Aile Hekimliği Birimlerinin Onuncu Yılında İdari, Mali ve Mesleki Bazı Özelliklerinin Değerlendirilmesi: Bir İl Örneği

Amaç: Çalışmamızın amacı, ülkemizde 2019 yılı sonu itibariyle geçmişi on yıla yaklaşan aile hekimliği sisteminin yapı taşları olan Aile Hekimliği Birimlerini (AHB) retrospektif olarak inceleyerek, birimlerin hem hizmet alanlar, hem de hizmet verenler yönünden tercih edilmesinin bazı nedenlerini tespit ederek gelecekte sistemi iyileştirmeye yönelik yapılabilecek çalışmalara kaynak oluşturabilecek verileri sunmaktır. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel nitelikteki çalışmamızda örneklem seçimi yapılmamıştır. Çalışmanın evrenini oluşturan 115 AHB, Kırklareli İlinde aile hekimliği sisteminin başladığı 2010 yılından itibaren, 2019 yılı sonuna kadar demografik yapıları, istihdam durumları ve personel hareketliliği gibi açılardan geçmişe yönelik olarak incelenmiştir. Toplanan veriler SPSS programıyla değerlendirilmiş, verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ve ki kare testi kullanılmıştır. İstatistiki anlamlılığın belirlenmesinde p değerinin 0,05’in altında olan değerler anlamlı kabul edilmiştir. Bulgular: AHB’lerin 2019 yılı sonu itibariyle aile hekimi bakımından doluluk oranının %99,1 (n=114), aile sağlığı çalışanı (ASÇ) bakımından doluluk oranının ise %88,7 (n=102) olduğu görülmektedir. ASÇ bulunmayan AHB’lerin tamamının kayıtlı nüfusu, ildeki AHB’lere kayıtlı nüfusun ortalamasının altındadır ve fark istatistiki olarak anlamlıdır (p<0,001). Sonuç: Çalışmamızda aile hekimliği birimlerinde çalışmanın, hekimler tarafından diğer sağlık personeline göre daha fazla tercih edildiği tespit edilmiştir. Ekip ruhuyla çalışma prensibine uygun olmayan ve hizmetlerde zafiyete yol açabilecek bu durumun ivedilikle düzeltilmesine ve aile hekimliği sistemi içinde görev almanın, hekim dışı sağlık personeli için de talep edilir olmasını sağlamaya yönelik politikalar geliştirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Aile Hekimliği, birinci basamak hekimleri, Sağlık Çalışanı, Türkiye

Evaluation of Some Administrative, Financial and Professional Characteristics of Family Medicine Units in the Tenth Year: A Province Sample

Aim: The aim of our study is to analyze the Family Medicine Units (FMU), which are the essentials of a decade old family medicine system, by the end of 2019 in Turkey, and to provide data for prospective studies by identifying some specifications why units are preferred for both service recipients and service providers. Material and Methods: In our descriptive and cross-sectional study, all of 115 FMUs which constitutes the population of the study, has been examined retrospectively for their demographic structures, employment status and staff mobility, from 2010 when family medicine system started in Kırklareli Province, until the end of 2019. The collected data were evaluated with SPSS, descriptive statistics and chi-square test were used in the analysis. In determining the statistical significance, p value less than 0.05 were considered significant. Results: It is seen that, the family physician occupancy rate of FMUs was 99.1% (n=114) and family health workers (FHW) occupancy rate was 88.7% (n=102) as of the end of 2019. The registered population of all FMUs without FHWs is below the average of the population registered in the province's all FMUs (p<0.001). Conclusion: It was found that working in FMUs was preferred by physicians more than other health personnel. It was concluded that, this situation, which doesn’t comply with the principle of working with a team spirit and may lead to a weakness in the services, should be corrected immediately and policies should be developed to make the family medicine system attractive for non- medicine system attractive for non-physician health personnel.

Keywords:

Family Practice, primary care physicians, Health Workers, Turkey,

PDF

___

1. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü [Son güncelleme: 08.01.2019; Erişim Tarihi: 25.07.2020]. Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ ailehekimligi/birinci-basamak-sağlık-hizmetleri.html.
2. Jamoulle M, Resnick M, Vander Stichele R, Ittoo A, Cardillo E, Vanmeerbeek M. Analysis of definitions of general practice, family medicine, and primary health care: a terminological analysis. BJGP Open. 2017; 1(3):bjgpopen17X101049. doi:10.3399/bjgpopen17X101049.
3. Öner C. Tıpta uzmanlık mevzuatında aile hekimliği uzmanlığının evrimi. Türk Aile Hek Derg. 2015; 19(4): 165-9.
4. mevzuat. gov.tr [Internet]. Aile Hekimliği Kanunu [Son güncelleme: 18.05.2020; Erişim Tarihi: 18.05.2020]. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat? MevzuatNo=5258&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
5. mevzuat. gov.tr [Internet]. Aile Hekimliği Ödeme ve Sözleşme Yönetmeliği [Son güncelleme: 18.05.2020; Erişim Tarihi: 18.05.2020]. Erişim adresi:https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=20101237&MevzuatTur=3&MevzuatTertip=5.
6. Aksakoğlu G, Kılıç B, Uçku R. Aile hekimliği modeli - sistemi Türkiye için uygun değildir. Toplum ve Hekim. 2003; 18(4): 251-7.
7. Ağdemir H. Sağlık sektöründe aile hekimliği yeri ve önemi ile hizmetten yararlananların ve hizmet sunanların memnuniyet durumu konusunda bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Mersin: T.C. Çağ Üniversitesi; 2012.
8. Aktaş EÖ, Çakır G. Aile hekimlerinin, aile hekimliği uygulaması hakkındaki görüşleri: bir anket çalışması. Ege Tıp Dergisi. 2012; 51(1): 21-9.
9. Çevik C, Kılıç B. Manisa ilinde sağlık ocağı ve aile hekimliği dönemlerinde çalışmış sağlık yöneticilerinin görüşleri. STED. 2013; 22(4): 122-30.
10. Durusoy R, Davas A, Ergin I, Hür Hassoy, Aksu Tanık F. İzmir’de ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarına başvuran gebelerin aile hekimi tarafından izlenme sıklıkları ve etkileyen etmenler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2011; 9(1): 1-15.
11. Ak M. Aile sağlığı merkezlerinde örgütsel iklim üzerine ampirik bir araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. 2018; 53(3): 1235-57 doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.18.12.1022.
12. Sırakaya İR. Yeni kamu işletmeciliği açısından aile hekimliği uygulamasının değerlendirilmesi: Sakarya ilinde bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya: T.C. Sakarya Üniversitesi; 2015.
13. Özdemir ME, Koçoğlu F. Sivas ilinde aile hekimliği modelinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Med J. 2019; 3(2): 59-65.
14. saglik.gov.tr [Internet]. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2018 [Son güncelleme: 22.01.2020; Erişim Tarihi: 18.05.2020]. Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,62400/saglik-istatistikleri-yilligi-2018-yayinlanmistir.html.
15. Delican O, Yapakçı A, Yılmaz E, Altun A, Kesen CH, Atal SS. Ailelerin aile hekimliğinden hizmet alımı ve memnuniyeti. Jour Turk Fam Phy. 2019; 10(1): 18-34. doi: 10.15511/tjtfp.19.00118.