17. YÜZYIL’DA AVRUPA GÖRSEL SANAT ESERLERİNİN İRAN’IN GELENEKSEL RESMİNE ETKİSİ
Avrupa’da Rönesans devriminden sonra tanık olunan hızlı değişim, 17. yüzyıldabelirgin kültür haline gelmiştir. Bu olay Avrupalı nüfusunun yoğun olduğu Doğuülkelerinde bile gerçekleşmiştir. Bu yüzyılda kervanların eski güzergâhı olan İpekyolu giderek önemini kaybetmiştir. Doğu ülkelerine açılan deniz yolları, yoğunticaret ilişkileri, Avrupalıların sıklıkla Doğu ülkelerine yolculukları ve Batı ileDoğu kültürünün kaynaşması, bölgelerdeki yerel kültür ve sanatı ciddi şekildeetkilemiştir. Batı sanatı eserleri büyük oranda, Avrupa’dan gelen çeşitli siyasi,dini ve ticari gruplar aracılığıyla Doğu’ya ulaşmıştır. Özellikle misyonerler veHristiyanlığı yaymayı amaç edinen görevliler yanlarında pek çok resimli kitapbulundurmuşlardır. Gravürler ve Batı kaynaklı kitap resimlerinin çoğu İsfahan’dayeni yapılan saraylar ve 37 kilisenin duvarlarına uygulanmıştır.Batı’dan getirilen resimlerin konusunu, daha çok İncil’den alınmış sahneler,Avrupa tarzı kıyafetler, klasik manzaralar, madalyonlar ve Avrupalı kral ve kraliçeportreleri oluşturur. Bu resimlerin şatafatlı görüntüleri İran şahlarını cezbetmiştir.Saray arşivlerine giren çok sayıda Batı sanatı eserleri İranlı sanatçıları Batı sanatıyla yakınlaştırmış, Avrupa’dan getirilen ressamlar, İran’da yaptıkları çalışmalarla,Avrupa’da yaşanan Rönesans ve sonrasındaki Barok ve Flaman sanatının sonbuluşlarını İran’a taşımışlardır. En az on iki Avrupalı ressamın Safevi saraylarındaçalıştığı kaydedilmiştir. Batı resimleri toplum içerisinde de ilgi görmüş ve Batıkökenli sanat ürünleri İsfahan pazarında satılıp, elden ele dolaşmıştır. Bu dönemdeİranlı ressamların natüralist resimlere odaklanmaları artmıştır.Batı sanatı ürünlerinin İran’da artmasına sebebiyet veren diğer olgu, Hindistan’la ilişkiler ve Babürlü şahları ile Safevî şahlarının dostluğudur. Her iki devlet arasında karşılıklı sanatçı alışverişi veya hizmet alımı gerçekleşmiş, bu durum ikidevlet arasında yoğun sanatsal etkileşime sebep olmuştur. Şah I. ve II. Abbas veŞah Süleyman’ın sanatseverlikleri ve Avrupa resimlerine olan hayranlıkları, Batıüslubunun yerleşmesini resmileştirmiştir. 1650’den sonra geleneksel resim üslûbu,Batı resim üslûbu önünde direniş gücünü kaybetmiş ve “Ferengîsazi” adlı yenitarz ortaya çıkmıştır.
THE INFLUENCE OF EUROPEAN VISUAL ARTS PRODUCTS ON THE PERSIAN PAINTING IN 17TH CENTURY
The rapid change of the 17th century became the most prominent culture of Europe after the Renaissance revolution. This happened even in the eastern countries where the European population is intense. In this century, the Silk Road, which is the old route of the caravans, gradually lost importance. The sea routes to the eastern countries, intense trade relations, the frequent trips of Europeans to the Eastern countries and the fusion of Western and Eastern cultures seriously affected the local culture and arts in the regions. Western art products have come to the East largely through various; political, religious and commercial delegations from Europe. In particular, the groups that published Christianity had many pictorial books with themselves. Most of the gravures and western-based book pictures has been applied to the walls of the newly built palaces and 37 churches in Isfahan. The theme of the pictures from the West is mainly; the biblical scenes, European style clothes, classical landscapes, medallions and European portraits of kings and queens. The fascinating effect of these paintings attracted Safavid shahs. Many western products entering the palace archives have introduced Iranian artists closely with Western art. Painters brought from Europe, with their works in Iran, they transmitted the latest discoveries of Renaissance and later Baroque and Flemish art to Iran. It was recorded at least ten European painters that worked in the Safavid palaces. Western paintings were also of interest in society and art products of Western origin were sold at the Isfahan bazaar and circulated around the globe. In this period, Iranian painters focused more and more on naturalist paintings. The other phenomenon that caused western products to increase in Iran was related to India and the friendship of the Gurkani and Safavid shahs. There has been reciprocal artist exchange or service purchase between the two states and this situation caused intense artistic interaction between the two states. Shah I. and II. Abbas and Shah Suleiman’s artistic favors and admiration for European paint-ings have formalized the settlement of Western styles. After 1650, the traditional painting style lost its resistance power in front of western style and a new paint called “Ferengisazi” emerged.
___
- Agacanî İsfahanî, Hüseyin – Asgar Cevanî, Duvar Nigârî-i Asr-ı Safevi: Kâh-i Çehel Sütun, Ferhengistan-ı Hüner, Tahran, 1386.
- Atadzhıanyan, I.A., Iz istorii armyansko-russkikh vzaimootnosheniy (From the history of Russian-Armenian relations in the X-XVIII centuries), Yerevan University, Lingva, 2006.
- Azer Bigdeli, Lütf Ali Bek, Ateşkede-yi Azer: tezkere-yişüera-yifarsi zeban ta aherigerni 12, müesses-yi neşri kitab, Tahran, 1337.
- Babaie, Sussan, Slaves of the Shah: New Elites of Safavid Iran, I.B. Tauris, London, 2004.
- Balk, G. L., Archives of the Dutch East India Company (VOC) and the local instiutions in Batavia (Jakarta) : Arsip-arsip Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) dan lembaga-lembaga pemerintahan kota Batavia (Jakarta): De archiev envan de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) en de localeinstellingen te Batavia (Jakarta), Brill Press, LeidenBoston, 2007.
- Beach, Milo Cleveland, The Grand Mogul : Imperial Painting in India, 1600- 1660, Sterling and Francine Clark Art Institute, 1978
- Boon, Karel G., 17th Century Pastoral Holland: Master Prints & Drawings from the Rijksmuseum with landscapes from the Metropolitan Museum and the National Gallery of Victoria, Auckland, 1974.
- Boyana, Hülya, “Priapos Kültü”, A.Ü. DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, 35, 2004, s.31-44.
- Canby, Sheila, The Golden Age of Persian Art: 1501-1722, British Museum Press, London, 1999.
- Canby, Sheila R., The Rebellious Reformer, I.B.Tauris, London, 1997.
- Carswell, John, New Julfa: the Armenian Churches and other Buildings Clarendon Press, Oxford, 1968.
- Chardin, John, Sir John Chardin’s Travels in Persia, London, 1720.
- Curzon, George N, Persia and the Persian question, Frank Cass, London, 1966.
- De Bruijn, Cornelis, Travels into Muscovy, Persia and part of the East-Indies, A. Bettesworth and C. Hitch, London, 1737.
- Della Valle, Pietro, The Travels of Signor Pietro della Valle, a Noble Roman, into East-India and Arabia Deserta, J. Macock, London, 1665.
- Eerab Haşemi, Şükuh el-Sâdât, Nakşi Erâmene der Ticaret-i Harice-yi Safevî (Mecmûe Makalat), Sitüde-î Tebriz Yayınları, 1383.
- Eşrefî, M. M., Seyr-i Tahavvül-i Nakkaşi-i İrani Sade 16, Ferhengistan-ı hüner, Tahran, 1384.
- Felsefi, Nasrullah, Zendegâni-yi Şah Abbas-ı Evvel, C. I-V, İntişârât-ı İlmî, Tahran, 1369.
- Ferrier, R. W., “Charles I and the Antiquities of Persia: The Mission of Nicholas Wilford”, Iran, 8, 1970, s.51-56.
- Figueroa, García de Silva, Comentarios de D. Garcia de Silva Y Figueroa de
- La Embajada Que de Parte Del Rey de España don Felipe III Hizo Al Rey XaAbas de Persia, Revista de Arch. Press Madrid, 1903.
- Floor, Willem, “Dutch Painters in Iran during the First Half of the 17th Century”, Persica, VIII, 1979, s.145-161.
- Floor, Willem, A Fiscal History of Iran in the Safavid and Qajar Periods: 1500-1925, Bibliotheca Persica Press, New York, 1998.
- Floor, Willem – Edmund Herzig, Early and modern Safavid Iran: Iran and the world in the Safavid age, I.B. Tauris, London, 2014.
- Gelder, G. J. H. Van (Ed.), Eastward Bound: Dutch Ventures and Adventures in the Middle East, Rodopi Publications, Amsterdam, Atlanta, 1994.
- Ghukasyan, Hovhannes, Bogdan Saltanov, “Sovetakan Grogh” Hratarakchʻutʻyun, Erevan, 1980-1985.
- Goldie, Francis, The first Christian mission to the Great Mogul, or The story of Blessed Rudolf Acquaviva, and of his four companions in martyrdom, of the Society of Jesus, M. H. Gill and Son, Dublin, 1897.
- Guravi, Mahdi, Câdûy-ı renk, sazmân-i çap-ı Vezaret-i Ferheng, Tahran, 1385.
- Hakhnazarian, Armen – Vahan Mehrabian, Nor/Djulfa: Julfa, İṣfahān, OEMME Pr. Venezia, 1991.
- Hinz, Walther, Am Hofe des Persischen Grosskönigs 1684-1685, Tübingen, 1977.
- Humayun, Gulam Ali (1383), Esnad-i Musavver-i Avrupaeian ez İran: ez Evail-i Kurun-ı Vusta ta Evahir-i Karn-i XVIII, Tahran Üniversitesi Yayınevi, 1383.
- Ivanov, A. A., “The Life of Muhammad Zaman: a Reconsideration”, Iran, Journal of the British Institute of Persian Studies, 17, 1979, s.65-70.
- Kaempfer, Engelbert, Sefername-yi Engelbert Kaempfer, çev. Keykavus Cihandarî, 3V. Hârezmi, Tahran, 1363.
- Karimzadeh Tabrizi, Mohammad Ali, The Lives & Arts of Old Painters of Iran & A Selection of Masters From The Ottoman & Indian Regions, 1st edition, Bina Press, London, 1990.
- Komashko, N. I., “Zhivopisets Bogdan Saltanov v kontekste khudozhestvennoy zhizni Moskvy”, Drevnyaya Rus. Voprosy medievistiki (Древняя Русь. Вопросы медиевистики), vol. 2, 2003 s.44-54.
- Landau, Amy S., Farangi-Sazi at Isfahan: The Court Painter Muhammad Zaman, The Armenians of New Julfa and Shah Sulayman, Oxford University Thesis, Oxford 2009.
- Landau, Amy S., “From the Workshops of New Julfa to the Court of Tsar Aleksei
- Mikhailovich: An Initial Look at Armenian Networks and the Mobility of Visual Culture”, Metalwork and Material Culture in the Islamic World Art, Craft and Text, I.B. Tauris, London-New York, 2012, s.413-426.
- Langer, Axel (Ed.), The Fascination of Persia: The Persian-European Dialogue in Seventeenth Century Art and Contemporary Art of Teheran, Ed. Axel Langer, Zürich, 2013.
- Lukonin, Vladimir Grigorʹevich – Anatoli Ivanov, Persian Art: Lost Treasures, Mage, London, 2003.
- Minasiam, Leon G., Evvelin Çaphâne der İran, Vank Kilisesi Yayınları, İsfahan, 1368.
- Minasian, Leon,“Üstad Minas, Nakkaş-i Meşhur-u Culfa”, Hüner ve Merdum Dergisi, 179, 1356, s.28-30.
- Nercissians, Emilia, “tesir-i ticaret bar tosee-i hüner-i nakkaşı-i Culfa-i İsfahan dar asri Safevi”, Camia Şinasi-i hüner ve edebiyat, 2, 3.yıl, Tahran, 1390, s.53-71.
- Newman, Andrew J., Safavid Iran, Rebirth of a Persian Empire, I.B. Tauris, London, 2009.
- Porter, Venetia –Mariam Rosser-Owen (Eds.), Metalwork and Material Culture in the Islamic World: Art, Craftand Text, I. B. Tauris, London-New York, 2012.
- Qazvīni, Būdāq Munshī, Jawāhir al-akhbār : (tarīkh Ṣafaviyah az āghāz tā sal-i 984 H.Q.), Haz. Kōichi Haneda- Muḥammad Riz̤ā Naṣīrī, Institute for the Study of Languages and Cultures of Asia and Africa, Tokyo, 1999.
- Price, Christine, The Story of Moslem Art, Dutton Press, New York, 1964.
- Richard, Francis, Raphael du Mans, missionnaire en Perse au XVIIe siècle, Moyen Orient & Ocean Indien, XVIe-XIXe s., L’Harmattan Press, France, 1995.
- Richard, Francis, “L’Apport des Missionnaires Européens a la Connaissance de L’Iran en Europe et de L’Europe en Iran”, Etudes Safavides, Ed. J. Calmard, Paris-Tahran, 1993, s.251-266.
- Roemer, Hans Robert, “The Safavid Period”, Cambridge History of Iran, VI, 1986, s.189-350.
- Rogers, J.M., Mughal Miniatures, British Museum Press, London, 1993. Schwartz, Gary, “Between Court and Company: Dutch Artists in Persia”, Fascination of Persia, Ed. Axel Langer, Zürich, 2013, s.152-169. Sibylla, Schuster-Walser, Das Safawidische Persien im Spiegel Europäischer
- Reiseberichte:1502-1722, Baden-Baden Press, Hamburg, 1970. Sims, Eleanor, “The European Print sources of paintings by the Seventeenth-Century Persian
- Painter Muhāmmād-Zamān ibn Haji Yusuf of Qumi”, Le stampe e la diffusione delle immagini e degli stili, Ed.Henri Zerner, C.I.H.A. Comité International d’Histoire de l’Art, 1983, s. 73-83.
- Soudavar, Abolala, Art of the Persian Courts: Selections from the Art and History Trust Collection, Rizzoli International Publication, New York, 1992.
- Şeybanî, Jan, Sefer-i orupaeian be İran, çev. Seyit Ziyaeddin Dehşirî, Bungah-i Tercüme ve Neşri kitap, Tahran, 1353.
- Talip Pur, Feride, Tarih-i Parçe Bâfi ve Nessâci der İran, Alzahra Üniversitesi Yayınları, Tahran, 1386.
- Tavernier, Jean-Baptiste, The six voyages of John Baptista Tavernier: a nobleman of France now living, through Turkey into Persia, andthe East-Indies, finished in the year 1670, R.L. and M.P London, 1678.
- Tavernier, Jean-Baptiste, Recueil de plusieurs relations et traitez singuliers & curieux, Amsterdam, 1679.
- Triadó, Juan-Ramón, The Key to Baroque Art, Lerner Publications Co., Minneapolis, 1990.
- Türkmen, İskender Bek, Tarih-i Âlem Ara-yi Abbasi, Haz. İrec Afşar, Müessese-i İntişarat-ı Emir Kebir, Tahran, 1350.
- Welch, Anthony, Shah ʹAbbas & the Arts of Isfahan, Fogg Art Museum, The Asia Society, Graphic Society, Greenwich, 1973.
- Zuka, Yahya, “Muhammed Zaman Nohostin Nigarger-i irani ki bi Avrupa Firistade Şud”, Sôhen Dergisi, 9-10, 13.yıl, 1341, s.1007-1016.
- ISSN: 0579-4080
- Yayın Aralığı: Yıllık
- Başlangıç: 1964
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
ONARIMIN TARİHİ GÖRSELLERDEN OKUNMASI: BURSA ORHAN CAMİSİ ÖRNEĞİ
17. YÜZYIL’DA AVRUPA GÖRSEL SANAT ESERLERİNİN İRAN’IN GELENEKSEL RESMİNE ETKİSİ
ARKEOLOJİ DELİKANLISINI YİTİRDİ: A. MUHİBBE DARGA (1921 - 2018)
NİKSAR MELİK DANİŞMEND GAZİ TÜRBESİ HAZİRESİ’NDE TESPİT EDİLEN SIRLI TUĞLA ŞAHİDE