Reva GÜNDOĞAN, Sevgin SAMANCIOĞLU BAĞLAMA

Diyabetik Nöropatide Hemşirelik Yönetimi ve İntegratif/Bütünleştirici Uygulamalar

Diyabet, hiperglisemiyle karekterize, insidansı ve prevalansı giderek artan, oluşan akut ve kronik komplikasyonlar ile bireylerin yaşamını ciddi şekilde etkileyen, kronik ve sistemik bir hastalıktır. Diyabette oluşan hiperglisemiyle birlikte protein glikasyonunun artması, enzimatik olmayan glikasyon ve buna bağlı olarak dokulardaki son ürünlerin artışıyla inflamasyon ve oksidatif stres sonucu endotel hasarı ve mikrovasküler bozukluklar meydana gelir. Bu olayların sonucunda schwann hücrelerinin demiyelinizasyonu ve azalmış nöronal kan akışı ile sinir iskemisine bağlı olarak diyabetli hastalarda periferik ve otonomik nöropati gelişir. Diyabetik periferik nöropatiye bağlı nöropatik ağrı hastaları ise hastaların yaklaşık 1/4’ünde görülmekte ve yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Bu makalede diyabette önemli bir komplikasyon olarak karşımıza çıkan diyabetik nöropatide, hemşirelik yönetimi ve integratif uygulamalar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

diyabet, diyabetik nöropati, hemşirelik yönetimi, integratif uygulamalar

Nursing Management and Integrative/Integrated Applications in Diabetic Neuropathy

Diabetes is a chronic and systemic disease, characterized by hyperglycemia, with an increasing incidence and prevalence, which seriously affects the lives of individuals with acute and chronic complications. Endothelial damage and microvascular disorders occur as a result of inflammation and oxidative stress, with the increase of protein glycation, non-enzymatic glycation, and consequently the increase of end products in the tissues with hyperglycemia in diabetes. As a result of these events, peripheral and autonomic neuropathy develops in diabetic patients due to the demyelination of Schwann cells and decreased neuronal blood flow and nerve ischemia. Neuropathic pain patients due to diabetic peripheral neuropathy are seen in approximately 1/4 of the patients, and it negatively affects their quality of life. In the present study, nursing management and integrative practices in diabetic neuropathy, which is an important complication in diabetes, are discussed.

Keywords:

diabetes, diabetic neuropaty, nursing management, integrative applications,

PDF

___

Bayindir Cevik A, Olgun N. The predictors of painful diabetic neuropathy and its effect on quality of life. Pain Manag Nurs. 2022;23(3):345-352. doi:10.1016/j.pmn.2021.04.002
Introduction: Standards of medical care in diabetes-2020. Diabetes Care. 2020;43(Suppl 1):S1-S2. doi:10.2337/dc20-Sint
IDF Diabetes Atlas Ninth Edition 2019. https://www.diabetesatlas.org/en/ (Date of Access: 26.06.2022).
Önmez A. Diabetes Mellitus’ta mikrovasküler komplikasyonların yönetimi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2017;7(2):117-119.
Feldman EL, Callaghan BC, Pop-Busui R, Zochodne DW, Wright DE, Bennett DL, et al. Diabetic neuropathy. Nat Rev Dis Primers. 2019;5(1):41. doi:10.1038/s41572-019-0092-1
Satılmış Borucu I, Aydın Ş, Kuloğlu Pazarcı N, Gökyiğit M, Altuntaş Y. Diyabetes mellitusta iyi glisemik kontrol ile nöropati gelişimi önlenebilir mi? Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni. 2015;49(4):243-247. doi:10.5350/SEMB.2015111911553
Sima AF, Zhang W. Mechanisms of diabetic neuropathy: Aaxon dysfunction. Handb Clin Neurol. 2014;126:429-442. doi:10.1016/B978-0-444-53480-4.00031-X
Agashe S, Petak S. Cardiac autonomic neuropathy in diabetes mellitus. Methodist Debakey Cardiovasc J. 2018;14(4):251-256. doi:10.14797/mdcj-14-4-251
Haas AV, McDonnell ME. Pathogenesis of cardiovascular disease in diabetes. Endocrinol Metab Clin North Am. 2018;47(1),51-63. doi:10.1016/j.ecl.2017.10.010
Levy D. Practical diabetes care. 4th edition. Hoboken NJ, Wiley, 2017.
Martin CL, Albers J, Herman WH, Cleary P, Waberski B, Greene DA, et al. Neuropathy among the diabetes control and complications trial cohort 8 years after trial completion. Diabetes Care. 2006;29(2):340- 344. doi:10.2337/diacare.29.02.06.dc05-1549
Sertbas M, Sertbas Y, Uner ÖE, Elarslan S, Okuroglu N, Ak F, et al. Lens autofluorescence ratio as a noninvasive marker of peripheral diabetic neuropathy. Pol Arch Intern Med. 2019;129(3):175-180. doi:10.20452/pamw.4449
Aktar Reyhanioğlu D, Kara B, Şengün İŞ, Yıldırım G. Diyabetik nöropatide görülen biyomekanik değişiklikler. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2018;32(2):167-172. doi:10.5505/deutfd.2018.36449
Fu Q, Yang H, Zhang L, Liu Y, Li X, Dai M, et al. Traditional Chinese medicine foot bath combined with acupoint massage for thetreatment of diabetic peripheral neuropathy: A systematic review and meta‐analysis of 31 RCTs. Diabetes Metab Res Rev. 2020;36(2):e3218. doi:10.1002/dmrr.3218
Zakin, E, Abrams, R, Simpson DM. Diabetic neuropathy. Semin Neurol. 2019;39(5):560-569. doi:10.1055/s-0039-1688978
Sönmez A. Diyabetik retinopati klinik protokolü. Ersöz Gülçelik N, Sönmez A. Editörler. Diyabet Tedavi ve İzlem Klinik Protokolleri 2020. 1. Baskı. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara; 2020. s:39-42.
Ulusal Diyabet Konsensus Grubu: Türkiye Diyabet Vakfı. Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2019. 9. Baskı, İstanbul, Armoni Nüans Baskı Sanatları; 2019.
Çıtaker S, Kafa N, Yetkin İ, Atalay Güzel N, Tuna Z, Hazar Kanık Z. Kadın ve erkek diyabet hastalarının ayak taban duyularının karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018;3(1):29-37.
Öğce F, Yasak K. Nöropatik yaralar ve hemşirelik bakımı. Turkiye Klinikleri J Surg Nurs-Special Topics. 2017;3(3):211-221.
Gierthmühlen J, Baron R. Neuropathic pain. Semin Neurol. 2016;36(5):462-468. doi:10.1055/s-0036-1584950
Gilron I, Baron R, Jensen T. Neuropathic pain: Principles of diagnosis and treatment. Mayo Clin Proc. 2015;90(4);532-545. doi:10.1016/j.mayocp.2015.01.018
Volmer-Thole M, Lobmann R. Neuropathy and diabetic foot syndrome. Int J Mol Sci. 2016;17(6):917. doi:10.3390/ijms17060917
Rosenberger DC, Blechschmidt V, Timmerman H, Wolff A, Rolf-Detlef Treede D. Challenges of neuropathic pain: Focus on diabetic neuropathy. J Neural Transm (Vienna). 2020;127(4):589-624. doi:10.1007/s00702-020-02145-7
Gadhvi M, Waseem M. Physiology, sensory system. 2022. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK547656/ (Date of Access: 17.09.2022).
Anastasi JK, Capili B. Detecting peripheral neuropathy in patients with diabetes, prediabetes and other high-risk conditions: An advanced practice nurse’s perspective. Med Clin Nurs. 2022;3(2):143. doi:10.47363/jmcn/2022(3)143
ACE/ADA Task Force on Inpatient Diabetes. American College of Endocrinology and American Diabetes Association Consensus statement on inpatient diabetes and glycemic control. Diabetes Care. 2006;29(8):1955-1962. doi:10.2337/dc06-9913
Meacham K, Shepherd A, Mohapatra DP, Haroutounian S. Neuropathic pain: Central vs. peripheral mechanisms. Curr Pain Headache Rep. 2017;21(6):21-28. doi:10.1007/s11916-017-0629-5
Erkin Y. Nöropatik ağrıda medical tedavi. Ağrı Dergisi. Kongre Bildiri Özetleri Özel Eki. 2018;30(1):11.
Macone A, Otis JAD. Neuropathic pain. Semin Neurol. 2018;38:644-653. doi:10.1055/s-0038-1673679
Kayıkçı EE, Can G. Kanser hastalarında kemoterapi tedavisine bağlı gelişen periferal nöropatinin yönetiminde kanıta dayalı tamamlayıcı yaklaşımlar. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2020;17(1):59-65. doi:10.5222/KUHEAD.2020.059
Turan S, Tamer İ. Glisemik kontrolün diyabetik kardiyovasküler otonom nöropati üzerine etkisi. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2008;19(2):73-79.
T.C Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Turkey Diabetes Program 2015-2020. 2. Basım, Ankara, Kuban Matbaacılık Yayıncılık, 2014.
Patel K, Horak H, Tiryaki E. Diabetic neuropathies. Muscle Nerve. 2021;63(1):22-30. doi:10.1002/mus.27014
Alp R. Diyabetik nöropatide sınıflandırma ve klinik özellikler. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2008;19(1):48-56.
Araç E. Diyabetik otonom nöropatide güncel tanı ve tedavi yaklaşımları. Abant Tıp Dergisi. 2017;6(3):129-133. doi:10.5505/abantmedj.2017.48658
Yüksel M, Bektaş H. Diyabete bağlı kronik komplikasyonların yönetiminde güncel yaklaşımlar. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2020;12(1):133-157. doi:10.5336/nurses.2019-70201
Bril V, Breiner A, Perkins BA, Zochodne D. Neuropathy. Can J Diabetes. 2018;42(Suppl 1):217-221. doi:10.1016/j.jcjd.2017.10.028
Vanormelingen C, Tack J, Andrews CN. Diabetic gastroparesis. Br Med Bull. 2013;105(1),213-230. doi:10.1093/bmb/ldt003
Erkal E, Çınar Pakyüz S. Diyabetli kadınlarda önemli bir sorun: Üriner inkontinans. Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemşirelik Forumu Dergisi. 2019;11(1):28-31.
Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Diabetes Mellitus Calışma ve Eğitim Grubu. Diabetes mellitus ve komplikasyonlarının tanı, tedavi ve izlem kılavuzu 2020.14. Baskı, Ankara, BAYT Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın ve Tanıtım, 2020.
Özdemir Ü, Kurban B, Bayraktaroğlu T. Diabetes Mellituslu hastalarda Podolojik Açıdan ayak Değerlendirmesi. Türk Diyab Obez. 2019;1:51-62.
Çetinarslan B. Diyabet tedavisinde korkumuz: Hipoglisemi. Dinççağ N, editor. Türk Diyabet Yıllığı 2018-2019.1. Basım, İstanbul, Özgün Ofset, 2019. s:27-31.
Fulda Saraç Z. Farklı yaş gruplarında diyabet tedavisi: Hedefler ve ilaç seçimi. Dinççağ N, editör. Türk Diyabet Yıllığı 2018-2019. 1. Basım, İstanbul, Özgün Ofset. 2019. s:85-90.
Ardeleanu V, Toma A, Pafili K, Papanas N, Motofei I, Diaconu CC, et al. Current pharmacological treatment of painful diabetic neuropathy: A narrative review. Medicina (Kaunas). 2020;56(1):25. doi:10.3390/medicina56010025
Bril V, England J, Franklin GM, Backonja M, Cohen J, Del Toro D, et al. Evidence-based guideline: Treatment of painful diabetic neuropathy: Report of theAmerican Academy of Neurology, the American Association of Neuromuscular and Electrodiagnostic Medicine, and the American Academy of Physical Medicine and Rehabilitation. Neourology. 2011;76(20):1758-1765. doi:10.1212/WNL.0b013e3182166ebe
Scain SF, Franzen E, Hirakata VN. Effects of nursing care on patients in an educational program for prevention of diabetic foot. Rev Gaucha Enferm. 2018;39:e20170230. doi:10.1590/1983-1447.2018.20170230
Wu SC, Driver VR, Wrobel JS, Armstrong DG. Foot ulcers in the diabetic patient, prevention and treatment. Vasc Health Risk Manag. 2007;3(1):65-76.
Ersöz Gülçelik N. Diyabetin kronik komplikasyonları. Ersöz Gülçelik N, Sönmez A. Editörler. Diyabet Tedavi ve Izlem Klinik Protokolleri 2020. 1. Baskı. T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara; 2020. s:22-30.
Kara Olgun S. Diyabetik ayak bakımı. http://www.diabetcemiyeti.org/diyabet-hakkinda/ayak-sagligi/diyabetik-ayak-Bakimi (Date of Access: 08.06.2022).
Karabuğa Yakar H. Yaşlılıkta diyabetin diğer bir yüzü: Diyabetik retinopati ve düşmeler. Izmir Democracy University Health Sciences Journal. 2018;1(2):13-22.
Özer A. Diabet ve Pupilla. Ret-Vit Özel Sayı. 2014;22:179-184.
Çalapkorur S, Şahin H. Diyabetik gastroparezide beslenme tedavisi. Bes Diy Derg. 2016;44(3):257-264.
Kumar M, Chapman A, Javed S, Alam U, Malik RA, Azmi S. The investigation and treatment of diabetic gastroparesis. Clin Ther. 2018;40(6),850-861. doi:10.1016/j.clinthera.2018.04.012
Kurniawan AH, Suwandi BH, Kholili U. Diabetic Gastroenteropathy: A complication of diabetes mellitus. Acta Med Indones. 2019;51(3):263-271.
Özcan L, Polat EC. Diyabet ve cinsel yaşam. Okmeydanı Tıp Dergisi. 2015;31(Ek sayı):57-62. doi:10.5222/otd.2015.057
Jeong IH. Eﬀect of self-foot reﬂexology on peripheral blood circulation and peripheral neuropathy in patients with diabetes mellitus. J. Korean Acad Fonda Nurs. 2006;13(2):225-234.
Dalal K, Maran VB, Pandey RM, Tripathi M. Determination of efficacy of reflexology in managing patients with diabetic neuropathy: A randomized controlled clinical trial. Evid Based Complement Alternat Med. 2014;2014:843036. doi:10.1155/2014/843036
Hamidi H, Shojaedin S, Letafatkar A. Efficacy of the reflexology and Yumeiho therapy massages on lower limb pain and balance in women with diabetic neuropathy. J Gorgan Unit Med Sci. 2016;18(2):61-68.
Ibrahim MM, Rizk SMA. The efficacy of foot reflexology on the reduction of peripheral diabetic neuropathic pain. IOSR Journal of Nursing and Health Science. 2018;7(5):44-55. doi:10.9790/1959-0705094455
Motilal S, Maharaj RG. Nutmeg extracts for painful diabetic neuropathy: A randomized, double-blind, controlled study. J Altern Complement Med. 2013;19(4),347-352. doi:10.1089/acm.2012.0016
Gok Metin Z, Arikan Donmez A, Özgü N, Ozdemir L, Arslan IE. Aromatherapy massage for neuropathic pain and quality of life in diabetic patient. J Nurs Scholarsh. 2017;49(4):379-388. doi:10.1111/jnu.12300
Rivaz M, Rahpeima M, Khademian Z, Dabbaghmanesh MH. The effects of aromatherapy massage with lavender essential oil on neuropathic pain and quality of life in diabetic patients: A randomized clinical trial. Complement Ther Clin Pract. 2021;44:101430. doi:10.1016/j.ctcp.2021.101430
Garrow AP, Xing M, Vere J, Verrall B, Wang L, Jude EB. Role of acupuncture in the management of diabetic painful neuropathy (DPN): A pilot RCT. Acupunct Med. 2014;32(3):242-249. doi:10.1136/acupmed-2013- 010495
Jeon E, Kwon H, Shin I, Kang S, Shon H. Effect of acupuncture on diabetic peripheral neuropathy: An uncontrolled preliminary study from Korea. Acupunct Med. 2014;32(4),350-352. doi:10.1136/acupmed-2013- 010479
Vakilinia SR, Vaghasloo MA, Aliasl F, Mohammadbeigi A, Bitarafan B, Etripoor G, et al. Evaluation of the efficacy of warm salt water foot-bath on patients with painful diabetic peripheral neuropathy: A randomized clinical trial. Complement Ther Med. 2020;49:102325. doi:10.1016/j.ctim.2020.102325