14, Sayı 1-2,1997:1-24.

ARIKAN, Gülay. "Türkiye'de Uzmanlık Gerektiren Mesleklerde Kadınlar (Profesyonel Kadınlar), Ankara, Bizim Büro Basımevi, 1998

ARSLAN, N., S. BORAK ve U. KOCATÜRK Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri I 1906-1938), Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayın, 1989

BONTON, M. Roles, Tavistok Pub., London, 1968

BOOTH, A. ve A.C. CROUTER. Men In Families , London: Lawrence Ibaum Associates Publishers, 1998.

BURKE, RJ. ve P. BRADSHAW "Occupational And Life Stress And The family" Small Group Behaviour, 1980,12, s.329-375

ÇAĞATAY, N. ve N.Y. SOYSAL. "Uluslaşma Sürecinde Feminizm üzerine-Karşılaştırmalı Düşünceler." Ş.TEKELİ (Haz.), 1980'ler Türkiye'sinde kadın Bakış Açısından Kadınlar, İstanbul: İletişim Yayınları, 1995: 327-382.

KARSLON D., "Personality and Role Variables as Predictors of Three Types of Work Family Conflict", Unpublished Researh Paper, 1999.

CATWRiGHT L.K., "Career Satisfaction and Role Harmony in a Sample of young Women Physicians", Journal of Vocational Behavior, 12,1978:184-196

ÇEÇEN, Anıl. Kemalizm, Istanbul, Çağ Pazarlama Gazete Dergi Kitap Basın ve Yayın A.Ş., 2002

CHODOROW, Nancy. "Feminism and Psychoanalytic Theory", S.KEMP ve J. SQUiRES (Ed}, Feminisms, Oxford University Press, 1997:182-188.

CHODOROW, Nancy. "Gender Relations and Difference in psychoanalytic Perspective" The Politicy Reader İn Gender Studies, Oxford Polity Press, 1998: 41-49.

DİKEÇLİGİL, Beylü. "Yaşama Tarzı ile Gelir Seviyesi Arasındaki İlişki", aile Yakıları I, Der. Beylü Dikeçliğil-Ahmet Çiğdem, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile: Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, No.5,1998: 521-536. DONOVAN, Josephine. Feminist Teori, (Çev. A. Bora, M.N. Gevrek ve F. Sayılan), İstanbul: İletişim Yayınlan, 1997.

DURAKBAŞA, Ayşe. "Cumhuriyet Döneminde Kemalist Kadın Kimliği Oluşumu" Tarih ve Toplum, Mart 9(51), 1988:167-171.

DURAKBAŞA, Ayşe.-"Cumhuriyet Döneminde Modern Kadın Kimliği ve Münevver Erkekler'."A.B.HACIMİRZAOĞLU (Ed.), 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınlan,1998:29-50.

DURAKBAŞA, Ayşe. Halide Edip, Türk Modernleşmesi ve Feminizm, İstanbul: İletişim Yayınları, 2000.

ECEVİT, Yıldız. "Kentsel Üretim Sürecinde Kadın Emeğinin Konumu ve Değişen Biçimleri" Kadın Bakış Açısından 1980'ler Türkiye'sinde Kadın, İstanbul: Metis Yayınları, 1980:105-117.

ECEVİT, Yıldız. "Üretimde ve Yeniden Üretim Sürecinde Ücretli Kadın Emeği.", Yapıt Toplumsal Araştırmalar Dergisi, No: 9, Şubat-Mart 1985.

ENLOE, Cynthia. Maneuvers: The International Politics Of Militarising Women's Lives, University Of California Press, 2000.

FICHTER, Joseph. Sosyoloji Nedir? (Çev. Nilgün Çelebi), Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları, 1990. FRONE, M.R. ve R.W. RİCE. "Work Family Conflict: The Effect of Joband Family Involvement", Journal of Occupational Behavior, 8,1987: 45-53.

GIDDENS, Anthony. Mahremiyetin Dönüşümü, Modern Toplumlarda Cinsellik Aşk ve Erotizm, (Çev. İdris Şahin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları,1994.

GIDDENS, Anthony. -Sosyoloji, (Çev. Hüseyin Özel ve Cemal Güzel) Ankara:Ayraç Yayınevi, 2000.

GUTEK, B.A. ve L. LARWOOD, "Introductıon:Women's Careers are Important and Different",B.A.Gutek ve L. Larword (der.), Women's Career Development, Newbury Park, California Sage, 1987.

GÜÇLÜ, S.Özen. Türkiye'de Aile Araştırmaları: "Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri." 3. Aile Şurası Bildirileri, Ankara: Devlet Bakanlığı Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, 1998

HALL, D.T. "A Model of Coping Hall with Role Conflict: The Role Behavior of College Educated Women", Administrative Science Quarterly, 1972:472-473.

KADIOGLU, Ayşe. "Cinselliğin İnkarı: Büyük Toplumsal Projelerin Nesnesi Olarak Türk Kadınları.", 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler/Bilanço 98. İstanbul: İş Bankası ve Tarih Vakfı Yayınları, 1999

KANDİYOTİ, Deniz. "Aile Yapısında Değişme ve Süreklilik: Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım." Türkiye'de Ailenin Değişimi, T.ERDER(Der.), Ankara:Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları, 1984:15-34.

KANDİYOTİ, Deniz.' "Women and The Turkish State: Political Actors or Symbolic Pawns?" Women-Nation-State, Nira YUVAL-DAVIS ve Floya ANTHIAS (Der.), London: Macmillan Pres, 1989: 126-149.

KANDİYOTİ, Deniz. -"Ataerkil Örüntüler: Türk Toplumunda Erkek Egemenliğinin Çözümlenmesine Yönelik Notlar." Ş.TEKELİ (Haz.), 1980'ler Türkiye'sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, İstanbul: İletişim Yayınları, 1995:367-382.

KANDİYOTİ, Deniz. Cariyeler, Bacılar,Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler, (Çev. Aksu Bora, Fevziye Sayılan, Şirin Tekeli, Hüseyin Tapmç ve Ferhunde Özbay), İstanbul: Metis Yayınları, 1997.

LİNDSEY, Linda L. Gender Roles, A Sociological Perspective, New Jersey, Prentice-Hall, Inc., 1990

LİNTON, R. "Status and Role", L.A. COSER - B.OSENBERG (Ed.) Sociological Theory: A Book of Readings, Newyork: Mac Millan, 1936: 113.

LUNBERG, A.G., C.C. SHRAG ve O.N. LARSEN. Sosyoloji (Çev. Özer Ozankaya), Ankara: Ayyıldız Matbaası, 1970.

MARDİN, Şerif. Türkiye'de Toplum ve Siyaset, İstanbul, İletişim yayınları, 1995

MARINI, M. Money. "Sociology of Gender." E.F. BORGATTA ve K.S. COOK (Ed.), The Future Of Sociology, New York: Sage Publication, Inc., 1988: 374-393.

MOORE, E.Wilbert. The Professions Roles and Rules, Russel: Sage Foundation,970.

OPPONG, C. ve K. ABU. A Handbook For Data Collection and Analysis On Seven Roles and Statuses Of Women, Geneva: International Labor Office, 1985.

PARSONS, T. ve R.F. BALES. Family, Socialisation and Interaction Process, London:Routledge and Kegan Paul Ltd., 1955

PARSONS, Talcott. "Age and Sex in the Social Structure of the United ites." P- K. MANNING ve M.TRUZZİ (Ed.), Youth and Sociology, New Jersey: Englewood Clifs, Prentice-Hall, Inc., 1972: 136-147.

PAVALKO, M.Ronald. Sociolgy of Occupations and Professıons, Illions:F.E.Peacock Publishers. 1971.

STEPHENS, G.K. ve S.M. SOMMER. "The Measurement of Work to family Conflict", Educational & Psychological Measurement, 56(3), 1996: 475-486.

ULUSOY, Demet. "Plastik Sanatlarda Toplumsal Cinsiyet." H.Ü. Edebiyat fakültesi Dergisi, 16, Sayı 2, Aralık 1999: 47-74.

VOYDANOFF, Patrica. "Work Role Characterises, Family Structure Demands and Work Family Conflict", Journal of Marriage and the Family, 50, 1988: 749-761.

WALBY, Slyvia. "Kadın ve Ulus" (Çev. Meltem Ağduk Gevrek), A.G.ALTINAY (Der.), Vatan Millet Kadınlar, İstanbul: İletişim Yayınları, 2000: 29-57.