KADRO VE BÜYÜK DOĞU DERGİLERİNİN CUMHURİYET SONRASI İNKILÂPLARI ÇERÇEVESİNDE MODERNLEŞMEYE BAKIŞ AÇILARI VE BASIN İLİŞKİLERİ

Kurtuluş Savaşı'ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti'nde 'inkılâp' adı altında önemli modernleşme hareketleri gerçekleştirilmiştir. Modernleşme ilk olarak siyasi hayatta gerçekleşmiş daha sonraki aşamalarda ise, sosyal hayatın her alanına yayılmıştır. Genç Türkiye'deki bu gelişmeler, dönemin Türk basınında önemli bir yer işgal etmiştir. Basının bir kanadı inkılâpları desteklerken diğer kanadı ise, değişime karşı muhalif bir tavır takınmıştır. Bu çalışmada, Cumhuriyet sonrasında tek parti döneminde farklı dönemlerde yayımlanmış olan Kadro ve Büyük Doğu dergilerinin modernleşme hareketine bakış açıları ve basın ilişkileri incelenmiştir. Bu çerçevede 'Büyük Doğu' dergisinin, 1943-1951, Kadro dergisinin ise, 1932-1935 yılları arasındaki sayıları taranmıştır. Bu dönemlerde yapılmış olan taramada modernleşmenin dergilerde nasıl kurgulandığı, işlendiği ve nasıl temsil edildiği betimsel çözümleme yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmanın bulgularına göre; Büyük Doğu dergisi, inkılâp hareketlerine karşı muhalif bir duruş sergilerken Kadro dergisi, inkılâp hareketlerinin en büyük destekçisi olmuştur.

A COMPARISON OF THE STANCES OF THE KADRO AND BÜYÜK DOĞU JOURNALS TOWARDS THE REPUBLICAN REVOLUTIONS

After the Turkish War of Independence, essential modernisation action has been conducted as revolutions. Modernisation first occurred in political life and then diffused into all areas of social life. These developments in young Turkey occupied a significant place in the Turkish press. While a wing of the press supported the revolutions, another section toke an oppositional stance. This paper studied the stance towards the modernisation movement and press relationships of two journals published in two different eras of the single party era after the republic. Büyük Doğu (The Great East) issues printed between 1949-1951 and Kadro (Cadre) issues printed between 1932-1935 were reviewed for this objective. The review studied by descriptive analysis how modernism was constructed, treated and represented in these journals of their respective eras.According to the results, Kadro has been the biggest supporter of the revolutionary movement while Büyük Doğu has exhibited an oppositional stance against the revolutionary movement.

PDF

___

Aydemir Ş S (2005) Suyu Arayan Adam, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Aydın M (2009) Moderniteye Dışarıdan Bakmak, Açılım Kitap, İstanbul.
Ayhan B (2009) Atatürk ve Basın, 1.Baskı, Palet Yayınları, Konya.
Ateş H (2004) Modernlik ile Postmodernlik Arasında Kamu Yönetimi, Güngör Erdumlu (Ed.), Modernlik ve Modernleşme Sürecinde Türkiye, Babil Yayınları, Ankara.
Bağce H E (2004) Modernliğin Temelleri ve İkircikli Serüveni, Güngör Erdumlu (Ed.), Modernlik ve Modernleşme Sürecinde Türkiye, Babil Yayınları, Ankara.
Berkes N (1978) Türkiye'de Çağdaşlaşma, Doğu- Batı Yayınları, İstanbul.
Berman M (1992) Modernlik: Dün, Bugün Yarın, Ümit Altuğu (çev), Birikim Der- gisi, Sayı: 34.
Bingöl Y (2004) İmparatorluktan Modern Ulus Devlete: Türkiye'de Ulusal Bir Dilin Yaratılmasına Doğru, Güngör Erdumlu (Ed.), Modernlik ve Modernleşme Sürecinde Türkiye, Babil Yayınları, Ankara.
Black C E (1986) Çağdaşlaşmanın İtici Güçleri, Fatih Gümüş (Çev), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara. Bostancı M N (2002) Cumhuriyetimiz, Vadi Yayınları, Ankara.
Bostancı M N (2002) Cumhuriyetimiz, Vadi Yayınları, Ankara. Çiğdem A (2010) Bir İmkân Olarak Modernite: Weber ve Habermas, 3. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
Demirci F (2006) Kadro Hareketi ve Kadrocular, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 15, 35-53.
Fırat A H (2005) Bir Dönem Tartışmalarının Seyri: 1932- 1935 Yıllarında Matbuat Tartışmaları Bağlamında Kadro, Kooperatif ve Fikir Hareketleri Dergileri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Hardt M ve Negri A (2008) İmparatorluk, Abdullah Yılmaz (çev), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
İzzetbegoviç A (1992) Doğu ve Batı Arasında İslam, Nehir Yayınları, İstanbul.
Jeanniere A (1993) Modernite Nedir?, Nilgün Tutal Küçük (çev), Vadi Yayınları, İstanbul.
Karaosmanoğlu Y K (1990) Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, 2. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
Karaosmanoğlu Y K (1998) Zoraki Diplomat, 2. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
Karpat K H (2002) Osmanlı Modernleşmesi: Toplum, Kuramsal Değişim ve Nü- fus, Akile Zorlu Durukan- Kaan Durukan (çev), İmge Kitabevi, Ankara.
Karpat K H (2009) Osmanlı'dan Günümüze Kimlik ve İdeoloji, Güneş Ayas (çev), 3. Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul.
Köker L (2009) Modernleşme Kemalizm ve Demokrasi, 11. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
Lewis B (1988) Modern Türkiye'nin Doğuşu, Metin Kıratlı (çev), 3. Baskı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
Loo H V D ve Reijen W V (2006) Modernleşmenin Paradoksları, Kadir Çanatan (çev), İnsan Yayınları, İstanbul.
Mardin Ş (2004) Türk Modernleşmesi- Makaleler 4, İletişim Yayınları, İstanbul.
Sevil M (1999) Türkiye'de Modernleşme ve Modernleştiriciler, Vadi Yayınları, Ankara.
Sunay C (2004) Modernleşme ve Çevre, Güngör Erdumlu (Ed.), Modernlik ve Modernleşme Sürecinde Türkiye, Babil Yayınları, Ankara.
Touraine A (2002) Modernliğin Eleştirisi, Hülya Tufan (çev), 4. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Türkeş M (1999). Kadro Hareketi: Ulusçu Sol Bir Akım, İmge Kitabevi, Ankara.
Yıldırım A ve Şimşek H (2008) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 6. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Dergiler
Büyük Doğu (Necip Fazıl Kısakürek) (1943- 1951 arası tüm sayıları).
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 1, 17 Eylül 1943, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 2, 24 Eylül 1943, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 3, 01 Ekim 1943, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 4, 08 Ekim 1943, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 9, 12 Kasım 1943, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 10, 19 Kasım 1943, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 12, 03 Aralık 1943, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 14, 17 Aralık 1943, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 18, 01 Mart 1946, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 22, 29 Mart 1946, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 23, 05 Nisan 1946, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 31, 31 Mayıs 1946, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 35, 28 Haziran 1946, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 37, 12 Temmuz 1946, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 1, Cilt:1, Sayı: 44, 30 Ağustos 1946, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 2, Cilt:3, Sayı: 57, 06 Aralık 1946, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 2, Cilt:3, Sayı: 63, 16 Mayıs 1947, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 2, Cilt:3, Sayı: 68, 17 Ekim 1947, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 3, Cilt:4, Sayı: 72, 19 Aralık 1947, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 3, Cilt:4, Sayı: 73, 26 Aralık 1947, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 3, Cilt:4, Sayı: 87, 02 Nisan 1948, İbrahim Horoz Basımevi.
Büyük Doğu, Yıl: 5, Sayı: 5, 11 Kasım 1949, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 5, Sayı: 7, 25 Kasım 1949, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 5, Sayı: 11, 23 Aralık 1949, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 6, Sayı: 24, 01 Eylül 1950, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 6, Sayı: 28, 29 Eylül 1950, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 6, Sayı: 31, 20 Ekim 1950, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 6, Sayı: 35, 17 Kasım 1950, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 6, Sayı: 38, 08 Aralık 1950, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 6, Sayı: 40, 22 Aralık 1950, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 7, Sayı: 42, 05 Ocak 1951, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 7, Sayı: 43, 12 Ocak 1951, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 7, Sayı: 48, 16 Şubat 1951, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 7, Sayı: 50, 02 Mart 1951, Şaka Matbaası.
Büyük Doğu, Yıl: 7, Sayı: 53, 23 Mart 1951, Şaka Matbaası.
Kadro (Yakup Kadri Karaosmanoğlu) (1932- 1935 arası tüm sayıları).
Kadro, Ocak 1932, Sayı: 1, Milliyet Matbaası, İstanbul.
Kadro, Mart 1932, Sayı: 3, Milliyet Matbaası, İstanbul.
Kadro, Haziran 1932, Sayı: 6, Milliyet Matbaası, İstanbul.
Kadro, Temmuz 1932, Sayı: 7, Milliyet Matbaası, İstanbul.
Kadro, Ağustos 1932, Sayı: 8, Matbaacılık ve Neşriyat T.A.Ş, İstanbul.
Kadro, Ekim 1932, Sayı: 10, Matbaacılık ve Neşriyat T.A.Ş, İstanbul.
Kadro, Ocak 1933, Sayı: 13, Matbaacılık ve Neşriyat T.A.Ş, İstanbul.
Kadro, Şubat 1933, Sayı: 14, Matbaacılık ve Neşriyat T.A.Ş, İstanbul.
Kadro, Mart 1933, Sayı: 15, Matbaacılık ve Neşriyat T.A.Ş, İstanbul.
Kadro, Haziran 1933, Sayı: 18, Matbaacılık ve Neşriyat T.A.Ş, İstanbul.
Kadro, Temmuz 1933, Sayı: 19, Matbaacılık ve Neşriyat T.A.Ş, İstanbul.
Kadro, Eylül 1933, Sayı: 21, Matbaacılık ve Neşriyat T.A.Ş, İstanbul.
Kadro, Ekim 1933, Sayı: 22, Matbaacılık ve Neşriyat T.A.Ş, İstanbul.