TÜRKİYE’DE KÜRTÇE ÖĞRETMENİ: Yetiş(tir)me ve Kürtçe Öğretim Deneyimine İlişkin Bir Çözümleme

Türkiye’de anadili Kürtçe olan eğitimli ve aydın bir sınıf içte dil planlaması olarak adlandırılabilecek faaliyetler çerçevesinde 1960’lı yıllardan itibaren Kürtçenin öğretilmesine yönelik çalışmalar yürütmüşlerdir. İlkin bağımsız ve plansız olarak yürütülen ilgili Kürtçe öğretim çalışmaları 1993 yılında İstanbul Kürt Enstitüsü’nün kurulmasından sonra daha kurumsal bir hal almıştır. 2009 yılından itibaren bazı devlet üniversitelerinde, 2012 yılından sonra da Milli Eğitim Bakanlığının ortaokul kademesinde seçmeli ders olan Kürtçe öğretimi böylece farklı düzeydeki öğrenci profiline hitap etmiştir. Kürtçe öğretim faaliyetlerinin en önemli bileşenlerinden biri hiç şüphesiz “Kürtçe öğretmeni”dir. Bu çalışmada Kürtçe öğretiminin değişen seyrine bağlı olarak niteliği değişen Kürtçe öğretmeninin “kim” olduğu, nasıl bir eğitimden geçerek Kürtçe öğretmeni olduğu üzerinde durulmuştur. Nitel araştırma deseninde yer alan çalışmada veri toplama amacıyla “Derinlemesine Görüşme” tekniği kullanılmıştır. Çalışma çerçevesinde otuz üç Kürtçe öğretmeni ile görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucuna göre ilkin sistematik bir eğitimden geçmeden kendi kendini yetiştiren kişilerin yaptığı ve maddi getirisi olmayan bir uğraş olan Kürtçe öğretmenliği, sonradan pedagojik formasyon eğitimleri ile hem bir sistematik kazanmış hem de maddi getirisi olan profesyonel bir meslek olarak yapılmaya başlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Dil Öğretimi, Kürtçe, Kürtçe Öğretimi, Kürtçe Öğretmeni

TEACHER OF KURDISH IN TURKEY: An Analysis on Teacher Training and Kurdish Teaching Practice in Turkey

An educated and intellectual class whose mother tongue is Kurdish has conducted Kurdish teaching activities that can be assessed within inner language planning since 1960s in Turkey. Although those activities have started independently and without a language teaching plan, they have gained a more institutional state after the foundation of Istanbul Kurdish Institute. The teaching of Kurdish, which was an elective course in some public universities since 2009 and in secondary schools after 2012, had the chance to address to different student profiles. One of the most important components of Kurdish teaching activities is undoubtedly the “Kurdish teacher”. In this study, it is focused on “who” is the Kurdish teacher depending on the changing quality of Kurdish teaching courses, what kind of education she/he got through. In this study which is a “qualitative study”, in-depth interview has been used as data collection apparatus. Thirty three teachers of Kurdish have been interviewed through the study. As a result of the research, it has been found that teacher of Kurdish was formerly a self-educated person that were not been financially rewarded, however it has been seen as a professional profession with financial returns through subsequent pedagogical trainings.

Keywords:

Turkey, Language Teaching, Kurdish, Teaching of Kurdish, Teacher of Kurdish,

PDF

___

Badıllı, Kemal. Tükçe İzahlı Kürtçe Grameri. Ankara: Ankara Basım ve Ciltevi, 1965.
Beltekin, Nurettin. Özneleşme Sürecinde Okul ve Bilgiyle İlişki: Kürt Politik Aktörlerin Eğitimsel Deneyimleri Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Entitüsü, Eğitim Yönetimi ve Politikası Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 2012.
Benedict Anderson, Hayali Cemaaatler, Çev. İskender Savaşır, İstanbul: İletişim, 5. Basım, 2009.
Bozarslan, Mehmet. Emin. Alfabe. Boras: Invandrarförlaget, 1980 [1965].
Brown, James. Dean. The Elements of Language Curriculum: A Systematic Approach to Program Development. Massachusetts: Heinle & Heinle, 1995.
Cooper, Robert L. Language Planning and Social Change. Cambridge: Cambridge University Press, 1989.
Ersoy, Hüseyin. “Durum Çalışması” Eğitimde Üretim Tabanlı Çalışmalar İçin Nitel Araştırma Yöntemleri. ed. M. Yaşar Özden - Levent Durdu. Ankara: Anı Yayıncılık, 2016, 3-18.
Fishman, Joshua A. “Language Policy and Language Shift”, An Introduction to Language Policy: Theory and Method, ed.Thomas Ricento.311-328. Oxford: Blackwell Publishing, 2006.
Freire, Paulo. Macedo, Donaldo. Okuryazarlık: Sözcükleri ve Dünyayı Okuma. Çev.S. Ayhan. Ankara: İmge Kitapevi, 1998.
Giroux, Henry A. “Giriş: Okuma-Yazma ve Siyasal Güçlenme Eğitbilimi”. İçinde, Paulo Freire-Donaldo Macedo, Okuryazarlık: Sözcükleri ve Dünyayı Okuma. Çev.S. Ayhan. Ankara: İmge Kitapevi, 1998, 33-71.
Hassanpour, Amir. Kürdistan'da Milliyetçilik ve Dil: 1918-1985. çev. İbrahim Bingöl - Cemil Gündoğan, (İstanbul: Avesta, 2005).
Kloss, Heinz. Research Possibilities on Group Bilingulism: A Report. Quebec: International Center for Research on Bilingulism, 1969.
İstanbul Kürt Enstitüsü, İstanbul Kürt Enstitüsü-Kısa Tarih. İstanbul: İstanbul Kürt Enstitüsü, 2002, 31.
Kaya, Serdar. Endoktrinasyon ve Türkiye'de Toplum Mühendisliği. Ankara: Nirengi Kitap, 2010.
Scalbert Yücel, Cleménce. Kürt Edebiyatının Anatomisi. çev. Y. D. Garabedyan, İstanbul: Ayrıntı, 2018.
Skudnab-Kangas, Tove. Linguistic Genocide in Education or WorlwideDiversity and Human Rights, Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates, 2000.
Tan, Sami. “Tükiye'de Kürtçe Öğretmenliği”, Dilsel ve Kültürel Farklılık Açısından Öğretmen Yetiştirme. Diyarbakır: DİSA, 2012.
Xanî, Ehmedê. Mem û Zîn, çev. M.Emin Bozarslan 3. Baskı. İstanbul: Hasat Yayınları, 1990.