BİR SÖYLEMİN DEVAMINI YAZMAK: IONESCO’NUN GERGEDANLAR ADLI TİYATROSUNDAN MİNE SÖĞÜT’ÜN GERGEDAN ADLI HİKÂYE KİTABINA DEVAM EDEN BİR BAŞKALAŞIMIN HİKÂYESİ VE TÜRLERARASILIK
Gerek dünya edebiyatında gerekse Türk edebiyatında birçok türe konu olan başkalaşım/dönüşüm izleği, içinde hızlı ve ani değişim süreçlerini de barındıran yoğun baskılara maruz kalmanın sonucunda ortaya çıkan bir olgudur. Ionesco’nun Gergedanlar adlı tiyatrosunun çeşitli makale ve tezlerde birçok açıdan ele alınmakla birlikte başkalaşım/dönüşüm izleği çerçevesinde kapsamlı olarak incelenmediği görülmüş, Mine Söğüt’ün Gergedan adlı hikâye kitabı ile ilgili de ne genel anlamda ne de başkalaşım/dönüşüm izleği çerçevesinde herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Tarihi süreçte gelişen, değişen, dönüm noktaları yaşayan ve giderek roman metninin içinde şiir, hikâye metninin içinde denemenin kullanılmaya başlanması gibi birbirine karışan türler kendi aralarında belli bir etkileşim içinde olmuş, bunun sonucunda da metinlerde bir türlerarası ilişkinin incelenme alanını ortaya çıkarmıştır. Bu makalede Ionesco’nun Gergedanlar adlı tiyatrosu ile bu eserin devamı niteliğinde okunabilecek olan Mine Söğüt’ün Gergedan adlı hikâye kitabı başkalaşım/ dönüşüm izleği çerçevesinde karşılaştırmalı olarak ele alınacak ve iki eser arasındaki türlerarası ilişki incelenecektir.
Anahtar Kelimeler:
Absürt tiyatro, varoluşçuluk, türlerarasılık, başkalaşım/dönüşüm, gergedanlaşma
Writing the Continuation of a Discourse: The Story of a Continuing Metamorphosis and Interspecies from Ionesco’s Play Called Gergedanlar to Mine Söğüt’s Storybook Gergedan
The theme of metam orpho sis/t ransf ormat ion, which is the subject of many genres both in the world literature and in the Turkish literature, is a phenomenon that emerges as a result of being exposed to intense pressures that include rapid and sudden change processes. Although Ionesco’s Gergedanlar theater has been discussed in many aspects in various articles and theses, it has been seen that it has not been examined comprehensively within the framework of the metam orpho sis/t ransf ormat ion theme, and there has been no study either in general terms or within the framework of the metam orpho sis/t ransf ormat ion theme about Mine Söğüt’s story book Gergedan. The genres that developed, changed, experienced turning points in the historical process and gradually mixed with each other such as poetry in the text of the novel, and the use of essay in the text of the story, have been in a certain interaction among themselves, as a result of which an area of inter-genre relations in the texts has emerged. In this article, Ionesco’s theater called Gergedanlar and Mine Söğüt’s story book Gergedan, which can be read as a continuation of this work, will be discussed comparatively within the framework of metam orpho sis/t ransf ormat ion and the inter-genre relationship between the two works will be examined.
Keywords:
Absurd theatre, existentialism, interspecies, metam orpho sis/t ransf ormat ion, rhinoceros,
___
- Aktulum, K. (2000). Metinlerarası ilişkiler. Öteki Yayınevi.
- Aktulum, K. (2013). Folklor ve metinlerarasılık. Çizgi Kitabevi.
- Arıkan, C. (2017). Çoğunluğa uymayan iki ‘öteki’: Edip Cansever’in ‘Çağrılmayan Yakup’ şiirindeki Yakup ve I. Gergedanlar oyunundaki Berenger. Söylem Filoloji Dergisi, 2(3), 38–51. [CrossRef]
- Aristotales (1963). Poetika (İ. Tunalı, Çev.). Remzi Kitabevi.
- Aytaç, G. (1999). Genel edebiyat bilimi. Papirüs Yayınları.
- Elmalı, M. (2012). Eski Uygur Türkçesi metinlerinde metamorfoz. Acta Turcica, IV(2-1), 1–34.
- Gökçek, F. (2005). Mehmet Akif’in şiir dünyası. Dergâh Yayınları.
- Güneş, M. (2022). İnsanca yaşamanın bedeli: Eugène İonesco’nun Gergedanlar piyesinin Berenger’i ile Sezai Karakoç’un “Masal” şiirhikâyesinin Yedinci Oğul’unun onurlu direnişi. In İ.A. Kurt (Ed.). Diriliş Dergisi ve Sezai Karakoç (ss. 393–404). Gölcük Belediyesi.
- Hatiboğlu, B. (2023). Mine Söğüt’ün roman ve hikâyelerinde kötülük (Yüksek Lisans Tezi, Tez no: 785784). Marmara Üniversitesi, YÖK Tez Merkezi. https ://te z.yok .gov. tr/Ul usalT ezMer kezi/ tezSo rguSo nucYe ni.js p
- Ionesco, E. (1991). Théâtre complet. Gallimard.
- Ionesco, E. (2000). Toplu oyunları 4 Gergedanlar/Bavullu Adam/Şu Kahpe Dünya (H. Anamur, Çev.). Mitos Boyut Yayınları.
- Ionesco, E. (2020). Notlar ve karşı-notlar (H. Güven, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
- Kanık, O. V. (1992). Bütün yazıları. Adam Yayınları.
- Karahan, A. (2019). Cahit Sıtkı Tarancı’nın şiir ve hikâyelerinde türlerarası ilişkiler (Yüksek Lisans Tezi, Tez no: 602265). Trakya Üniversitesi, YÖKTez Merkezi. https ://te z.yok .gov. tr/Ul usalT ezMer kezi/ tezSo rguSo nucYe ni.js p
- Karataş, T. (2018). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü. İz yayıncılık. Karol, S., Suludere, Z., & Ayvalı, C. (1998). Biyoloji terimleri sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Kurt, M. (2009). Varoluşçuluğun Türk edebiyatına girişi ve ilk etkileri. Gazi Türkiyat, 4, 139–154.
- Moran, B. (2013). Türk romanına eleştirel bir bakış 1. İletişim Yayınları.
- Narlı, M. (2014). Şiirde öykü/öyküde şiir. Türk Dili Dergisi, 751, 80–84. Özata Dirlikyapan, J. (2018). Tür kuramı temel metinler. Doğu Batı Yayınları.
- Özcan, O. (2013). Eugene Ionesco’nun politik tiyatroya bakışı. Journal of Turkish Studies, 8(10), 533–539. [CrossRef]
- Parla, J. (2015). Türk romanında yazar ve başkalaşım. İletişim Yayınları.
- Sartre, J. P. (2002). Varoluşçuluk (A. Bezirci, Çev.). Say Yayınları.
- Söğüt, M. (2019). Gergedan. Yapı Kredi Yayınları.
- Türk Dil Kurumu (2005). Metamorfoz. Türkçe Sözlük (s. 217).
- Todorov, T. (2011). Edebiyat kavramı. Sel Yayıncılık. Journal
- Başlangıç: 2021
- Yayıncı: Atatürk Üniversitesi