Televizyon Haberlerinde Gerçeğin Yitimi: “Yeniden Üretilen” Savaş ve Çatışma Haberlerinin Profesyonel Gazetecilerin Gözüyle Analizi

Modernleşmenin yaklaşık iki yüzyıllık macerasında teknolojik gelişmeler insanın algılarını değiştirmiş, göze ve dolayısıyla görüntüye büyük bir önem atfetmiştir. 19. yüzyıldan itibaren kamusal insanın izleyiciye evrilmesiyle; görmek, eylemde bulunmanın önüne geçmiştir. Etkinliğini kaybeden insan edilgen izleyiciye dönüşmüştür. Jean Baudrillard’ın teorisinden yola çıkarak, bilgi edinme aracı olan haber gerçeklikten yoksun yeni bir gerçeğe, televizyon stüdyolarında hiper-gerçeklik (hyperreality) olarak inşa edilmektedir. Bunun bir örneği de stüdyo ortamında artırılmış gerçeklik uygulamalarıyla sunulan haberlerde görülmektedir. Baudrillard’ın “suret artık gerçeğin kopyası değil, gerçeğin ta kendisidir” tezinden hareketle burada tartışılan konu; bizatihi gerçeğin yansıtılmasına odaklanan, politik kararları etkilemesi beklenen haberin, artırılmış gerçeklik stüdyolarında hazırlanmış ve “oyunlaştırılmış” bir sunumla, kamuoyunun demokratik hak ve taleplerinin ifadesi olan bilgi edinme hakkını karşılayabilecek olup, olmamasıdır? Dolayısıyla çalışmada televizyonlardaki artırılmış gerçeklik uygulamalarıyla “yeniden üretilen” savaş/çatışma haberciliğinin analizine odaklanılmıştır. Artırılmış gerçeklik uygulamaları bahsiyle literatür taraması yapıldığında, çalışmaların genel izleğini tanımlamalar ve uygulamanın birçok sektöre yaptığı katkılar oluşturmaktadır. Genel çalışmaların aksine, bu çalışma artırılmış gerçeklik özelinde teknolojik uygulamaların her sahada müspet ifadesini bulamayacağı varsayımına dayanmakta ve bunu savaş/çatışma haberciliğinin televizyon stüdyolarındaki sunumu üzerine temellendirmektedir. Bu minvalde çatışma/savaş muhabirliğinde uzmanlaşmış gazetecilerle; okur temsilcisiyle, haber sunucusuyla, veri gazetecisi ve savaş ortamlarının tanıklığını yapmış iki akademisyenle derinlemesine mülakatlar yapılarak artırılmış gerçeklik uygulamalarının izleyicide yaratabileceği etkiler sorgulanmıştır.

The Loss of Reality in News: The Reconstruction of War and Conflict News Analysed by Professional Journalists

In the nearly 2 century long history of modernization, technology has changed the perception we have on our surroundings and it has given the sense of vision a greater emphasis. Starting from the 19th century acting has lost its importance to spectating. The active individual has transformed into the passive spectator. The news is the information learning tool of the public and just like in Jean Baudrillard’s theory, the news loses it’s reality and transforms into hyperreality. An example of this is seen with the usage of augmented reality in news studios. In this article, the new perception of war/conflict journalism that has risen with the use of augmented reality has been analysed. Articles written on the subject of augmented reality usually focus on it’s advantages on multiple sectors. In contrast to them, this article focuses on the fact that augmented reality usage may not be beneficial in all sectors and bases this on it’s use in conflict/war journalism. For this analysis, four experienced conflict journalists, a data journalist, an ombudsman, a television news reporter and 2 academics one of which has a military background and the other a journalistic one have been interviewed.

PDF

___

Aral, C. (2021). N. B. Ekşioğlu Sarılar tarafından gerçekleştirilen röportaj.

Azuma, R. T. (1997). A survey of augmented reality. Presence, 6(4), (pp. 355-385).

Barthes, R. (2001). Rhetoric of the Image. J. in Evans and S. Hall (Eds.), Visual Culture: The Reader (pp.40-41), Sage Pub.

Başçı, E. (2021). N.B. Ekşioğlu Sarılar tarafından gerçekleştirilen röportaj.

Baudrillard, J. (2019). Sessiz Yığınların Gölgesinde Toplumsalın Sonu. O. Adanır (Çev.), Ankara: Doğu Batı Yayınları.

Bildirici , F. (2021). N. B. Ekşioğlu Sarılar tarafından gerçekleştirilen röportaj.

Bowdon, B. T. (2018). 50 Felsefe Klasiği- Düşünmek, Varolmak, Eylemde bulunmak, Görmek (s. 19), İstanbul: Pegasus Yayınları.

Çubukçu, M. (2021). N.B. Ekşioğlu Sarılar tarafından gerçekleştirilen röportaj.

Dağ, P. (2021). N. B. Ekşioğlu Sarılar tarafından gerçekleştirilen röportaj

Debord, G. (1996). Gösteri Toplumu. A. Ekmekçi (Çev.) (ss.97-131), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Derindağ, M. (2021). N. B. Ekşioğlu Sarılar tarafından gerçekleştirilen röportaj. Ergül, H. (2000). Televizyonda Haberin Magazinelleşmesi (ss. 21-103), İstanbul: İletişim Yayınları.

Florensky, P. (2001). Tersten Perspektif, Zeynep Sayın'ın sunuşu ile. Yeşim Tükel (Çev.), İstanbul:Metis Yayınları.

Ginsburg, F. D., Abu-Lughod, L., & Larkin, B. (2002). Media Worlds, Anthropology in new terrain (s.19) California: University of California Press.

Güngör, N. (2011). İletişim Kuramlar Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi. Jenks, C. (Ed.). (1995). Visual culture. London: Routledge.

Milgram, P. & Kishino, F. (1994). A Taxonomy of Mixed Reality Visual Displays. IEICE Transactions on Information Systems, Vol E77-D, No.12.(p.1322).

Mitchell , W. (1995). Picture Theory. Chicago: University of Chicago Press.

Morris, J. S. (2004). The effects of dramatized political news on public opinion. The American review of politics. (25), (pp. 231-343).

Morrison, D. (1992). Television and the Gulf War. London: John Libbey.

Oskay, Ü. (1998). Ali Kırca tarafından gerçekleştirilen röportaj. ATV Siyaset Meydanı.

Pavlik, J., & Bridges, F. (2013). The Emergence of Augmented Reality (AR) as a Strotelling Medium in Journalism. Journalism & Communication Monographs (pp.4-59) doi:DOI:10.1177/1522637912470819.

Postman, N. (1985). Amusing ourselves to death: Public discourse in the age of show business. New York: Penguin Books. Robins, K. (1999). İmaj Görmenin Kültür ve Politikası. N. Türkoğlu (Çev.), (s. 81), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Robins, K. (2013). İmaj Görmenin Kültür ve Politikası. N. Türkoğlu (Çev.), (ss.117,-118), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Robinson, H. (2003). ‘Dualism’, in S. Stich and T. Warfield (ed.), The Blackwell Guide to Philosophy of Mind, Oxford: Blackwell, (pp. 85–101).

Sadakaoglu, M. C. (2020). Paul Virilio'nun Kuramsal Dünyasına Kısa Bir Giriş Denemesi. International Social Sciences Studies Journal, (e-ISSN 2587-1587) Vol 6. lssue 54, (ss. 204-214).

Sadakaoğlu, M. (2021). N. B. Ekşioğlu Sarılar tarafından gerçekleştirilen röportaj.

Sartori, G. (2004). Görmenin iktidarı. G. Batuş (Çev.), (ss.24-77), İstanbul: Karakutu Yayınları.

Steurer, J. (1992). Defining Virtual Reality: Dimensions Determining Telepresence. Journal of communicatıon, 42(4), (ss.73-93). doi:https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.1992.tb00812.x.

Sundar, S., Kang, J. & Danille, O. (2017). Being There in the Midst of the Story: How Immersive Journalism Affects Our Perceptions and Cognitions. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 20(11), (pp. 672-682).

Taylor, P. (1992). War and the Media: Propaganda and Persmasion in the Gulf War. Manchester Manchester University Press. Tekel , C. (2021). N. B. Ekşioğlu Sarılar tarafından gerçekleştirilen röportaj.

Turgut, Ş. (2021). N. B. Ekşioğlu Sarılar tarafından gerçekleştirilen röportaj.

Virilio, P. (1998). Hız ve Politika. M. Cansever (Çev.) (s.30), İstanbul: Metis Yayınları.

White, A. (2017). Ethics in the news. London: The Ethical Journalism Network.

Yıldız, N. (2013). Aşk Yüzyılı Bitti, Aşk'ta İş'te, Siyaset'te Yeni Zamanlar (s. 96), İstanbul: Doğan Kitap. İnternet Siteleri Arapkirli, Z. (2017). Savaşın İlk Kurbanı Gerçeklerdir. https://arsiv.ntv.com.tr/news/110341.asp, [Erişim tarihi: 20 Kasım 2017].

Atay, T. (2021). Savaşın Pornografisi. https:gazeteyolculuk.net/savasin-pornografisi-tayfun-atay/amp, [Erişim Tarihi: 28 Ocak 2021].

Malcolm, J. (2019). Get ready to hear a lot more about 'XR'. https://www.wired.com/story/what-isxr/. [ Erişim tarihi: 10 Kasım 2020].

Maschio, T. (2017). Stroyliving: A Study of VR in Journalism-Traning Center. https://newslab.withgoogle.com/assets/docs/storyliving-a-study-of-vr-in- journalism.pdf, [ Erişim tarihi:5 Ocak 2021].

Sina, A. (1996). L’urbanité virtuelle, l’être-au-monde au temps réel. https://www.erudit.org/en/journals/inter/1996-n65-inter1112074/46465ac.pdf, [ Erişim tarihi: 10 Kasım 2020] . Unutmaz, (2017). Sanal Gerçekliği Geride Bırakan Teknoloji Artırılmış Gerçeklik. https://roboturka.com/gomulu-sistem/sanal-gercekligi-geride-birakan-teknoloji-artirilmis-gerceklik/.[Erişim tarihi: 21 Aralık 2020].

https://www.dunyabulteni.net/images/haberler/250x190/2012/02/27/k_suriye-gazeteci.jpg, [Erişim tarihi: 11 Kasım 2020].

https://www.youtube.com/watch v=_Idy0izevN8&ab_channel=SanalGer%C3%A7eklikD%C3% BCnyas%C4%B1, [Erişim tarihi: 20 Ocak 2021].

https://www.youtube.com/watch?v=W6y-aAjpQKs&ab_channel=24News, [Erişim tarihi: 9 Kasım 2020]. https://www.ensonhaber.com/galeri/istanbulda-olayli-1-mayis-kutlamasi, [Erişim tarihi: 11 Kasım 2020].

https://www.youtube.com/watch?v=V- hBeclYP9g&ab_channel=24News, [ Erişim tarihi: 26 Kasım 2020].

https://www.crystalinks.com/ar.html, [Erişim tarihi: 22 Eylül 2020].

https://www.youtube.com/watch?v=_Idy0izevN8, [Erişim tarihi: 22 Eylül 2020].