Tenkis Def’înin Yargılamada İleri Sürülmesi ve Sonuçları (Gizli İnşaî Hüküm Kavramı Üzerine Bazı Tespitler)

Mirasbırakanın mirasçıların saklı payını ihlâl eden kazandırmaları mevcutsa, mirasçılar bu kazandırmaların kanunî sınırlara çekilmesini (tenkisini) isteyebilir. Tenkis isteme hakkı, dava aracılığıyla (TMK m. 560) veya bazı durumlarda mirasçıya karşı açılan davada mirasçının ileri süreceği def’î yoluyla (TMK m. 571/3) kullanılabilir. Çalışmada, tenkis def’înin yargılama sırasında ileri sürülmesi ve bunun sonuçları medenî usûl hukuku bakımından incelenmiştir. Bu kapsamda özellikle ölüme bağlı tasarrufun ifası için açılan davada mirasçı tarafından ileri sürülen tenkis def’înin mahkeme tarafından haklı bulunması durumunda kurulan hükmün niteliği üzerinde durulmuştur. İstisnaî bir durum olarak eda davasında (eda hükmünün gerekçesinde) inşaî etkinin ortaya çıkabileceği tespit edilmiş ve bu kapsamda gizli inşaî hüküm kavramı çeşitli yönleriyle ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Mirasçı, Tenkis Def’î, Tenkis Davası, İnşaî Dava, Gizli İnşaî Hüküm

The Effects of the Plea For Reduction in Civil Procedure Law (Thoughts on Constructional Effects of Order For Specific Performance)

Some legal transitions of the legator (e.g. testamentary legal transactions) may breach the reserved proportion of the successors. To protect their right, either the successors file a lawsuit for the reduction of this transition (Turkish Civil Code Art. 560) or as defendant they have the right to make a plea for reduction (Turkish Civil Code Art. 571/3). In the study, the effects of the plea for reduction are examined in terms of the civil procedure law. In this context, as an exceptional case, it is determined that the constructional effect may occur also in the claim for specific performance. In such a case, the construction effect can be observed at the reasons for the judgment.

Keywords:

Successor, Plea for Reduction, Case for Reduction, Claim for Change Legal Right, Judgment Changing Legal Right,

PDF

___

Alangoya, Yavuz / Yıldırım, M. Kâmil / Deren-Yıldırım, Nevhis: Medenî Usul Hukuku Esasları, 8. Bası, İstanbul, 2011.
Albaş, Hakan, “Miras Hukukunda İptal ve Tenkis Def’i”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 18, S. 3, 2012 (s. 143-162).
Althammer, Christoph in: Kommentar zur ZPO, 23. Aufl, B. 4, Ed: STEIN, Friedrich / JONAS, Martin, §§ 271-327, Tübingen, 2018.
Antalya, Gökhan / Sağlam, İpek, Miras Hukuku, C. III, 4. Bası, Ankara, 2019.
Assmann, Dorothea in: Zivilprozessordnung und Nebengesetze Großkommentar, Vierter Band, (§§ 253-299a), 4. Aufl, Ed: Wieczorek, Bernhard / Schutze, Rolf A, Berlin/Boston, 2013.
ARSLAN, Ramazan / Yılmaz, Ejder / Taşpınar Ayvaz, Sema / Hanağası, Emel, Medenî Usul Hukuku, 4. Bası, Ankara, 2018.
Atalı, Murat, Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, C. III, 15. Bası, İstanbul, 2017.
Atalı, Murat / Ermenek, İbrahim / Erdoğan, Ersin, Medenî Usûl Hukuku, 2. Bası, Ankara, 2019.
Ayan Mehmet, Miras Hukuku, 9. Bası, 2016.
Berki, Şakir, “Türk Medeni Kanununda Mahfuz Hisse Çeşitleri ve Rolü”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 3, 1969 (s. 215-236).
Buscher, Wolfgang in: Zivilprozessordnung und Nebengesetze Großkommentar, Fünfter Band, Teilband 1, (§§ 300-329), 4. Aufl, Ed: Wieczorek, Bernhard / Schutze, Rolf A, Berlin/Boston, 2015.
Buz, Vedat, Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Ankara, 2005.
Bohnet, François / Droese, Lorenz, Präjudizienbuch ZPO, Bern, 2018.
Bötticher, Eduard, Die Wandlung als Gestaltungsakt, Heidelberg, 1938.
Blomeyer, Wolfgang/Rolfs, Christian/Otto, Klaus, Betriebsrentengesetz, 7. Auflage, München, 2018.
Dauner-Lieb, Barbara / Dötsch, Wolfgang, “Prozessuale Fragen rund um § 313 BGB”, NJW, 2003 (s. 921-927).
Dırenisa, Efe: Die Materielle Rechtskraft im deutschen und türkischen Zivilverfahrensrecht, Peter Lang, Frankfurt am Main, 2012.
Dişel, Buse, Dava Takip Yetkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir, 2019.
Dodorer, Hans-Joachim, “Auswirkungen materieller Rechtskraft auf Einwendungen und Einreden”, NJW, 1991.
Erdoğan, Ersin, Hakem Kararlarının Kesin Hüküm Etkisi, Ankara, 2017.
Eren, Fikret, Türk Medeni Hukukunda Tenkis Davası, Ankara, 1973.
Fankhauser, Roland in: CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht –Erbrecht- 3. Aufl, Hrsg: Breitschmid, Peter / Rumo-Jungo, Alexandra, 2016.
Gernhuber, Joachim, Das Schuldverhältnis: Begründung und Änderung, Pflichten und Strukturen Drittwirkungen, Tübingen, 1989.
Gottwald, Peter in: Münchener Kommentar zum BGB, B. III, 8. Aufl, 2019.
Göksu, Tarkan, “Rechtsbegehren in erbrechtlichen Klagen”, Anwaltsrevue, 2020 (s. 74-78).
Gürdoğan, Burhan, Medenî Usul Hukukunda Kesin Hüküm İtirazı, Ankara, 1960.
Hattenhauer, Christian, Einseitige private Rechtsgestaltung, Tübingen, 2011.
İmre, Zahit / Erman, Hasan: Miras Hukuku, 13. Basım, İstanbul, 2017.
Karslı, Abdurrahim, Medeni Muhakeme Hukuku, 4. Bası, İstanbul, 2014.
Kazancı, İdil Tuncer / Öcal Apaydın, Bahar, “Mirasçıların Alacaklılarını Koruyan Davalar ile Tasarrufun İptali Davası İlişkisi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Özel Sayı C. 2, 2015 (s. 775-808).
Kleinschmidt, Jens, Delegation von Privatautonomie auf Dritte, Tübingen, 2014.
Kocayusufpaşaoğlu, Necip, Miras Hukuku, 3. Bası, İstanbul, 1987.
Krämer, Andrea, Der Widerruf im Arbeitsrecht, Berlin, 1998.
Kuru, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. I, 6. Bası, İstanbul, 2001 (C. I).
Kuru, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. II, 6. Bası, İstanbul, 2001 (C. II).
Kuru, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. V, 6. Bası, İstanbul, 2001 (C. V).
Kuru, Baki, İcra ve İflâs Hukuku El Kitabı, 2. Bası, Ankara, 2013 (El Kitabı).
Kuru, Baki, Medenî Usûl Hukuku El Kitabı, C. I, Ankara, 2020.
Larenz, Karl, Methodenlehre der Rechtswissenschaft, 2. Aufl, Berlin-Heidelberg, 1992.
Meriç, Nedim, “Türk Hukukunda Maddî Anlamda Kesin Hükmün Objektif Sınırları”, MİHDER, S. 7, 2007 (s.377-434) (Kesin Hüküm).
Meriç, Nedim, “Takas Alacağı Hususunda Teksif İlkesinin Uygulanma Sorunu ve Yol Açtığı Tartışmalar”, MİHDER, S. 26, 2013 (s. 57-77) (Takas).
Minnig, Yannick in: OFK - Orell Füssli Kommentar ZGB, 3. Aufl, 2016.
Nar, Ahmet, Türk Miras Hukukunda Tenkis, İstanbul, 2016.
Nunner-Krautgasser, Bettina: “Haftungsrechtliche Unwirksamkeit infolge Insolvenzanfechtung und ihre Tragweite in der Insolvenz des Anfechtungsgegners”, ZIK Spezial - Insolvenzrecht und Kreditschutz 2015, ed: Konecny Andreas, Wien, 2015 (s. 129-145).
Oğuzman, M. Kemal, Miras Hukuku, 6. Bası, İstanbul, 1995.
Önen, Ergün, İnşaî Dâva, Ankara, 1981.
Özkaya Ferendeci, Hamide Özden: Kesin Hükmün Objektif Sınırları, İstanbul, 2009 (Objektif).
Özkaya Ferendeci, Hamide Özden: “Kesin Hükmün Zaman İtibariyle Sınırları”, Prof. Dr. Yavuz Alangoya İçin Armağan, İstanbul, 2007. s. 191. (Zaman İtibariyle).
Pekcanıtez, Hakan, Medenî Usûl Hukukunda Fer’i Müdahale, Ankara, 1992 (Müdahale).
Pekcanıtez, Hakan, Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, C. I, 15. Bası, İstanbul, 2017 (Pekcanıtez Usûl).
Pekcanıtez, Hakan / Taş Korkmaz, Hülya, Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, C. II, 15. Bası, İstanbul, 2017.
Pichler, Markus, “Rechtsfragen im Zusammenhang mit den Fristen zur Ungültigkeitsklage und zur Herabsetzungsklage”, Anwaltsrevue 2020 (s. 63-68).
Postacıoğlu, İlhan E / Altay, Sümer, Medenî Usûl Hukuku Dersleri, 7. Bası, İstanbul, 2015.
Rosenberg, Leo / Schwab, Karl Heinz / Gottwald, Peter, Zivilprozessrecht, 18. Aufl, München, 2018.
Schlosser, Peter, Gestaltungsklagen und Gestaltungsırteile, Bielefeld, 1966.
Seibert, Ulrich, “Auslegung und Inhaltskontrolle arbeitsvertraglicher Verweisungen”, Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht, 1985 (s. 730-733).
Serozan, Rona / İlkay, Baki Engin, Miras Hukuku, 6. Bası, Ankara, 2019.
Simil, Cemil, Belirsiz Alacak Davası, İstanbul, 2013.
Sogo, Miguel, Gestaltungsklagen und Gestaltungsurteile des materiellen Rechts und ihre Auswirkungen auf das Verfahren, Zürih, 2007.
Sungurtekin Özkan, Meral, “İnşai Karar ve Özellikleri”, 75. Yaş Günü İçin Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı, Ankara, 2004 (s. 553-376).
Tanrıver, Süha, Medenî Usûl Hukuku, C. I, 2. Bası, Ankara, 2018.
Turan Başara, Gamze, “Ölüme Bağlı Tasarrufların Tenkisi ve Tenkis Davası”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 27, 2016.
Umar, Bilge, “İsviçre – Türk Hukukunda İrade Fesatları Karşısında Hakimin Rolü”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 33, S. 3-4, 1967.
Umar, Bilge, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Bası, Ankara, 2014.
Üstündağ, Saim, Medeni Yargılama Hukuku, 7. Bası, İstanbul, 2000.
Würdinger, Markus in: Münchener Kommentar zum BGB, B. III, 8. Aufl, 2019.
Zeuner, Albrecht, Die Objektiven Grenzen der Rechtskraft im Rahmen Rechtlicher Sinnzusammenhänge, Tübingen, 1959.