Gazneli Devleti, Sultan Mahmud döneminde Horasan ve Kuzey Hindistan’ı da içine alarak dönemin en büyük devleti haline gelmiştir. Gaznelilerin hâkim olduğu Horasan’da Selçuklu Türkmenleri Tuğrul ve Çağrı Beylerin liderliğinde, onların siyasi dirayetleri, askeri kabiliyetleri ve üstün zekâları sayesinde Büyük Selçuklu Devletini kurmuşlardır. Böylece başta Abbasi Hilafeti olmak üzere İslam birliğini koruma çabasında olan Gazneliler ve ardından Selçuklular, İslam âleminde önemli hizmetler üstlenmişlerdir. Tabi Büyük Selçuklu Devletinin doğuşu ve kuruluşu süreci sancılı olmuş, Türk-İslam tarihi açısından aynı gaye ve amaçla hareket eden Gazneli Devleti ile mücadeleyi de beraberinde getirmiştir. Gazneli-Selçuklu Tarihi açısından çok değerli bir eser olan Târîh-i Beyhakî’ye göre Sultan Mahmud’un vefatından sonra oğlu Sultan Mesûd, taht mücadelesi sırasında Türkmenleri tekrar Horasan’a getirerek yerleştirmiş, önemli görevlere atamış ve böylece Selçuklu Türkmenlerinden de faydalanmaya çalışmıştır. Selçuklu Türkmenleri de bu fırsatı iyi değerlendirmiş, güç kazandıkça Gazneli Devleti ve ordusunu yıpratmaya başlamışlar, zaman zaman Gazneli ordusunu, kendi yaşadıkları Horasan bölgesine çekerek mağlup etmişler ve kısa sürede bu topraklarda kendi devletlerini kurmuşlardır. Bütün bu olayları en güzel şekilde ayrıntılarıyla günümüze taşıyan Beyhakî’dir. Bu çalışmamızda Selçuklu Türkmenlerinin varoluş mücadelesi Beyhakî’nin gözüyle ele alınarak, ilk Selçuklu-Gazneli ilişkileri, Selçuklu Türkmenlerinin Horasan’daki faaliyetleri ve Selçuklu-Gazneli mücadelesi genel hatlarıyla değerlendirilerek, Beyhaki’deki Selçuklu algısı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Ghaznavids founded the greatest state of the era by acquiring Khorasan, North India during the reign of Sultan Mahmud. In the same territories, Seljuk Turkmens have founded Great Seljuk State under the leadership of Tugrul and Cagri Bey’s with utmost political durability, military capability, and high intellectuality. Ghaznavids which aimed to protect the Islamic unity and Islamic Caliphate of Abbasids taken on important tasks that lately embraced by the Seljuks. The emergence and foundation of Great Seljuk Satate was distressed and paved the way the struggle against the Ghaznavids which fought for the same purpose with that of the former entity. According to Târîh-i Beyhakî, one of the most significant pieces about the study of Ghaznavids and Seljuk history, Sultan Mesud become the ruler after Mahmud of Ghazni, and permitted to the settlement of Turkmens in Khorasan, appointed them to important posts, and tried to benefit from their existence. As Seljuk Turkmens highly benefited after these developments and began to weaken the Ghaznavids army and state, even won battles against the state by hauling army towards Khorasan that led to the emergence of their state in the region. The most successful work in transferring all these given events to modern-day is Tarih-i Beyhaki, a principal source of Ghaznavids history. This study aims at evaluating the struggle of Seljuk Turkmens for the survival into three periods from the perspective of Beyhakî as follows: Seljuk-Ghaznavids relations, Seljuk Turks in Khorasan and Seljuk-Ghaznavids struggle.