Esra YAKUT, Gözde ÇAĞLAYAN AYGÜN

10537

Osmanlı Hukukundan Günümüze Evlât Edinmenin Miras Hukukuna Dayalı Sonuçları

Osmanlı Devletinde, kimsesiz çocukların korunması amacı ile bir aile yanına yerleştirilmesi uygulaması, İslâm Hukukuna benzer bir şekilde biçimlendirilmiştir. Bunun dışında, devlet içinde, ihtiyacı olan çocukları korumaya yönelik farklı uygulamalar da mevcuttur. Mümeyyiz olmayan çocukların “koruyucu aile” olarak evlât edinilmesi, mümeyyiz olan çocukların “besleme” olarak aile yanında çalıştırılıp, meslek öğrenmelerinin ve korunmalarının sağlanması bu uygulamalardandır. Her iki durumda da çocuğun nafakası, yanına yerleştirilen aile tarafından karşılanmış ama aile ile çocuk arasında nesep bağı doğmamıştır. Kimsesiz çocukların korunması düşüncesi “evlât edinme” kavramı ile ilk defa yasal olarak kendini 1926 tarihli Medeni Kanunda göstermiş; yürürlükteki Kanunla da varlığını bazı değişikliklere uğrayarak devam ettirmiştir. Böylece evlât edinme kurumu Türk Hukuku içinde yerini almıştır. Birden fazla sayıda evlât edinme şeklinin olması evlâtlığın haklarının, özellikle de miras haklarının, farklılaşmasına neden olmuştur. Evlâtlıklar,  farklı kanunlara göre farklı miras haklarına sahiptir.
Anahtar Kelimeler:

Tebennî, İcar-ı Sagîr, Besleme, Evlât Edinme, Miras Hakkı

Results of Adoption According to Law of Succession from the Period of Ottoman Law to Modern Time

The practice of giving abandoned children under the protection of families In Ottoman Empire is similar with the practice accepted in Islamic Law. Besides that, there were some different practices in the Empire carried out for the protection of children. Children below 7 were adopted by families under the title of “Foster Family” while children above 7 were given to the protection of families as “Besleme” (adopting a child who helps housework; with no rights of succession” in the Ottoman period; these children who were protected by the families as ‘waiting maids’ used to work and learn a profession. In both practices, alimony payment of the child was made by the family for whom the child worked, but there were not a lineage relation between the family and the child.  The idea of protecting abandoned children firstly appeared in Civil Law dated 1926 under the concept of ‘adoption’; some changes were made, but the Law in force continued. Thus, the Institution of adoption was included in Turkish Law system. Existence of more than one type of adoption caused differentiation of the right of the adopted child, especially the right of succession. Adopted child has different rights of succession according to different laws. Adoption process is significant in terms of the Law of Succession. Adopted children can have different rights of succession according to different Laws.  
Keywords:

Tebennî (Adopting a Child), İcar-ı Sagir (Fostering Children of Poor Families with Maintenance Payment), Besleme (Adopting a Child Who Helps Housework, With No Rights of Succession), Adoption,

PDF

___

  • ACABEY, M. Beşir; Soybağı, Kurulması, Genel Olarak Sonuçları, Özellikle Evlilik Dışında Doğan Çocukların Mirasçılığı, Esi ve Yeni Medeni Kanuna Göre Karşılaştırmalı. İzmir: Güncel Hukuk Yayınları, 2002.
  • AKGÜNDÜZ, Ahmet; İslâm ve Osmanlı Hukûku Külliyâtı. Özel Hukuk-1, C. 2, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı, 2011.
  • AKGÜNDÜZ, Ahmet; "İslam Hukukunda Çocuğun Hukuki Durumuna Genel Bir Bakış", Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.I, S.2, Diyarbakır, 1984, s.415-439.
  • AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ KARAMAN, Derya; Türk Medeni Hukuku- Aile Hukuku, Ankara: Beta Basım Yayım, 2016.
  • AKTAN, Hamza; "İslâm Aile Hukuku", Sosyal-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. II, Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, 1992, s.396-433.
  • ANTALYA, Gökhan/ SAĞLAM, İpek; Miras Hukuku, İstanbul: Legal Yayınevi, 2015.
  • ARAT, Tuğrul; “Evlat edinme hukukundaki gelişmelere toplumsal- işlevsel açıdan bakış”. Prof. Dr. Osman Berki’ye Armağan. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No:411, 1977, s. 105-178.
  • ARIK, K. Fikret; “Evlat Edinme Bakımından Türk ve İsviçre Doktrin ve Tatbikatı Arasında Bir Mukayese, 3. Rapor”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.2, S.2, İstanbul, 1959, s. 40-53.
  • ATAAY, Aytekin; Medeni Hukukta Evlat Edinme, Birinci Fasikül, Giriş- Evlat Edinmenin Meydana Gelmesi, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 1957.
  • AYDIN, Mehmet Akif; "Evlât Edinme", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.11, İstanbul: İSAM Yayınları, 1995, s. 527-529.
  • AYDOĞDU, Murat; Çağdaş Hukuki Gelişmeler Işığında Evlat Edinme, İzmir: Günaydın Hukuk Yayınları, 2006.
  • AYDOS, Oğuz Sadık, “Yeni Medeni Kanuna Göre Evlat Edinme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S.1-2, Ankara, 2003.
  • BAY, Abdullah; "Çocuklar, Hayırseverlik ve Hukuk: Hayırsever Osmanlılar ve Oğulları", Kebikeç, S.35, Ankara, 2013. s. 187-213.
  • BAY, Abdullah; "Osmanlı Devleti'nde Koruyucu Aile Hukuku ve Uygulaması Üzerine Bir Değerlendirme", Tanzimat Öncesi Osmanlı Toplumunda Cinsiyet, Mahremiyet ve Sosyal Hayat, (Editörler: Miyase Koyuncu Kaya, Bedriye Yılmaz), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2018, s.190-206.
  • BAYGIN, Cem; “Evlat Edinmenin Sonuçları”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.7, S.1-4, Erzincan, 2003, s. 627-650.
  • BELEN, Herdem; Yeni Medeni Kanun Hükümleri Uyarınca Evlat Edinme, İstanbul: Beta Basım Dağıtım, 2005.
  • BERKİ, Şakir; Alman, İsviçre ve Türk Medeni Kanunlarında Evlat Edinme. Ankara: Yargıçoğlu Matbaası, 1962.
  • BERKİ, Şakir; “Evlat Edinmede Miras”. Prof. Dr. Kemal Fikret Arık’a Armağan, Ankara: Sevinç Matbaası, 1973, s. 21-36.
  • BİLMEN, Ömer Nasuhi; Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, C. 7, İstanbul: Bilmen Yayınevi, ty.
  • ÇAĞLAR, Doğan; “Atatürk ve Cumhuriyet Devrinde Korunmaya Muhtaç Çocuklara Sağlanan Bakım ve Öğretim Olanakları”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 2, Ankara, 1982, s. 1-21.
  • DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan/GÜMÜŞ, M. Alper; Türk Özel Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2016.
  • DURAL, Mustafa/ ÖZ, Turgut; Türk Özel Hukuku: Cilt IV- Miras Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2015.
  • ERBAY, Celâl; İslâm Hukukunda Küçüklerin Himayesi, İstanbul: Rağbet Yayınları, 1998.
  • ERTAŞ, Şeref/KOÇ, Nevzat; 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu, Gerekçeli- İçtihatlı. 1. Cilt. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları, 2002.
  • HATEMİ, Hüseyin; Miras Hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2014.
  • İNAN, Ali Naim/ ALBAŞ, Hakan/ ERTAŞ, Şeref; Türk Medeni Hukuku Miras Hukuku. Ankara: Bilge Yayınevi, 2015.
  • İstanbul Kadı Sicilleri, Bâb Mahkemesi 46 Numaralı Sicil (H.1096-1097/M. 1685-1686), (Hazırlayan: Sabri Atay, Hüseyin Kılıç vd.), İstanbul: İSAM Yayınları, 2011.
  • İstanbul Kadı Sicilleri, Bâb Mahkemesi 54 Numaralı Sicil (H.1102/M.1691), (Hazırlayan: Hüseyin Kılıç, Yılmaz Karaca vd.), İstanbul: İSAM Yayınları, 2011.
  • İstanbul Kadı Sicilleri, Hasköy Mahkemesi 5 Numaralı Sicil (H.1020-1053/M.1612-1643), (Hazırlayan: Baki Çakır, Zeynep Trabzonlu vd.), İstanbul: İSAM Yayınları, 2011.
  • İstanbul Kadı Sicilleri, İstanbul Mahkemesi 12 Numaralı Sicil (H.1073-1074/M.1663-1664), (Hazırlayan: Rasim Erol, Salih Kahraman vd.), İstanbul: İSAM Yayınları, 2010.
  • İZGİ, Özkan; Uygurların Siyasi ve Kültürel Tarihi (Hukuk Vesikalarına Göre), Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1987.
  • KARAMAN, Hayrettin; Mukayeseli İslâm Hukuku, C.1, İstanbul: Nesil Yayınları, 1991.
  • KAYA, Cengiz; Türk Hukukunda Evlat Edinme, İstanbul: Beta Basım Dağıtım, 2009.
  • KILIÇOĞLU, Ahmet; Aile Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi, 2016.
  • KÖSE, Murtaza; "Mukayeseli Hukukta Evlat Edinme Problemi", Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.15, Erzurum, 2001, s. 267-306.
  • KÖSE, Saffet; "Lakît", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.27, İstanbul: İSAM Yayınları, 2003, s. 68-69.
  • KURT, Abdurrahman; "Tanzimat Döneminde Koruyucu Aile Müesseseleri" Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. 2, Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, 1992, s. 548-560.
  • KURT, Abdurrahman; "İslâm'ın Koruyucu Aileye Bakışı", Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 6, s. 6, Bursa, 1994, s.177-186.
  • MAKSUDYAN, Nazan; “Evli evine, köylü köyüne, evi olmayan? Osmanlı Kent Reformu ve Şehirlerde İstenmeyen Çocuklar”, Kebikeç, S. 34, Ankara, 2012, s. 159-183.
  • Netîcetü'l-Fetâvâ. Şeyhülislâm Fetvaları, (Derleyenler: es-Seyyid Ahmed Efendi, es-Seyyid Hafız Mehmed b. Ahmed el-Gedûsi), (Hazırlayanlar: Süleyman Kaya, Betül Algın vd.), İstanbul: Klasik Yayınları, 2014.
  • NOMER, Ergin; Devletler Hususi Hukuku, İstanbul: Beta Basım Dağıtım, 2015.
  • ÖZMEN, İsmail; Açıklamalı İçtihatlı Evlat Edinme Davaları, Ankara: Kartal Yayınevi, 2004.
  • ÖZUĞUR, Ali İhsan; Türk Medeni Kanununun Değişen Yeni Düzenlemeleri İle Açıklamalı- İçtihatlı Velayet- Vesayet- Soybağı Evlat Edinme Hukuku ve Diğer Eşin Rıza ve Onamına Bağlı İşlemler. Ankara: Adalet Yayınevi, 2010.
  • ÖZUĞUR, Ali İhsan; Velayet-Vesayet-Soybağı- Evlat Edinme Hukuku-Diğer Eşin Rıza ve Onamına Bağlı İşlemler. Ankara: Adalet Yayınevi, 2010.
  • ÖZTAN, Bilge; Aile Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi, 2015SCHWAB, Dieter; Familienrecht, München, 2001.
  • ÖZTÜRK, Hüseyin; Kınalızâde Ali Çelebi'de Aile, Ankara: Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, 1990.
  • RUHİ, Ahmet Cemal; Türk Hukukunda Evlat Edinme ve Evlat Edinme İle İlgili Yabancı Mahkeme Kararlarının Türkiye’de Tanınması, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2013.
  • SAĞLAM, Osman; İslâm Hukuku Açısından Evlat Edinme, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.
  • SEROZAN, Rona; Çocuk Hukuku. 1. Bası. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2000.
  • STAUDINGER, J./FRANK, Rainer; J. Von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Viertes Buch, Familienrecht, §§1741-1772 BGB, 13. Bearbeitung, Berlin, 2001.
  • TOPAL, Şevket; "Korunmaya Muhtaç Çocukların Bakımı ve Gözetimi Açısından İslâm Hukukunda Velâyet ve Vesayet Yetkisi", Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, C. 6, S. 3, Samsun, 2006, s. 249-273.
  • ÜNAL, Vehbi; “Dünden Bugüne Kültürümüzde Koruyucu Aile Hizmetleri Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, C. 10, S. 6, Bahar, 2015, s. 875-900.
  • YALMAN, Süleyman; “Evlat Edinme ve Evlatlığın Miras Hakkı”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.5, S.1-2, Konya, 1996, s. 213-224.
  • YAZICI, Nesimi; "Osmanlılarda Yetimlerin Korunması Üzerine Bazı Değerlendirmeler", Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.48, S.1, Ankara, 2007, s. 1-46.
Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1306-8075
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1988
  • Yayıncı: Selçuk Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Vergi Usul Kanununda İzaha Davet: 370 inci Madde Mükelleflere Yeni Bir Fırsat Mı?

İbrahim ÖZMEN

Osmanlı Hukukundan Günümüze Evlât Edinmenin Miras Hukukuna Dayalı Sonuçları

Esra YAKUT, Gözde ÇAĞLAYAN AYGÜN

Bir Osmanlı Hukuk Adamı Ilgınlı Şeyhülislam Hasan Fehmi Efendi

Mehmet AYKANAT

Kamu Ortaklık Payı: “İmar Hukuku Uygulamaları İçindeki Yeri ve Düzenleme Ortaklık Payı Uygulaması ile Karşılaştırılması”

Sezin ÖZTOPRAK

Kanuni İdare İlkesi Çerçevesinde Tedviren Görevlendirme Usulü

Ayşe Aslı YÜCESOY