Türk kamu yönetiminde reform çabaları ve uluslararası kurumsal çevrenin etkisi

Türk kamu yönetimi disiplini açısından idari reform konusu yeni bir olgu değildir. Türkiye'de idareyi geliştirme, yeniden düzenleme, modernleşme ya da idari reform çabaları Osmanlı Devleti'nden bu yana sürekli gündemde olan, uzun tarihi geçmişe sahip bir konudur. Türkiye'deki idareyi yeniden düzenleme çabaları Osmanlı devletinde olduğu gibi genel olarak Batı'yı referans almıştır. Bu bağlamda Türkiye'deki idareyi yeniden düzenleme çabaları dönemler itibariyle farklı nedenlere dayansa da gelişmiş Batılı ülkelerin kamu yönetimi yapısı ve işleyiş yöntemlerine duyulan hayranlıkla Batı'yı ve bunların örgütsel ve yönetsel yapı ve işleyişlerini örnek alma arayışı ve fikri etrafında şekillendiği genel kabul görmektedir. Buradan hareketle çalışmada, Türk kamu yönetimindeki reform çalışmaları, uluslararası kurumsal çevrenin etkisi (dış dinamikler) perspektifinden iki döneme ayrılarak; kurumsal yaklaşım çerçevesinde Tanzimat Dönemi (Tanzimat ve Islahat Fermanı) ve 1980 sonrası dönemde Türkiye, IMF, Dünya Bankası ve AB ilişkileri boyutunda ele alınmaktadır. Çünkü bu dönemlerde Türk kamu yönetimi reform çalışmaları üzerinde Batı'nın etkisi hakimdir. Bu yüzden çalışmada Batı'nın reformlar üzerindeki etkisi zorlayıcı, normatif ve taklit edici eşbiçimlilik bağlamında ele alınmaktadır. Buna ilaveten reformların benimsenmesi ve uygulamaya aktarılmasında uluslararası ve ulusal (yerel) kurumsal çevrenin etkisi ve sonuçlarına da yer verilmektedir.

The administration reform is not a new phenomenon in terms of the discipline of Turkish public administration. Efforts of improving administration, readjustment modernization or administrative reconstruction are subjects having a long historical background which are also debated recently. The efforts, including readjustment of administration took the Western idea as a reference point as it was in Ottoman Empire. In this connection, although there are different reasons which cover efforts of readjustment - of Turkish administration, it's a common view that the structure of organizational and administrative structure based on Western ideas' admire. With the reference of this point, the efforts of Turkish administration can be divided into two parts as Tanzimat period and after the 1980's period, the relations among Turkey, IMF, World Bank and EU in terms of international institutional environment effect. Because throughout these periods, the Western ideas have been effective on Turkish public administration reforms. Due to this point this study examines the effect s of Western that affect the Turkish public administration reforms in the context of the terms of coercive isomorphism, normative isomorphism and mimetric isomorphism In addition this, it's mentioned the effects and results of international and internal institutional environment over the success of adaptation and transmission on reforms.

PDF

___

Abadan, Yavuz. (1940), "Tanzimat Fermanının Tahlili", Tanzimat I, Maarif Matbaası, İstanbul, ss. 31-58.

Adıyeke, A. N. vd. (2007) , "Dördüncü Bölüm", http://209.85.135.104/search?q=cache: htTdNNKBT2lJ:uzak.mersin.edu.tr/Ortak/Ali-101/t04.pdf+Tanzimat%27%C4%Bln+ S%C3%BCrmesi:+Islahat+Ferman%C4%Bl+pdf&hl=tr&ct=clnk&cd=3&ql=tr&lr= ng tr (12.02.2007)

Akdoğan, A. Argun. (2004), "Uygulama Açısından Türkiye'de Kamu Yönetimi Reformu", Amme İdaresi Dergisi, C. 37, S. 1, TODAİE, Ankara, ss. 11 - 30.

Aksoy, A. Şinasi. (1995), "Yeni Sağ ve Kamu Yönetimi", Kamu Yönetimi Disiplini Sempozyum Bildirileri İkinci Cilt, TODAİE Yayın No: 262, Ankara, ss. 159-173.

Aksoy, A. Şinasi. (1998), "Yeni Sağ Kamu Yönetimi ve Yerel Yönetimler: Eleştirel Bir Yaklaşım", Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt. 7, Sayı. 1, Ankara, ss. 3 - 33.

Alada, Adalet. (2006), "Tematik Sunum: Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma Üzerine", Kamu Yönetiminden Planlamaya Yeniden Yapılanma, Yayına Hazırlayanlar: Pelin Pınar Özden ve Adalet Alada, İstanbul, ss. 24-26.

Arslan, Ramazan ve Saylı, Halil. (2006), "Örgütlerin Kurumsal Çevreye Uyumuna Etki Eden Sosyal Süreçler", S.D.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt. 11, S. 1, ss. 267-280.

Avrupa Komisyonu. (1998), Türkiye 1998 İlerleme Raporu, Bürüksel.

Avrupa Komisyonu. (1999), Türkiye 1999 İlerleme Raporu, Bürüksel.

Avrupa Komisyonu. (2005), Türkiye 2005 İlerleme Raporu, Bürüksel.

AVRUPA Komisyonu. (2006), Türkiye 2006 İlerleme Raporu, Bürüksel.

Aykaç, Burhan. (1997), Kamu Bürokrasisi ve Türk Kamu Personel Yönetiminde Bürokratik Eğilimler, Ankara.

Aykaç, Burhan, Yayman, Hüseyin ve Özer, M. Akif. (2003), "Türkiye'de İdari Reform Hareketlerinin Eleştirel Bir Tahlili", G.Ü: İ.İ.B.F. Dergisi, 2/2003, Ankara, ss. 153 - 179.

Benders, Jos; Batenburg, Ronald and Blonk, Heico van der. (2005), "Sticking to Standarts: Technical and other Isomorphic Pressures in Developing ERP - systems", Information and Management.

Bilse], Cemil. (1940), "Tanzimat'ın Harici Siyaseti", Tanzimat 1, Maarif Matbaası, İstanbul.

Bowerman, Mary. (2002), "Isımorphism Without Legitimacy? The Case of the Business Excellence Model in Local Government", Public Money and Management, April -June, CIPFA, pp. 47-52.

Coşkun, Bayram. (2005), "Türkiye'de Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma Tarihsel Geçmiş ve Genel Bir Değerlendirme", Türk İdare Dergisi, Yıl 77, Sayı 44, Ankara, ss. 13-46.

Coşkun, Bayram ve Nohutçu, Ahmet. (2005), "Türkiye'de Kamu Yönetimini Yeniden Yapılandırma: Kuramsal - Tarihsel Perspektif, Genel Değerlendirme ve Sapmalar", Bilgi Çağında Türk Kamu Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması, Ed. Ahmet Nohutçu ve Asım Balcı, Beta Yayınları, İstanbul, ss. 1-36.

Çaha, Ömer. (2000), "Türkiye'nin Siyasi Modernleşmesi", Modernleşme, İslam Dünyası ve Türkiye, Milletlerarası Tartışmalı İlmi Toplantı, 17-19 Kasım 2000, İstanbul, ss. 264-294.

Davıson, Roderich H. (1997), Osmanlı İmparatorluğunda Reform, 1856-1876, Türkçesi: Osman Akınhay, I. Cilt, Papirüs Yayınları, İstanbul.

Deephouse, David L. and Carter, Suzanne M. (2005), "An Examination of Differences Between Organizational Legitimacy and Organizational Reputation", Journal of Management Studies 42: 2, pp. 329-360.

Demiray, Muhittin. (2005), "İçte Direnme ve Dışta Dayatma Sarmalında Türkiye'nin AB Süreci", Liberal Düşünce Dergisi, Güz 2005, Ankara, ss. 69-89.

Dinçer, Nabi ve Ersoy, Turan. (1974), "Kamu Yönetimini Yeniden Düzenleme Çalışmalarıyla İlgili Bir Değerlendirme", Amme İdaresi Dergisi, C. 7, S. 4, TODAİE, Ankara, ss. 73-92.

Dinçer, Ömer ve Yılmaz, Cevdet. (2003), Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma: Değişimin Yönetimi İçin Yönetimde Değişim, T.C. Başbakanlık, Ankara.

Engelhardt (1999), Gülhane Hatt-ı Hümayunu Tanzimat ve Türkiye, Çev. Ali Reşad, Kaktüs Yayınları, 1. Basım, İstanbul.

Ergun, Turgay. (1991), "Yönetimin Yeniden Düzenlenmesi Gereksinmesi ve Kamu Yönetimi Araştırma Projesi", Amme İdaresi Dergisi, C. 24, S. 4, TODAİE, Ankara, ss. 11-23.

Ergun, Turgay. (2004), Kamu Yönetimi Kuram /Siyasal /Uygulama, TODAİE Yayın No: 322, Ankara.

Ersoy, Melih. (2003), "Merkezi ve Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılanmasına İlişkin Taslakların Getirdikleri", Planlama Dergisi, 2003/4, ss. 41-46

Eryılmaz, Bilal. (1991), Tanzimat ve Yönetimde Modernleşme, İşaret Yayınlan.

Eryılmaz, Bilal. (1995), Kamu Yönetimi, Akademi Kitabevi.

Görmez, Kemal. (2007), "Kamu Yönetimi Reformu !", Kamu'da Sosyal Politika, Cilt: 2, Sayı: 1, ss. 1-3.

Fınstad, Nils. (1998), "The Rhetoric of Organizational Change", Human Relations, Vol. 51, No. 6, The Tavistock Institute, pp. 717-739.

Frurnkın, Peter and Galaskiewicz. (2004), "Institutional Isomorphism and Public Sector Organizations", Journal of Public Administration Research and Theory, Vol. 14, no. 3, pp. 283-307.

Gökçe, Gülise (2006), "Türkiye - AB İlişkileri AB Üyelik Sürecinin Türk Kamu Yönetimi Üzerine Olası Etkileri", Türkiye'nin ABD ve AB Denklemi, Ed. Orhan Gökçe vd., Çizgi Kitabevi, Konya, ss. 243-288.

Gökçe, Orhan, Kutlu, Önder ve Gökçe Gülise. (2001), "1980'li Yıllardan Beri Uygulanan Kamu Yönetimi Reformları Üzerine Genel Bir Değerlendirme", Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S.Ü. İ.İ.B.F., Çizgi Kitabevi, Konya, ss. 19-45;

Güler, Birgül Ayman. (1996), Yeni Sağ ve Devletin Değişimi Yapısal Uyarlama Politikaları,Ankara.

Güler, Birgül Ayman. (2003), "Devlette Reform", 3 Mart 2003 Mimarlar Odası Sunuşu,TMMOB Mimarlar Odası, Ankara, ss. 1-22.

Güler, Birgül Ayman. (2004), "Avrupa Birliği ve Kamu Reformları", http://politics.ankara.edu.tr/bguler/AB-kamuyonetimi.pdf, (17.3.2007).

Güler, Filiz Demirci. (2003a), "Kamu Yönetiminin Evrimi", Amme İdaresi Dergisi, C. 36, S.1, TODAİE, Ankara, ss. 1-30.

Haque, M. Shamsul. (2004), "Reforming Public Administration in Southeast Asia: Trends and Impacts", Public Organization Review: A Global Journal 4, pp. 361-371.

Haverman, Heather A. (1993), "Follow the Leader: Mimetic Isomorphism and Entry into New Markets", Administrative Science Quarterly, Vol. 38, ss. 4.

Hayata, Necat ve Ünal, Uğur. (2003), Osmanlı Devletinde Yenileşme Hareketleri, Gazi Kitabevi, Ankara.

Imbert, Paul. (1981), Osmanlı İmparatorluğunda Yenileşme Hareketleri (Türkiye'nin Meseleleri), Çev. Adnan Cemgil, Ergin Yayıncılık, İstanbul.

İdari Reform Danışma Kurulu Raporu (1972), İdarenin Yeniden Düzenlenmesi İlkeler ve Öneriler, TODAİE Yayın No: 123, Sevinç Matbaası, Ankara.

İnalcık, Halil. (1992), Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayıncılık ve Kitapçılık Ltd. Şti.,İstanbul.

Karaer, Tacettin. (1987), "Kamu Yönetimini Yeniden Düzenleme Girişimleri ve Sonuçları Üzerine Bir Deneme", Amme İdaresi Dergisi, C. 20, S. 2, TODAİE, Ankara, ss. 25-46.

Karaer, Tacettin. (1987a), "12 Eylül ve Türk Kamu Yönetiminin Yeniden Düzenlenmesi",Amme İdaresi Dergisi, C. 20, S. 3, TODAİE, Ankara.

Karal, Enver Ziya. (1940), "Tanzimat'tan Evvel Garplılaşma Hareketleri (1718-1839)", Tanzimat I, Maarif Matbaası, İstanbul, ss1. 13-30.

Kutlu, Önder. (2003), "İdari Reform Transferi: Ülkelerin Birbirlerinden Kamu Politikaları Transfer Etmeleri ve Öğrenmeleri", Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar, Ed. A-sım Balcı vd., Seçkin Yayınları, Ankara, ss. 83-111.

Kutlu, Önder. (2004), Gelişmiş Ülkeler ve Türkiye'de Kamu Reformu ve Yönetimin Yeniden Düzenlenmesi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

Leblebici, D. Nadi. (2004), "Örgüt - Çevre İlişkisinde Yeni Perspektif Arayışı: Dinamik Örgütsel Çevre ve Örgütsel Doku", H.Ü. Î.Î.B.F. Dergisi, Cilt. 22, Sayı. 2, Ankara, ss. 285-307.

Ledge, Martin ve Wegrich, Kai. (2005), "Control Over Government: Institutional Isomorphism and Governance Dynamics In German Public Administration", The Policy Studies Journal, Vol. 33, no. 2, pp. 213-233.

Mıhçıoğlu, Cemal. (2003), "Kamu Yönetiminde Verimlilik", Türkiye'de Kamu Yönetimi, Ed. Burhan Aykaç vd., Yargı Yayınevi, Ankara, ss. 385-395.

Okçu, Murat. (2005), "Avrupa Yönetsel Alanına Doğru Türk Kamu Yönetimi: Çok Düzlemli Yönetişim", www.tevap.org.tr/tur/admin/dosyabu/murat okçu yonetisim26.10.05,pdf, (18.1.2007).

Ortaylı, İlber. (2007), "İmparatorluğun En Uzun Yılı", http://www.cagdastoplum.org/yavinda/ ekitap/imparaenuzunyili.htm (03.02.2007)

Önder, Tuncay. (2007), "Kamu Yönetimi Reformu Üzerine Bir Değerlendirme", Kamu'da Sosyal Politika, Cilt: 2, Sayı: 1, ss. 4-6. .

Parlak, Bekir ve Sobacı, Zahid. (2005), Kuram ve Uygulamalarda Kamu Yönetimi Ulusal ve Global Perspektifler, Alfa Aktüel, Bursa.

Pedersen, Lene Holm. (2006), "Transfer and Transformation In Processes Eurapeanization", European Journal of Political Research 45, pp. 985-1021.

Peters, B. Guy. (2001), "From Change to Change: Patterns of Continuing Administrative Reform in Europe", Public Organization Review: A Global Journal 1, pp. 41-54.

Polatoğlu, Aykut. (2001), Kamu Yönetimi: Genel İlkeler ve Türkiye Uygulaması, METU Pres, Ankara.

Polatoğlu, Aykut. (2003), "Kamu Yönetimi Sisteminin Yeniden Örgütlenmesi Üzerine Düşünceler", Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 36, Sayı: 4, TODAİE, Ankara, ss. 1-16.

Salmeron, Jase L. ve Bueno, Salvador. (2005), "An Information Technologies and Information System Industry-Based Classification in Small and Medium - Sized Enterprises: An Institutional View", European Journal of Operational Research.

Saran, Ulvi. (2005), "Kamu Yönetiminde Değişimin Genel Çizgisi: Reform Arayışlarının Karşısındaki Beklentiler ve Güçlükler", Bilgi Çağında Türk Kamu Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması, Ed. Ahmet Nohutçu ve Asım Balcı, Beta Yayınları, İstanbul, ss. 37 - 55.

Sargut, A. Selami. (2001), Kültürler Arası Farklılaşma ve Yönetim, Genişletilmiş 2. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara.

Sargut, Selami. (2003), "Kamu Örgütleri Kuramını Arıyor: Kurumsal Bir Yaklaşım", Türkiye'de Kamu Yönetimi, Ed. Burhan Aykaç, Şenol Durgun ve Hüseyin Yayman, Yargı Yay., Ankara, ss. 239-254.

Savcı, Bahri. (2003), "Türkiye'de Reform Hareketlerinin Bir Analizi", Türkiye'de Kamu Yönetimi, Ed. Burhan Aykaç vd., Yargı Yayınları, Ankara, ss. 397^412.

Scherpereel, John A. vd. (2006), "International Organizations and Institutional Change in Central and Eastern Europe", Book Reviews, Governance: An International Journal of Policy, Administration and Institutions, Vol. 19, No. 1, pp. 135-148.

Scott, W. Richard. (1998), Organizations Rational, Natural and Open Systems, Prentice Hall International, Fourth Edition, New Jersey.

Sencer, Muzaffer. (1984), "Tanzimat'a Kadar Osmanlı Yönetim Sistemi", Amme İdaresi Dergisi, C. 1, S. 2, Ankara, ss. 21-44.

Slack, Trevor and Hinings, Bob. (1994), "Institutional Pressures and Isomorphic Change: An Empirical Test", Organization Studies, Mid-Winter, Vol: 15, No. 6, pp. 1-14.

Sürgit, Kenan. (1968), "Türkiye'de İdareyi Yeniden Düzenleme ve Geliştirme Çalışmaları", Amme İdaresi Dergisi, C. 1, S. 1, TODAİE, Ankara, ss. 3-17.

Sürgit, Kenan. (1968a), "Mehtap Raporu ve Uygulaması", Amme İdaresi Dergisi, C. 1, S. 2, TODAİE, Ankara, ss. 1-10.

Sürgit, Kenan. (1972), Türkiye'de İdari Reform, TODAİE Yayın No: 128, Sevinç Matbaası, Ankara.

Şahin, Ali ve Emini, Filiz. (2006), "Kamu Yönetiminde Değişim Sürecinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Yöntemleri: Konya Büyükşehir Belediyesinde Bir Uygulama", S.D.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, C. 11, S. 2, İsparta, ss. 43-62.

Şaylan, Gencay. (1968), "Örgütsel Değişim", Amme İdaresi Dergisi, C. 1, S. 2, TODAİE, Ankara, ss. 58-65.

Şaylan, Gencay.. (2003), "Bir Yapısal Değişim Sorunu Olarak Yönetim Reformu", Türkiye'de Kamu Yönetimi, Ed. Burhan Aykaç vd., Yargı Yayınları, Ankara, ss. 413-429.

Şengül, H. Tarık (2003), "Yerelleşmenin Dayanağı ve Demokratikleşmesi Sorunsalı Karşısında Yerel Yönetim Reformu", Planlama Dergisi, 2003/4, ss. 56-58

Taşdemir, Özlem. (2007), "AB İlerleme Raporlarında Türkiye'nin Kopenhag Kriterleri Açısından Değerlendirilmesi", http://www.turkishweekly.net/turkce/makale.php?id=52, (26.3.2007).

TODAİE. (1965), İdari Reform ve Reorganizasyon Hakkında Ön Rapor, TODAİE Yayınları, Ankara.

TORTOP, Nuri. (1973), "İdarede Reform ve Türkiye'deki Uygulamalar", Ankara iktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Dergisi, Cil: 5, Sayı: 2, Ankara, ss. 149 - 169.

Tortop, Nuri, İşbir, G. Eyüp ve Aykaç, Burhan. (1999), Yönetim Bilimi, Gözden Geçirilmiş Üçüncü Baskı, Yargı Yayınevi, Ankara.

Türköne, Mümtaz'er. (2007), "Gecikmiş Reform", Kamu'da Sosyal Politika, Cilt: 2, Sayı: 1, ss. 7-11

Tüsiad. (2002), Kamu Reformu Araştırması, Ankara.

Uluğ, Feyzi. (2004), "Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma ve Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısı Üzerine Eleştirel Bir Bakış", Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 37, Sayı: 1, TODAİE, Ankara, ss. 1-28.

Ülker, Halil. (1995), "Siyasi - İktidar Bürokrasi İlişkisi", Kamu Yönetimi Disiplini Sempozyum Bildirileri (İkinci Cilt), TODAİE Yayını No: 262, Ankara, ss. 185-192.

Weiker, Walter F. (1973), "Osmanlı Bürokrasisi: Modernleşme ve Reform", Çev. Semay Büyükdavras ve Erkan Oyal, Amme İdaresi Dergisi, C. 6, S. 1, TODAİE, Ankara, ss. 98-111.

Yalçındağ, Selçuk. (1970), "Kamu Yönetimi Sistemimizin Tarihsel Evrimi Üzerine Notlar", Amme İdaresi Dergisi, C. 3, S. 2, Ankara, ss. 20-57.