BM’nin Kuruluş Aşamasında Barışı ve İnsan Haklarını Korumaya Yönelik Belgeler Işığında Güncel Bir Saptama

Bu çalışmada BM’nin “kuruluş aşamasındaki belgeler” ifadesi ile BM Şartı ve 1948 Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi (EİHB) kast edilmektedir. Söz konusu iki belgede yer alan amaçlar ve ilkeler incelenmektedir. BM Şartında işaret edilen başlıca amaçlar; insan haklarına saygı, dünya barışının korunması ve halkların sosyal ve ekonomik bakımdan gelişmelerine olanak sağlanmasıdır. Bu amaçlardan ilk ikisi bu çalışmada bilhassa irdelenmeye çalışılacaktır. Söz konusu belgelerde ortaya konan ilkelerin hatırlanmasının zorunlu olduğuna işaret edilmektedir. Bu amaç ve ilkelerin özellikle ABD ve İngiltere önderliğinde gerçekleştirilen II. Irak Savaşı (belki daha doğru ifade “işgal” olmalı) ile beraber “devletler uygulaması”nda gelinen noktanın BM tarafından son 60 yılda oluşturulan devletler camiası sisteminde bir kırılma manasına gelip gelmediği sorgulanmaktadır. Çünkü BM Güvenlik Konseyince kabul edilen 8.10.2002 tarihli ve 1441 sayılı kararın Kuveyt Savaşı sırasında uygulanan önlemlere atıfta bulunmak ve kimyasal silah denetimlerine Irak’ın izin vermesinin ötesinde, savaş araçları kullanmayı öngördüğü oldukça şüphelidir. BM Şartında yer alan “güç kullanma yasağı”nın bir manasının kalıp kalmadığı sorusunu sormak bilimsel ve vicdani bir gerekliliktir. Çünkü bu soru sahneye çıkabilecek Çin gibi bu ilkelerle hiç de barışık olmayan bir devletçe aynı davranışların sergilenmesi halinde insanlık açısından hatırlanması gerekebilir. Böyle bir hatırlamanın dürüstçe olabilmesi için, -her ne kadar bilim dünyası ile güç politikaları her zaman örtüşmese de, zamanı boşa harcamamak gerekir. Güç kullanma yasağının sadece küçük devletlere uyma yükümlüğü getirdiğini öne sürmek her halde bizi yeniden 20.yüzyıl başlarındaki devletler arası kaos ortamına geri götürecektir ki bu yeniden sömürge politikaları üretmek anlamına gelecektir.

___

  • Guradze, Heinz, Der Stand der Menschenrechte im Völkerrecht, Otto Schwarz Verlag, Göttingen 1955.