ÇOCUK GİYSİLERİNDE DOĞAL BOYARMADDE KULLANIMININ ÖNEMİ VE BU BAĞLAMDA YÜN BOYAMACILIĞINDA KARADUT YAPRAĞININ KULLANILMASI
Kimyasal maddelerin zararlı etkileri günden güne daha dikkat çekici duruma gelmektedir. Özellikle çocuklarımızın bu tür maddelerden kesinlikle uzak tutulması gerekmektedir. Çünkü hassas olan bünyeleri bu tür maddelerden kolaylıkla etkilenebilmektedir. Tekstil boyama işlemlerinde de kimyasal maddelere önemli derecede rastlanılmaktadır. İşte bu bağlamda tekstil boyamacılığında doğal kaynaklı maddelerin kullanımı ile kimyasal kaynaklı maddelerin zararlı etkilerinden korunmuş olunmaktadır. Yapılan bu çalışmada,yünlü kumaşların boyanmasında karadut ağacının yaprakları kullanılmıştır. Mordan maddesi kullanılmadan yapılan boyama denemelerine ek olarak ayrıca 4 farklı mordan maddesi kullanılarak da boyama denemeleri gerçekleştirilmiştir. Bu mordan maddeleri sırası ile Bakır II Sülfat, Kalay II Klorür, Demir II Sülfat ve Potasyum Alüminyum Sülfat (Şap) tır. Kuru hâlde tedarik edilen yapraklar ile boyama işlemine geçilmeden önce karadutağacı yaprakları öğütme işlemine tabi tutulmuştur. Öğütülmüş olan bu yapraklar,boyama işleminde direkt olarak kullanılmıştır. Boyama işlemi 100 oC’de 1 saat boyunca gerçekleştirilmiştir. Bu işlem sonucunda karadut ağacı yaprağı ile boyanmış olan kumaş numuneleri önce yıkama işlemi görmüşdaha sonrasında da oda sıcaklığında kurumaya bırakılmıştır. Boyama işlemi sonucunda yıkanmış ve kurutulmuş olan yünlü kumaş numunelerinin CIEL*a*b* değerleri ve K/S renk verimliliği değerleri spektrofotometre yardımıyla ölçülmüştür. Yapılan bu boyama denemeleri sonucunda, karadut ağacı yapraklarının yünlü kumaşları renklendirebileceği tespit edilmiştir. Böylece çocuklarımızın sağlıkları açısından mordan maddesi kullanımı olmadan karadut ağacı yaprakları ile boyanmış yünlü kumaşlar kullanılarak, tekstil mamullerinin üretilebileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Çocuk, doğal boya, yün, sağlık, renk
The Importance of Using Natural Dyestuffs in Children's Clothing and In This Context The Use Of Black Mulberry Leaves in Wool Dyeing
The harmful effects of chemical substances are becoming more noticeable day by day. Especially our children should be kept away from such substances. Because their sensitive bodies can be easily affected by such substances. Chemical substances are also encountered in textile dyeing processes to a significant extent. In this context, the use of natural resources in textile dyeing protects against the harmful effects of chemical substances. In this study, the leaves of the black mulberry tree were used for dyeing woolen fabrics. In addition to the dyeing experiments without using mordant, dyeing experiments were also carried out using 4 different mordant substances. These mordant substances are respectively Copper II Sulphate, Tin II Chloride, Iron II Sulphate and Potassium Aluminum Sulphate (Alum). Before starting the dyeing process with the leaves supplied in dry form, the leaves of the black mulberry tree were subjected to the grinding process. These ground leaves were used directly in the dyeing process. The dyeing process was carried out at 100 oC for 1 hour. As a result of this process, the fabric samples dyed with black mulberry tree leaves were first washed and then left to dry at room temperature. The CIEL*a*b*values and K/Scolor efficiency values of the woolen fabric samples, which were washed and dried as a result of the dyeing process, were measured with the help of a spectrophotometer. As a result of these dyeing experiments, it was determined that the leaves of the black mulberry tree can color the woolen fabrics. Thus, it is thought that textile products can be produced by using woolen fabrics dyed with black mulberry tree leaves without the use of mordant in terms of the health of our children.
Keywords:
Child, natural dye, wool, health, color,
___
- Anonim.(1991). Bitkilerden elde edilen boyalarla yün liflerinin boyanması. T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı.
- Başaran, F. N. (2019). Nar (Punica Granatum L.) bitkisinin doğal mordanlarla boyama ve haslık değerleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (5):397-406.
- Becenen, N. (2017). Azo boyarmaddelerinin yasaklanması: bebek ve çocuk giysilerinde uygulanabilirliğinin araştırılması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(10):1-6.
- Benli, H. (2017). Amerikan sarmaşığı(parthenocıssus Quınquefolıa L.) bitkisinin yünü boyama özelliklerinin araştırılması. Tekstil ve Mühendis, 24(106):54-61.
- Benli, H. (2020). Barut Ağacı Kabuğu’nun (Rhamnus Frangula L.)bazı tekstil materyallerini boyayabilme özelliklerinin araştırılması. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri EnstitüsüDergisi, 36(3):420-432.
- Eser, F. (2016). Kızılağaç yapraklarının tekstil endüstrisinde boyarmadde kaynağı olarak değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi A-Uygulamalı Bilimler ve Mühendislik, 17(1):199-207.
- Espada-Bellido, E.,Ferreiro-Gonzalez, M., Barbero, G. F., Carrera, C., Palma, M., Barroso, C. G. (2018). Alternative Extraction Method of Bioactive Compounds from Mulberry (Morus nigra L.) Pulp Using Pressurized-Liquid Exraction. Food Analytical Methods, (11):2384-2395.
- Gültekin, G. &Baran, G. (2005). Hastalık ve çocuk. Aile ve Toplum, 2(9):1-8.
- Kayahan, E., Karaboycı, M., Dayık, M. (2016). Bitkisel atıklar kullanılarak yün, pamuk ve rejenere soya lifleri için ekolojik boyama. Tekstil ve Mühendis, 23(102):112-125.
- Kocatürk, Y. A. & Şanlı, H. S. (2019). Doğal indigo ve zerdeçal ile boyanan yün liflerinin subjektif ve objektif değerlendirilmesi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, (43):899-911.
- Koyuncu Okca, A. (2017). Ahşap oyuncaklarının kökboya, cehri ve indigo ile boyanması. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 10(19):73-88.
- Meral, R. & Doğan, İ. S. (2012). Karadut (Morus nigra) katkılı ekmeğin antioksidan aktivitesi ve fenolik kompozisyonu. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(4):43-48.
- Örün, E. (2014). Giysiler ve çocuk sağlığı: ne giysin? Nasıl yıkansın? Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, (58):43-49.
- Souza, G. R., Oliveira-Junior, R. G., Diniz, T. C., Branco, A., Lima-Saraiva, S. R. G., Guimaraes, A. L., Oliveria, A. P., Pacheco, A. G. M., Silva, M. G., Moraes-Filho, M. O., Costa, M. P., Pessoa, C. O., Almeida, J. R. G. S. (2018). Assessment of the antibacterial, cytotoxic and antioxidant activities of morus nigra L. (Moraceae). Brazilian Journal of Biology, 78(2):248-254.
- Tabakoğlu, N. (2016). Ozon gazı uygulamasının karadutun (Morus nigra L.) mikrobiyolojik ve kimyasal kalitesi üzerine etkisi[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].T.C. Pamukkale Üniversitesi.
- Başlangıç: 2021
- Yayıncı: Atatürk Üniversitesi