AHMET SUPHİ FURAT VE ARAP DİLİ VE EDEBİYATINA DAİR ÇALIŞMALARI

Bu makale, Prof. Dr. Ahmet Suphi Furat'ın ana hatlarıyla akademik hayatı ile Arap dili ve edebiyatına dair çalışmalarını ele almaktadır. 1962 yılında İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arap-Fars Filolojisi'ni bitirdikten sonra aynı yıl asistanlık görevine başlayan Ahmet Suphi Furat, bu tarihten itibaren hem kaleme aldığı eserleriyle ve hem de yaptığı vazifeleriyle Arap dili ve edebiyatına katkılarda bulundu.

Anahtar Kelimeler:

Ahmet Suphi Furat, Arap Edebiyatı Tarihi, Arap Dili ve Edebiyatı

PDF

___

) el-Hat/b al-İskôf; ve Kitôb al-Mecôlis'i, 571 sayfa, birinci bölüm (s. 1177), Türkçe. İkinci bölüm (s. 178-571) Arapça metin, yayınlanmayan doktora tezi, 1966.
) el-Mubarrad. Arap Filolojisindeki yeri, dil ve edebiyat hakkındaki çalışınaları. 131 sayfa, yayınlanmayan doçentlik tezi, 1971.
) al-Firuzabadi'nin es-Sihôh 'ı Tenkidi (birinci bölüm 91 sayfa; ikinci bölüm Arapça metin: Mecma su'alat min Sıhah el-Cevheri, 50 sayfa), yayınlanmayan profesörlük tezi, 1978.
) el-İktirôlıfi 'ilm el-usül en-nahv (dil felsefesi), es-Suyüti, İstanbul 1978.
) Taşkôpriilii-ziule ve eş-Şek/i 'ik eıı-nu 'môniye fi 'ıılemii ed-devle el'Osıııôniye 'si, İstanbul 1985.
) Arap Edebiyatı Tarihi i (Başlangıçtan XVi. Asra Kadar), İstanbul, 1996.
) Arap Edebiyatı Tarihi LI (XVII.- XVIII. Asır/ar), İstanbul 2007.
B. Makaleleri 1) al-Hakim at-Tirmizi ve K. al-'Akl va'l-hava Risalesi ıŞarkiyat Mecmuası, V, 1964, s. 95-133).
) al-Hakim at-Tirmizi ve K. ar-Radd ala'r-Rafiza tŞarkiyat Mecmuası, VI. 1966, s. 23-46).
) İslam Tasavvufu Üzerine Tetkikler (Yer/i Türkeli Mecmuası, 1966, ci lt 1, sayı 3).
) Fudayl b. Iyfid (İslam Tasavvufıı Üzerine Tetkikler, Yerli Tiirkeli Mecmuası, 1966, cilt 1, sayı 4),
) Şakik el-Belhi (İslam Tasavvufu Üzerine Tetkikler, Yer/i Tiirkeli Mecmuası, 1966, cilt 1, sayı 7, s.12-14).
) Şeytan'ın Zahidleri Aldatması (İslam Düşüncesi, 1 Mart 1967, s. 59)
) el-Cüneyd el-Bağdadı Uslaııı Düşüncesi, III, Eylül 1967, s. 150-157)
) Yahya b. Muaz er-Razı (İslam Medeniyeıi, 15 Ağustos 1967, s.9-12)
) Ebu'l-Hafs el-Haddad erı-Neysfibüri (Lslanı Medeııiyeti. 15 Eylül 1967, s.9-11)
ıo:Ebübekr el-Vasıtl (islam Medeniyeti. 15 Ekim 1967, s.14-16)
i1) Cafer b. Muhammed el-Huldi (İslam Mcdeniyeıi, 15 Kasım 1967, s.14-116)
) Mevlana'nm Hayatı ve Fikirleri (İslanı Medeniyeti V, Aralık 1967, s.37-40)
) Tevbe ve Tevekkül (İslam Düşüncesi, IV, Aralık 1967. s.233-239)
) Runeyn b. Ahmed (İslam Medeııiyeti, 15 Ocak 1968, s.14-IS)
) Sernnün b. Hamza (İslam Medeııiyeti, 15 Ocak 1968, s.16-17)
) Hayr en-Nessac (İslam Medeııiyeıi, VII, Şubat 1968, s.14-lS)
) Ebu Hamza el-Bağdadi (Islanı Medeııiyeti. 15 Şubat 1968, s.14-lS)
) Ebübekr el-Kettüni (İslam Mcdeniyeti, 15 Mart 1968, s. 12-13)
) Ebu Muhammed el-Murta'iş (İslam Medeııiycıi, 15 Mart 1968, s.13)
) Ahmed b. Hadraveyh (lı'lam Medeniyeti, 15 Nisan 1968. s.13-14)
) Sabır ve Çeşitleri ıYeşilay, Sayı 413, Nisan 1968, s.8-9)
) Ahmed b. Asım el-Antaki (İslam Medeniyeıi. 15 haziran 1968, s.12 14)
) Hatirn el-Es'am (İslam Medeniyeıi, 15 Temmuz 1968. s.14-1S)
) Marüf el-Kerhi (İslam Medeniyeıi, 15 Ocak 1968, s.12-14)
) Ebu'I-Hasan el-Husri (İslam Medeııiyeıi, 15 Eylül 1968, s.14-1S)
) Ebübekr eş-Şibli (İslam Medeniyeıi, 15 Ekim 1968, s.12-13)
) Ebu'I-Hasan el-Muzeyyin (İslam Medeniyeıi, 15 Ocak 1969, s.14-1S)
) Zahidlerin Tenkidi (İslam Medeniyeti XVIII, Şubat-Mart 1969, s.7-9)
) ilk Zahidler (İslam Medeııiyeıi, Mayıs 1969, s. 14- 15)
) Levakıh el-envar i(İslam Medeniyeti. Eylül 1969. s.14-15)
) Levükıh el-envar LI (İslam Medeııiyeti; Ekim-Kasım 1969, s.14-15)
) Arap Edebiyatında ilk Ansiklopedik Eserler (Lslaııı Te/kikleri Dergisi. ci lt VII. cüz 1-2, s. 211-232).
) islam Edebiyatında Ansiklopedik Eserler (h. IV-IX.! m. X-XV. asırlar) (Islcun Tetkikleri Dergisi, cilt VII, cüz 3-4, s. 299-308).
) EbuI-Huseyn en-Nüri ve Makfimat el-Kul Gb Adlı Risalesi (İslam Tetkikleri Dergisi, cilt VII, cüz 1-2, s. 339-355).
) Ein Bisher Unbekarmtes Werk Über Die Grammatischen Streitfragen Der Kul'er und Basrer (Ms. Şehid Ali Paşa Bibl. Nr. 2348) (Zeitschrift Für Arahische Linguistik. 1978).
) The Muntakhab Divan al-Hikmah of Abu Suluiman as-Sicisıani (Arabic text, İııtroducıioıı and İııdices by D. M. DI/Il/ap. 1979), (Belleten Xi V12. Ekim. 1981. sayı 180. s. 577-580).
) Kadirşinas Bir Davranış "Hocarn H. Ritter Hakkında" tTiirkiye Ca-:.efesi.09.11.1986).
) Hz. Ömer Şair Hutay'e'yi Niçin Affetrnişti ? (İslami Edebiyat, 1989. sayı i. s.7-9)
) Tasavvufi Şiirin İlk Mümessili Rabi'a el-Adeviyye (İslami Edebiyat, 1991. s. 19-20)
) Arap Edebiyatında ilk Hatipler, (İslanıi Edebiyat. 1990, s.7-9)
) Nihad M. Çetin, Hayatı ve Eserleri (Şarkivaı Mecmuası, VIII. 1998. s. ı-8)
) el-Karnil'in İstanbul Kütüphanelerindeki Yazma Nüshaları, (Sarkiyat Mccnıuası, VIII, 1998, s. 9-16)
) es-Sülerni'nin Derecüt es-Südıkin fi't-tasavvuf adlı risalesi ıŞaıkivat Mecııııuısı, VIII. 1998. s.17-28
) "Fatihin İltifatına Mazhar Olmuş Bir Alim: Kınmlı Seyyid Oğlu Ahmed", Türk Dünyasına Bakışlar (Prof Dr. Mehmet Sarav'a Armağan, İstanbuL, 2003, s. 263-269.)
C. Çevirileri 1) al-Gazali. el-Muııki: min ad-Dalôl, İstanbul, 1972.
) Felix Tanuer, Bin bir gece masallarının basılmamış hikayeleri (Sarkiyat Mecmuası, VI, 1966, s. 1-11).
) Teveddüd CİA, XI, s. 1ıo-111).
D. Ansiklopedi Maddeleri 1) Sahl at-Tustari (İA, X, s. 322-324).
) Şeytan CİA, XI, s. 491-493).
) Ta'til CİA, XII, s. 61-62).
) Tirmizi CİA, XII, s. 386-388).
) Tuğrai CİA, XII, s. 12-14).
) Habban (Türk Ansiklopedisi, XVIII, s. 252).
) Haccac (Türk Ansiklopedisi, XVIII, s. 252).
) Hacer (Türk Ansiklopedisi, XVIII, s. 274).
) Uruare b. All CİA, XIII, s. 32-34).
) Uzeyr (İA, cüz 136, s. 87-89).
ll) van- CİA, cüz 136, s. 139-140).
) Vankulu (İA, cüz 137, s. 202-203).
) Vakıa (İA, cüz 137, s. 149-150).
) Vehb b. Munebbih CİA, cüz 138, s. 160-162, ikmal).
) Veli (İA, diz 139, s. 287-292).
) Verrak (İA, cüz 139, s. 302-304).
) Vaşşa ıt», cüz 139, s. 305-306).
) Ve'va (İA, cüz 139, s. 307-308).
) Vukuf(jA, cüz 139, s. 322-323).
) Yafes ıt»; cüz 139, s. 333).
) Yahya (jA, XIII, s. 342-343).
) Yakub (jA, cüz 141, s. 351).
) Yunus (İA, cüz 141, s. 435-437).
) Yusuf (İA, cüz 141, s. 441-443).
) Yuşa (İA, cüz 141, s. 443-444).
) Zebur (jA, cüz 142, s. 481-482).
) Zekeriya ıi«. cüz 142, s. 505-506).
) Zulkarneyn (İA, cüz 144, s. 650-652).
) Zu'n-Nun (jA, cüz 144, s. 655-656).
E. Röportaj, Konferans ve Tebliğleri 1) Kur'an Hem Kalbe Hem Akla Seslenir (Son Havadis Gazetesi'nde yapılan röportaj, 2 Eylül 1977)
) Medeniyet Tarihinde Müslümanların Rönesansa Kazandırdıkları (Türkiye Milli Kültür Vakfı'nda verilen konferans, 10.12.1977)
) Dünya Kültür Tarihinde Medeniyetin Yeri (Hanımlar İlim ve Kültür Derneği Bayram Paşa Medresesi 'nde verilen konferans, 19.11.1977)
) Mevlana (Aydınlar Ocağı'nda verilen konferans, 28 Ocak 1978).
) Batıda İslam Araştırmaları (Hanımlar İlim ve Kültür Derneği Bayram Paşa Medresesi' nde verilen konferans, 19.11.1978)
) İslam Tıbbında İlk Araştırmalar (Aydınlar Ocağı'nda verilen konferans, 22.09.1978)
) İslami Edebiyatta Siret Nevi (Kültür ve iktisat Cemiyeti'nin ilim Yayma Cemiyeti Bayezıt binasında verile konferans. 12.04.1980).
) İbn Sina'nın Ebu Said b. Ebil-Hayra Yazdığı Mektuplar (Doğurnunurı 1000. yıldönümü nedeniyle Milletlerarası İbn Sina Kongresine sunulan tebliğ, İstanbul 15 Haziran 1980).
) Diruse Havle Mahtütat Ahmed Zerruk (v.899/1493) (Libya'nın Mısrata Şehrinde yapılan sempozyumda verilen tebliğ, 16 Mayıs 1980)
) eş-Şeyh Ahmed Zerrük, hayatuhü ve usaruhu 'ala zav K. et-Tizkar libn Galbün (Libya, 15IIIII1981).
ll) Mevkif el-Kahire min el-Ulemô el-'Osmaniyyın fi'I-'asr es-sôrnin veL'asr et-tüsi' el-Hicreyn (VIlI-IX/XIV-XV. Asırlarda Türk İslam alimlerinin tahsil hayatında Kahire'nin yeri) Mısır'da 1982 Martında yapılması düşünülen el-İslam 'abref-usür (Asırlar Boyunca İslam) adlı konferans için takdim. 4.11.1981)
) Arap Dilinin Medeniyet Tarihindeki Rolü (Halep Üniversitesinden Dr. Mustafa Catal'ın Fakültemizde verdiği Arapça konferansın tercümesi, 28/IIII198S).
) el-Bevais el-Karnine fi şi 'r şairina el-vatanı M. Akif Ersoy (Riyad. Nedve el-edeb el-islamı, 4/IV/198S-11/IV/198S).
) Yazma Eserlerin Tespitinde Dikkat Kütüphane Haftası dolayısıyla Süleymaniye 2/IV/1986)
) İslam'da Eğitim ve Öğretim (Birlik Vakfı'nın Çernberlitaş'taki binası, 21.04.1987) Edilecek Hususlar (XXII. Kütüphanesi'nde verildi,
) İstanbul'un Fethi Paneli 29.05.1988.
) 'Bosnalı Alimlerin Süleymaniye Kütüphanesi'ndeki Yazma Eserleri' adlı bildiri, 16 Ocak 1990.
) 'XIX.-XX. Yüzyıllarda Ortaşark'ta Yaşanan SosyalOlayların Kültüre Etkileri' adlı konferans, Isparta 16 Ocak 1990.
) 'Eserlerimizle ilgili Olarak Avrupa'daki Kataloglarımız' adlı konferans, Süleymaniye Ktp. 28.03.1991)
) 'İbn Humam'rrı Sübhancllfth'rn İrabı adlı Risalesi ' (Sivasta İbn-i Hümam seminerinde verilen bildiri, 25.05.1991)
) İbn Hurnüm' ın Avrupa Kütüphanelerinde Mevcut Yazma Eserleri (Sivas'ta akdedilen İbn-i Humarn seminerinde sunuldu: 25/V/1991).
) Arap Edebiyatında Hikaye ve Roman (Boğaziçi Üniversitesi, 12/V/1992).
) Cernôleddin Aksarayi'nin Peygamberimiz Hakkındaki Görüşleri,I 113 Ekim 1996.
) Muhammed İkbal'in Sanatında Kur'an ve Hadisin Yeri (Uluslar arası Muhammed İkbal Günleri 'nde verilen konferans, 30 Kasım-2 Aralık 1995).
) İslam Düşüncesinin Teşekkülünde Arap Edebiyatının Yeri (Birinci İslam Düşüncesi Sempozyumu, 26-27 Ekim 1996).
) İsmi ve Müellifi Belli Olmayan Yazma Eserlerin Hüviyetlerinirı Tesbiti (Süleymaniye Ktp., 27.04.2007'de verilen konferans)
) Bahs Havle Ba'z Mahtütat Deliiii el-Hayrat el-Kayyime fi'I-Mektebe cs-Suleyrnaniye el-Amme fi İstanbul (Fas'ta Mağribli Tarihçiler Derneği Mecmuası'ında neşredilmek üzere gönderildi. 02.03.2007).
) Türklerin İslam Din Bilimlerinin Gelişmesine Olan Katkılarına Genel Bir Bakış (Uluslar arası Türk Dünyasının İslamiyete Katkıları Sempozyumu'nda sunulan tebliğ. 31.05.2007, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi ilahiyat Fakültesi).
F, Kitap Tanıtımı 1) Asad J. Rustum. Harb fi'l-kana'is (İconociasm and Orthodox Sunday. Beyrut, 1958) hakkında bir kontrandü (Şarkiyat Mecmuası, V, 1964, s. 166168).
) Urnar Ferruh, Tarih fikr al-arabi (Beyrut, 1965) hakkında bir kontrandü (İslam Tetkikleri Dergisi, s. 87-100).
G. Yönettiği Tezleri a) Yüksek Lisans 1) Salih Fişek, İbn Ciııııi, Hayatı, Şahsiyeıi, Eserleri ve el-Hasitis'iıı Metin Tercümesi, 1981, 125s.
) Fikret Arslan, Osmanlı-Türk Alimlerinin Irak ve Ceziredeki Arap Edebiyatı ile İlgili Çalışmaları, 1987. 67s.
) Hasan Fehmi Ulus, Osmanlı-Türk Alill/lerinin Mısır ve Suriye 'deki Arap Dili ve Edebiyatı ile İlgili Çalışınaları. 1987, 57s.
) Sıtkı GüIIe, Şenıseddin Mulıanııııed h. Hanıra el-Fenitri'ııin Hayaıt ve Eserleri, 1990, 104s.
) Mehmet Sami Benli, Osmanlı Devleti'ııiıı Kııruluşuııdaıı Fatih Devri Sonıma Kadar Geçen Dôııemde Arapça Belagata Dair Eser Yazan Osmanlı Tiirk Alim/eri, 1991, 238s.
) Mehmet Yavuz, Kuruluştan Fatih Devri Sonıına Kadar Arapça Gramer (Sarf-Nahiv) 'e Dair Eser yazan Osnıaıılı- Türk Alim/eri, 1991, 226s.
) Hamza Özasları, Ebu Alı el-Kim ve Kitabu'I-Emall. 1996, 70s.
) Ömer İshakoğlu, Türklerin XV-XVI. Asırlarda Arapça Belagaıa Yaptığı Katkılar, 2004, 122s.
b) Doktora 1) Recep Dikici, eş-Şerif er-Razi 'nin Hayatı, Dil ve Edebiyat Hakkındaki Çalışmaları, 1987, 258s.
) Zülfikar Tüccar, el-Ferrii, Hayatı, Eserleri. Arap Dili ve Edebiyatındaki Mevkii, 1987, 237s.
) Hüseyin Yazıcı, Hasan Paşa, Hayatı. Eserleri ve el-İftiıôlı fi Şarhi 'lMisbalı 'ı, 1989, 412s.
) Naci Kazan, Karabaği ve Calib's-Surür'u, 1991, 356s.
) Hasan Fehmi Ulus, Şernseddin Niksar! ve Şerhu'l-İzah'r, 1994, 368s.
) Muhammed Abdulhalik Zübeyri, Yemen 'de XIX.-XX. Asırlarda Arap Şiiri, 1995, 153s.
) Sıtkı Gülle, el-Hariri, Hayatı, Arap Dili ve Edebiyatma Dair Çalışmaları, 1995, 224s.
) Mehmet Sami Benli, Yusuf el-Kirınasıi, Hayatı ve et-Tebyin fi'l-Meôni ve 'l-Bevôıı'ı, 1996. 508s.
) Mehmet Yavuz, İ/m Ciııni Hayatı ve Arap Gramerindeki Yeri, 1996, 255s.
IO) Osman Keskiner, Arap Edebiyatmda inşa Sanatının Gelişmesi, 1996, 268s.
ll) Abdullah Kızılcık, Ebu Bekr er-Rôri, Hayatı, Eserleri ve Ravzaıu '1Fes/ıha'sı, 2001, 21Os.
) Muamıner Sarıkaya, Kemal Paşa-ziıde 'nin Yabancı Kelimelerin Arapçalaştırılması ve Dil Hatalan Konusunda izlediği Yöntem, 2004, 354s.