Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi

ÖZET Amaç: Bu araştırma kanser hastalarının hastalıklarını nasıl algıladıklarını ve bu algıyı etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı olarak yapılan bu araştırma Atatürk Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Hastanesi Medikal Onkoloji Kliniği’nde yürütülmüştür. Araştırma verileri Ocak–Eylül 2010 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmaya belirtilen tarihler arasında klinikte yatarak tedavi gören 18 yaş ve üzerinde, Türkçe okuyabilen ve anlayabilen, araştırmaya gönüllü olarak katılan, araştırmaya katılmayı engelleyebilecek fiziksel ve zihinsel bir engeli bulunmayan 192 hasta dahil edilmiştir. Araştırmanın verileri soru formu ve Hastalık Algısı Ölçeği ile toplanmıştır. Bulgular: Hastaların hastalığın başlangıcından beri en fazla yorgunluk yaşadığı ve en çok bu belirtiyi hastalıkları ile ilişkilendirdikleri tespit edilmiştir. Hastaların hastalık hakkındaki görüşleri ile ilgili alt boyutlar incelendiğinde; kişisel kontrol algısı ve sonuçlar algısı puan ortalamalarının diğer alt boyutlara göre yüksek olduğu ve süre (döngüsel) algısı ve hastalığı anlayabilme puan ortalamalarının ise en düşük olduğu bulunmuştur. Hastaların en fazla hastalık nedeni olarak risk faktörlerini algıladıkları belirlenmiştir. Sonuç; hastaların hastalığın süresi, seyri ve tedavisi üzerindeki iç kontrol algılarının yüksek ve hastalığı anlama ve kavramalarının düşük olduğu belirlemiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hastalık algısı, hemşire, kanser

-

Objectives: The purpose of this study is to determine how cancer patients perceive their illness and factors affecting the perception illness. Methods: The study was a descriptive and cross-sectional study. Data were collected Erzurum Atatürk University Research Hospital Medical Oncology Clinic between February and September, 2010. The study population was consisted of 192 cancer patients, who was over 18 years of age, who understand and can speak Turkish, without any psychiatric illness diagnosis and awareness of th eillness. Data collection tools were Patient Quastionnaire and İlness Percepitions Questionnaire. Results: Since the beginning of the disease patients experienced fatigue symptoms and associated this symptom with their illness. When examined subscales related to their views on the disease patients; the score mean for perception of personal control and perception of consequences all sub-scales regarding the patients’ view on their illness, was higher in comparison to all other sub-scales of the scale. The score mean for perception of time (cyclical) and perception of illness coherence was the lowest. Risk factors attributions were determined as the most common reasons behind the patient illness.Conclusion; It is determined high internal control on duration of illness and course illness, treatment. It is determined low understanding of illness

Keywords:

Illness perceptions, nurse, cancer,

PDF

___

Leventhal H, Leventhal EA, Cameron L. Representations, procedures, andaffect in illness
cognitive model. In: Baum A, Revenson TA, Singer JE, editors. Handbook of health psychology. Mahwah: Lawrence Erlbaum; 2001. p.19-48.
Armay Z, Özkan M, Kocaman N, Özkan S. Hastalık algısının ölçeğinin kanser hastalarında Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. [The Turkish reliability and validity study in cancer patients of illness perception questionnaire] Klinik Psikiyatri [Clinical Psychiatry] 2007;10:192-200.
Petrie JK, Weinman J. Why illness perceptions 6(6):536–539.
Petrie JK, Jago AL, Devhich DA. The role of illness perceptions in patients with medical conditions. Current Opinion in Psychiatry 2007;20(2):163–167.
Hagger MS, Orbell S. A meta-analytic review of the common-sense model of illness 2003;18(2):141-84.
Weinman J, Petrie KJ, Moss-Morris R, Horne
Questionnaire: A new method for assessing the cognitive representation of illness. Psychol Health 1996;11(3):431-445.
Yeon Kye S, Young Park E, Oh K, Park K.Perceptions of cancer risk and cause of cancer risk in korean adults. Cancer Res Treat. 2014 Sep 1547(2): 158-165. Available from:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2548 3748/DOI:10.4143/crt.2014.024.
Tan M, Karabulutlu E. Social Support and hopelessness in Turkish patients with cancer. Cancer Nursing 2005;28(3):236- 240.
Tuncay T. Genç Kanser Hastalarının Hastalık
Yaklaşımı Temelinde Analizi [Analysis of the Illness Narratives of the Young Cancer Patients on the Basis of Empowerment Approach] Toplum ve Sosyal Hizmet [Community 2009;20(2):69-87.
Traeger L, Penedo FJ, Gonzalez JS, Dahn JR, Lechner SC, Schneiderman N et al. Illness perceptions and emotional well- being in men treated for localized prostate cancer. Journal of Psychosomatic Research 2009;67(5):389–397.
Dempster M, McCorry KN, Brennan E, Donnelly M, Murray LJ, Jonston TB. Do changes in illness perceptions predict changes in psychological distress among oesophageal cancer survivors?Journal of Health Psychology 2010;16(3):500–509.
Zıvkovic MV, Dediol I, Ljubicic I, Situm M. Sun behaviour patterns and perception of illness among melanoma patients. JEADV 2011 Jun 21;26(6):724- 729.Availablefrom:http://www.ncbi.nlm.ni
h.gov/pubmed/21689168/
1111/j.1468-3083.2011.04154.x.
McCorry KN, Dempster M,Quinn J,Hogg A, Newell J, Moore M et al. İllness perception clusters at diagnosis predict psychological distress among women with breast cancer at 6 months post diagnosis. Psycho-Oncology 2013;22(3):692–698.
Scharloo M, Baatenburg de Jong RJ, Langeveld TPM, Velzen-Verkaik E, Akker MD, Kaptein AA. Illness cognitions in head and neck squamous cell carcinoma: predicting quality of life outcome. Support Care Cancer 2010;18(9):1137–1145.
Iskandarsyah A, Klerk C, Suardi DR, Sadarjoen SS, Passchier J. Consulting a traditional healer and negative illness perceptions are associated with non- adherence to treatment in Indonesian women with breast cancer. Psycho- Oncology 2014;23(10):1118–1124.
Castillo DA, Godoy-Izquierdo D, Vazquez ML, Godoy JF. İllness beliefs about cancer among healthy adults who have and have not lived with can cerpatients.
Behavioral Medicine 2011 Dec;18(4):342- 351.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2130 8426/DOI 10.1007/s12529-010-9141-6.
Hopman P, Rijken M. İllness perceptions of cancer patients: relationships with illness characteristics and coping. Psycho-Oncology 2015; 24(19):11–18.
Keeling M, Bambroıgh J, Simpson J. Depression, anxiety and positive affect in people diagnosed with low-grade tumours: the role of illness perceptions. Psycho- Oncology 2013;22(6):1421–1427.
Richters A, Derks J, Husson O, Van Onna IE, Fossion LM, Kil PJ, et al. Effect of surgical magrin status after radical prostatectomy on health-related quality of life and illness perception in patients with prostate 2015;33(1):9-15.
Kayır G. Onkoloji hastalarının hastalık algısı ve Stresle başa çıkma biçimleri [Disease perception of oncology patients and their ways to deal with stress] [Yüksek Lisans].
Bilimleri Enstitüsü [Istanbul University Institute of Health Sciences] İstanbul, Türkiye, 2014.
Kayış A. Kanser hastalarının hastalık algısı ve umutsuzluk düzeyleri [İllness perception and hopelessness levels in cancer patients] [Yüksek Lisans]. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü [İnstitude of Medical Sciences, Haliç Üniversity], İstanbul, Türkiye, 2009.
Kocaman N, Özkan M, Armay Z, Özkan S. Hastalık Algısı Ölçeğinin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. [The reliability and the validity study of Turkish adaptation of the revised Illness Perception Questionnaire] Anadolu Psikiyatri Dergisi [Anatolian Journal of Psychiatry] 2007;8(4):271-280. of from: cancer. Urologic
Oncology İstanbul Üniversitesi Sağlık