İSLAM HUKUKU AÇISINDAN KRİPTO PARALAR VE BLOCKCHAIN ŞİFRELEME TEKNOLOJİSİ

Para kavramı ihtiyaçlara ve teknolojideki gelişmelere bağlı olarak tarih boyunca değişim göstermiştir. Elektronik para kavramından sonra şimdi de kripto para kavramı küçük tasarruf sahiplerinden büyük devletlere varıncaya kadar hepimizin gündemine girmiş durumda. Kripto para kavram ve sistemi, bilişim ve ekonominin yanı sıra din ve hukuk tarafından da irdelenmeye muhtaçtır. Kripto para sistemine peşinen taraftar veya karşı olmak yerine, borsa, bankacılık, kredi gibi kavram ve sistemlerin geçirdiği dönüşümü dikkate alarak konuya dair çok boyutlu değerlendirmeler yapılması zaruret arz etmektedir. Bu çalışmada farklı yaklaşımlar arasında karşılaştırmalarda bulunarak İslam hukuku cephesinden konuya temas etmeye gayret göstereceğiz.

CRYPTOCURRENCIES AND BLOCKCHAIN CODING TECHNOLOGY FROM THE PERSPECTIVE OF ISLAMIC LAW

Money as a concept has changed throughout history, depending on needs and advances in technology. After electronic money, currently the concept of crypto currency has come to dominate the agenda of all, be it small savers or states. The concept and the system of crypto currency needs to be studied on the basis of not only informatics and economics, but also religion and law. Instead of supporting or opposing the crypto currency system a priori, a multidimensional assessment of the subject is needed by taking into account the evolution of concepts and systems such as stock exchange, banking and credit. This article will try to address the subject from an Islamic law perspective by comparing different approaches.

PDF

___

ACAR Ali, “İslami İktisadın Esasları İsimli Kitabın Para ve Faiz İle İlgili Kısımların İncelenmesi”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sayı XVI.
ADAM Mufti Faraz (2017), Bitcoin: Shariah Compliant? https://afinanceorg.files.wordpress.com/2017/08/research-paperon- bitcoin-mufti-faraz-adam.pdf adresinden 25 Mayıs 2018 tarihinde erişildi.
ADIAN Sam, İslam İktisat Teorisi ve Toplumsal Mekanizmalar, Hongkong 2016.
el-AKÎL Abdullah b. Muhammed b. Abdülvehhab (2018), el-Ahkâmu’l- Fıkhiyyetü’l-Muteallika bi’l-Amelâti’l-Elektruniyye, el-Memleketu’l- Arabiyyetü’s-Suûdiyye Vezâretü’t-Ta’lîm el-Câmiatü’l-İslâmiyye bi’l- Medîneti’l-Münevvere http://iefpedia.com/arab/wpcontent/ uploads/2018/01/Bitcoin4.pdf adresinden 25 Mayıs 2018 tarihinde erişildi.
AKGÜNDÜZ Ahmed, Karşılaştırmalı Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye (Mecelle Ta’dilleri ve Gerekçeleri İle Birlikte), Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2013.
ALİ HAYDAR Hocaefendizade, Dureru’l-Hukkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm, Dâru Alemi’l-Kütüb, Beyrut 2003.
ARAZ Yunus, “İslam Hukuku Açısından Menfaat ve Menfaat İçerikli Bazı Tasarruflar”, İLTED, Erzurum 2016/2, Sayı 46.
AREN Sadun Aren, İstihdam, Para ve İktisadi Politika, Bilgi Yayınevi, Ankara 1968.
ALLÂM Şevki İbrahim (2017), “Tedâvül Umleti’l-Bitkoin ve Teâmül bihâ” http://www.dar-alifta.org/ar/ViewFatwa.aspx?sec=fatwa&ID=14139 adresinden 25 Mayıs 2018 tarihinde erişildi.
ALTAN Mikail, “Faizsiz Bankacılığın Temelleri”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sayı XVI, 2010.
ARAL Namık Zeki, Para Meselesi ve Bretton Woods Konferansı, Alaattin Kral Matbaacılık, Ankara (t.y.).
ATEŞ Ateş, “Bitcoin: Sanal Para ve Vergileme”, Vergi Sorunları Dergisi, Yıl 37, Sayı 308, Mayıs 2014.
AYBAKAN Bilal, “Nakit”, DİA, 2006.
AYDIN Mehmet Âkif, “Cuâle” Maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt VIII.
BAGUS Philipp, “The Quality of Money”, The Quarterly Journal of Austrian Economics 12, No 4 (2009).
BOZDOĞANOĞLU Burçin, “Sanal Para Birimi Bitcoin’in Kayıtdışı Ekonomi ile Karapara Faaliyetlerine Etkisi ve Vergilendirilmesi”, Mali Hukuk Dergisi, Cilt 10, Sayı 111, Mart 2014.
ÇARKACIOĞLU Abdurrahman (2016), Kripto-Para Bitcoin, s.4-5 http://www.spk.gov.tr/SiteApps/Yayin/YayinGoster/1130 25 Mayıs 2018 tarihinde erişildi.
DAS Amaresh, “Money as a Medium of Exchange: Then and Now: Can Technology be a Facilitator of Exchange?”, Global Journal of Management and Business Research: B Economics and Commerce Volume 15, Issue 11, Version 1.0, Year 2015.
DEMİR Fahri, İslam Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Servet Dağılımı, Medikomat, Ankara 1993.
ed-DESSÛKÎ Şemsüddîn eş-Şeyh Muhammed Arafe, Hâşiyetü’d-Dessûkî alâ Şerhi’l-Kebîr, Îsâ el-Bâbî el-Halebî ve Şürakâuh, t.y. y.y.,
DİB DİN İŞLERİ YÜKSEK KURULU KARARI https://kurul.diyanet.gov.tr/Karar-Mutalaa-Cevap/38212/dijital-kriptoparalarin- kullaniminin-dini-hukmu-nedir- adresinden 23 Mayıs 2018 tarihinde erişildi.
DURMUŞ Abdullah, “Fıkhî Açıdan Günümüz Para Mübadelesi İşlemleri” (Basılmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2008.
DÜNYA Şevki Ahmed, el-Cuâle ve’l-Istısnâ’, el-Benku’l-İslâmî li’t-Tenmiye el- Ma’hedü’l-İslâmi li’l-Buhûs ve’t-Tedrîb, t.y. y.y.
EBÛ DÂVÛD Süleymân b. Eş’âs, Sunen, Dâru Sahnûn-Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
ECB European Central Bank, Virtual Currency Schemes - A Further Analysis, Frankfurt 2015. https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/virtualcurrencyscheme sen.pdf adresinden 20 Mayıs 2018’de erişildi.
EGE Börteçin, “Sanal Dünyanın Gerçek Parası: Bitcoin”, Bilim ve Teknik, Kasım 2013.
ERKAL Mehmet, İslam’ın Erken Döneminde Vergi Hukuku Uygulamaları, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2009.
ERDEM Ekrem, “Osmanlı Para Sistemi ve Tağşiş Politikası: Dönemsel Bir Analiz”, Bankacılar Dergisi, Sayı 56, 2006.
ERDOĞAN Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2010.
ERGİN Feridun, Para ve Faiz Teorileri, Beta Yayım Dağıtım, İstanbul 1983. Para Siyaseti, Hamle Mat., İstanbul 1966.
ESKİCİOĞLU Osman, “İslam’da Ekonomik Sistem”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sayı 16, 2010.
EVANS Charles W., “Bitcoin in Islamic Banking and Finance”, Journal of Islamic Banking and Finance, June 2015, Volum 3, No 1.
GÖZÜBENLİ Beşir, “İslam Hukuk Literatüründe Para”, Para Faiz ve İslam, Çınar Matbaası, İstanbul 2015.
“Semen” Maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi, XXXVI.
el-HASENÎ Ahmed, İslam’da Para, Çeviren Adem Esen, İz Yayıncılık, İstanbul 1996.
HİÇ Mükremin, Para, Kredi ve Fiyatlar, Atatürk Üniversitesi Basımevi, Erzurum 1971.
İBN KUDÂME Muvaffakuddîn Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed Muhammed el-Makdisî, el-Mukni’ fî Fıkhi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî, Mektebetü’s-Sevâdey, Cidde 1421/ 2000.
İBN ÂBİDÎN Muhammed Emin, Reddü’l-Muhtâr ale’d-Dürri’l-Muhtâr, Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad 2003.
İBN MÂCE Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd, Sunen, Dâru Sahnûn-Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
KARAMAN Hayrettin (2017), “Sanal para (bitcoin, bitpara)” https://www.yenisafak.com/yazarlar/hayrettinkaraman/sanal-parabitcoin- bitpara-2041314 15 Mayıs 2018 tarihinde erişildi.
KELEŞ Ali, İslam’a Göre Para Kavramı, Doktora Tezi (Uludağ Üniversitesi), Bursa 1998.
KEYDER Nur, Para: Teori, Politika, Uygulama, Bizim Büro Yay., Ankara 1993.
KİSBET Mustafa, “İslam Hukukuna Göre Satılan Malın Kabzı ve Hükümleri”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sayı XVI, 2010.
LO Stephanie- Christina Wang, “Bitcoin is a Money”, Current Policy Perspectives, Federal Reserve Bank of Boston, 14-4
MÂLİK Muvatta’, (Kitâbu’l-Akdiye, Bâbu’l-Kadâ), Hadis No 1461.
MAURER Bill (2006), “The Anthropology of Money” http://www.anthro.uci.edu/~wmmaurer/bio/Maurer-AR.pdf 20 Nisan 2018 tarihinde erişildi.
MÜSLİM Ebû'l-Huseyn b. el-Haccâc, el-Câmiu's-Sahîh, Dâru Sahnûn-Çağrı Yay., İstanbul 1992.
ORHAN Osman- Seyfettin Erdoğan, Para Politikası, Avcı Ofset, İstanbul 2002.
ORMAN Sabri, “Modern İktisat Literatüründe Para Kredi ve Faiz”, Para Faiz ve İslam, Çınar Matbaası, İstanbul 2015.
ÖZGÜVEN Ali, İktisat Bilimine Giriş, Filiz Kitabevi, İstanbul 1989.
ÖZTÜRK Mustafa, “Genel Hatlarıyla Osmanlı Para Tarihi”, Türkler, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002.
ÖZTÜRK Nurettin- Asuman Koç, “Elektronik Para, Diğer Para Türleriyle Karşılaştırılması ve Olası Etkileri”, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, XI, 2013.
ÖZYETGİN Melek, “Eski Türklerde Ödeme Araçları, Kağıt para Çav’ın Kullanımı”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, Ankara 2004.
PILKINGTON Marc, Blockchain Technology: Principles and Applications, Research Handbook on Digital Transformations, 2016.
NAKAMOTO Satoshi, “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” http://www.bitcoin.org/bitcoin.pdf adresinden 20 Nisan 2018 tarihinde erişildi.
es-SERAHSÎ Şemsüddîn, el-Mebsût, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut t.y.
SERİN Zehra Vildan, Para Politikası, Marmara Üniversitesi Yay., İstanbul 1987.
eş-ŞÎRÂZÎ Ebû İshâk İbrâhim b. Ali b. Yûsuf, el-Mühezzeb fî Fıkhi'l-İmam eşŞâfiî, Dârü'l-Ma’rife, Beyrut 2003.
THORNTON Daniel L. (2000) “Money in a Theory of Exchange” https://files.stlouisfed.org/files/htdocs/publications/review/00/01/ 0001dt.pdf adresinden 20 Nisan 2018 tarihinde erişildi.
et-TİRMİZÎ Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevra, Sunen, Dâru Sahnûn-Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
et-TÛSÎ Ebû Ca’fer Muhammed b. el-Hasen b. Ali, el-Mebsût fî Fıkhi’lİmâmiyye, el-Mektebetü’l-Murtadaviyye, Tahran t.y.
USLU Rıfat, “İslam Hukukunda Para Birimleri”, İslami Araştırmalar Dergisi, XXV-I, 2014.
VON MISES Ludwig, The Theory of Money and Credit, İngilizceye Çev. H. E. Batson, Yale University Press, y.y. 1953.
UZUNÇARŞILI İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nde Saray Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Basımevi Yayınları, Ankara 1945
YANARDAĞ M. Özgür, “19. Yüzyıl Osmanlı Devleti Para Düzeni: Kâğıt Para Düzenine Geçiş Aşamalarının İktisadi Analizi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 8, Sayı 36, 2015
YÜKSEL Armağan - Ebru Bozkurt, “Elektronik Para, Sanal Para, Bitcoin ve Linden Doları’na Hukuki Bir Bakış”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 73, Sayı 2, İstanbul 2015.