RUHSAL HASTALIK DENEYİMİNDEN BÜYÜMEK MÜMKÜN MÜDÜR?: PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ BAKIŞ AÇISINDAN BİR GÖZDEN GEÇİRME

Ruhsal hastalıklar, psikopatolojik belirtilerin birey üzerindeki etkileri, ruhsal hastalığa sahip bireyin toplum içinde damgalanması ve damgalamanın getirdiği olumsuz yaşantılar nedeniyle travmatik yaşam olayları arasında yer almaktadır. Travmatik yaşam olayları, bireyde olumlu ve olumsuz değişimlere neden olabilir. Travma sonrası büyüme kavramı, travmatik yaşam olaylarından sonra görülebilecek olumlu değişimler için kullanılır. Psikoz tanılı bireylerde yapılan çalışmalarda, ruhsal hastalık tanısından sonra büyüme gösterebilecekleri sonucuna ulaşılmıştır. Ruhsal hastalık tanısı alan bireylerin bakımını üstlenen ve onlarla klinikte sürekli birlikte olan psikiyatri hemşirelerinin bireylerin travma sonrası büyümesine katkı sağlayabilecekleri düşünülmektedir. Psikiyatri hemşireleri, bireyin sorunlarla baş etme, değişme ve gelişme gücü olduğuna ve hastalık durumunun bireyin gelişimi için bir fırsat olduğuna inanır. Bu bağlamda psikiyatri hemşireleri ruhsal hastalık tanısı alan bireylerin yaşadıkları durum ile ilgili duygu ve düşüncelerini paylaşarak, bu deneyimden anlam çıkarmalarını sağlayarak, duruma ilişkin yanlış inançlarını düzelterek ve bakımını bu yönde sürdürerek, travma sonrası büyümeye katkıda bulunabilir.

Anahtar Kelimeler:

Travma sonrası büyüme, ruhsal hastalık, psikiyatri hemşireliği

PDF

___

1. Bayraktar S. Psikolojik Travma. İstanbul, Nobel Tıp Kitapevleri; 2012.
2. APA. DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı (Çeviri Ed. E Köroğlu). Ankara, HYB Yayıncılık, 2014.
3. Sayıl I. Olağanüstü koşullarda krize müdahalenin yeri ve önemi. Kriz Dergisi. 1992; 1(1): 4-7.
4. Berry K, Ford S, Jellicoe-Jones L, Haddock G. PTSD symptoms associated with the experiences of psychosis and hospitalisation: A review of the literature. Clinical Psychology Review. 2013; 33(4): 526-538.
5. Öztürk MO, Uluşahin A. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları I. Ankara, Nobel Tıp Kitapevi; 2008.
6. Calhoun L, Tedeschi R. Facilitating Posttraumatic Growth: A Clinician's Guide. London, Lawrence Erlbaum Associates; 1999.
7. Mazor Y, Gelkopf M, Mueser KT, Roe D. Posttraumatic growth in Psychosis. Frontiers in psychiatry. 2016; 7: 1-11.
8. Ersoy MA, Varan A. Ruhsal hastalıklarda içselleştirilmiş damgalanma ölçeği Türkçe formu’nun güvenilirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi. 2007; 18(2): 163-171.
9. Üçok A. Şizofreni: Damga, Mitler ve Gerçekler. Psikiyatri Dünyası. 1999; 3: 67-71.
10. Yüksel EG, Taşkın E (2005) Türkiye’de hekimler ve tıp fakültesi öğrencilerinin ruhsal hastalıklara yönelik tutum ve bilgileri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6: 113-121.
11. Tel H, Pınar ŞE. Ayaktan izlenen psikiyatri hastalarında içselleştirilmiş damgalama ve benlik saygısı. Journal of Psychiatric Nursing/Psikiyatri Hemsireleri Dernegi. 2012; 3(2): 61-66.
12. Özmen E, Ögel K, Sağduyu A, Tamar D, Boratav C, Aker T. Psikiyatri dışı uzman hekimlerin ruhsal bozukluklar konusunda bilgi ve tutumları. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2003; 4: 5-12.
13. Özyiğit Ş, Savaş H, Ersoy M, Yüce S, Tutkun H, Sertbaş G. Hemşirelerin ve hemşirelik öğrencilerinin şizofreniye ilişkin tutumları. Yeni Symposium. 2004; 42(3): 105-112.
14. Bağ B, Ekinci M. Sağlık personelinin ruhsal sorunları olan bireylere yönelik tutumlarının araştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2005; 3(11): 107-127.
15. Bahar A. Şizofreni ve damgalama. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2007; 2(4): 101-110.
16. Sönmez E. Şizofreni Hastalarında Dönerkapı Fenomeni Değişkenlerinin İncelenmesi (Uzmanlık Tezi). İstanbul, T.C. Sağlık Bakanlığı Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 2008.
17. Kammer L. Stigmatization of the psychiatric patient: future perspectives for healthcare professionals. Hospital topics. 1993; 71(2): 20-24.
18. Schulze B, Angermeyer MC. Subjective experiences of stigma. A focus group study of schizophrenic patients, their relatives and mental health professionals. Social science & medicine. 2003; 56(2): 299-312.
19. Bostancı N. Ruhsal bozukluğu olan bireylere yönelik stigma ve bunun azaltılmasına yönelik uygulamalar. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi. 2005; 18(1): 32-38.
20. Link B G, Struening E L, Neese-Todd S, Asmussen S, Phelan J C. Stigma as a barrier to recovery: The consequences of stigma for the self-esteem of people with mental illnesses. Psychiatric services. 2001; 52(12): 1621-1626.
21. Taşkın E. İçselleştirilmiş damgalama ve damgalama algısı. İzmir, Meta Basım ve Matbaacılık; 2007.
22. Jordan G, Pope M, Lambrou A, Malla A, Iyer S. Post-traumatic growth following a first episode of psychosis: a scoping review. Early intervention in psychiatry. 2017; 11: 187-199.
23. Werdel MB, Wicks RJ. Primer on posttraumatic growth: An introduction and guide. New Jersey, John Wiley & Sons; 2012.
24. Vázquez C. A new look at trauma: From vulnerability models to resilience and positive changes In Moore KK, Buchwald K, Sese P. Editor. Stress and Anxiety – Applications to health and well-being, work stressors and assessment. Berlin, Logos Verlag; 2013. p. 27-40.
25. Karanci NA, Acarturk C. Post-Traumatic Growth among Marmara Earthquake Survivors Involved in Disaster Preparedness as Volunteers. Traumatology. 2005; 11(4): 307-323.
26. Guo J, Fu M, Xing J, Qu Z, Wang X. Coping style and posttraumatic growth among adult survivors 8years after the 2008 Wenchuan earthquake in China. Personality and Individual Differences. 2017; 111: 31-36.
27. Çağlayan P. The determinants of posttraumatic growth and posttraumatic stress among motor vehicle accident survivors: Personality, coping mechanisms, and ruminations (Yüksek Lisans Tezi). Ankara, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 2016.
28. Mahapatro F, Parkar SR. A comparative study of coping skills and body image: mastectomized vs. lumpectomized patients with breast carcinoma. Indian journal of psychiatry. 2005; 47(4): 198-204.
29. Garland S N, Carlson L E, Cook S, Lansdell L, Speca M. A non-randomized comparison of mindfulness-based stress reduction and healing arts programs for facilitating post-traumatic growth and spirituality in cancer outpatients. Supportive Care in Cancer. 2007; 15(8): 949-961.
30. Cormio C, Romito F, Viscanti G, Turaccio M, Lorusso V, Mattioli V. Psychological well-being and posttraumatic growth in caregivers of cancer patients. Frontiers in psychology. 2014; 5: 1-8.
31. Pietruch M, Jobson L. Posttraumatic growth and recovery in people with first episode psychosis: an investigation into the role of self-disclosure. Psychosis. 2012; 4(3): 213-223.
32. Şimşek Arslan B, Buldukoglu K. The association of nursing care perception with coping skills and posttraumatic growth in mental disorders. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing. 2018; 24(4):228-235.
33. Roe D, Chopra M. Beyond coping with mental illness: toward personal growth. American Journal of Orthopsychiatry. 2003; 73(3): 334-344.
34. Peplau HE. Interpersonal relations in nursing: A conceptual frame of reference for psychodynamic nursing. New York, Springer Publishing Company; 1991.
35. http://www.icn.ch/who-we-are/icn-definition-of-nursing/ (Erişim tarihi: 8 Ağustos 2017).
36. Velioğlu P. Hemşirelikte Temel İlke ve Kavramlar. İstanbul, Akademi Basın; 2012.
37. Gümüş AB. Hemşirelik Kuram ve Modelleri. Çam O, Engin E. Editor. Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Bakım Sanatı. İstanbul, İstanbul Tıp Kitapevi, 2014, s. 57-85.
38. Linley PA, Joseph S. Positive change following trauma and adversity: A review. Journal of traumatic stress. 2004; 17(1): 11-21.
39. https://www.apna.org/files/public/12-11-20-PMH_Nursing_Scope_and_Standards_for_Public_Comment.pdf (Erişim tarihi: 08 Ağustos 2017).
40. Frisch NC, Frisch LE. Psychiatric mental health nursing. Clifton Park, Delmar Cengage Learning; 2009.
41. Varcarolis E. Essentials of Psychiatric Mental Health Nursing. Missouri, Elsevier Saunders; 2013.
42. Kum N. Giriş. KumN. Editor. Psikiyatri Hemşireliğ El Kitabı. İstanbul, Birlik Ofset, 1996, s. 1-4.
43. Roy C. The Roy adaptation model. 3rd. ed. New Jersey, Pearson; 2009, p. 25-55.
44. Smith MC, Parker ME. Nursing theories and nursing practice. Philadelphia, FA Davis; 2015.
45. İnci F, & Boztepe H. Travma sonrası büyüme: Öldürmeyen acı güçlendirir mi? Journal of Psychiatric Nursing. 2013; 4(2): 80-85.
46. Joseph S, Murphy D, Regel S. An affective–cognitive processing model of post traumatic growth. Clinical psychology & psychotherapy. 2012; 19(4): 316-325.
47. Carpenito L. Hemşirelik Tanıları El Kitabı (Çeviri Ed. F Erdemir). İstanbul, Nobel Tıp Kitapevleri, 2012.