Valdimar Jóhannsson’nın Lamb/Kuzu filminin teolojik, mitolojik ve bilimsel yönlerinin plastik sanatlar kökeninde incelenmesi

21. Yüzyıl sanatı bilimsel icatların gücüyle geleneksel yapım anlayışının ötesine kendisini taşımıştır. Sanatın her dalı bu buluşlardan kendisine düşen payı sonuna kadar kullanmıştır. Bu bağlamda sanatsal yapıtlar eleştirilere yoğun düzeyde maruz kalabilmekte, sanatsal yaratım toplumsal, kültürel, ekonomik, etik ve inanç bakımından yeniden ele alınabilmektedir. İnsanın merkeze konumlandırıldığı insan merkezci anlayışta, kibrin ve tüm jeolojiye hâkim olma vasfıyla hareket etme dürtüsünün son bulması ve kendisinin dışında insan olmayan failleriyle etkileşimde bulunması düşüncelerin bulanıklaşmasına neden olmaktadır. Bu ve benzeri düşüncelerin oluşmasının sanatsal yansımasının bir temsili olan Kuzu filmi, insan ve kendi dışındaki failleriyle olan güç savaşının ve sahip olduğu kudretin elinden alınmasının bir temsili niteliğindedir. Antroposen çağın genetik ve biyoteknolojik gelişmeleri, üçüncü bir türün varlığının ortaya konulması ve bu gelişmelerin sonucunda sanata entegre olan bu buluşlara araştırmada değinilmiştir. Kuzu filminin sunduğu insan-hayvan melezi yaratıkların doğa-bilim, din-mitoloji parametrelerinin birbiriyle çelişkileri ya da bağlantıları irdelenmiştir. İnsan türünün üstünlüğünün ve doğaya uyguladığı tahribatın sonucunda insanın aciz olma durumu filmde ele alınmıştır. İzleyiciyi düşündürme gayesi güdülen filmde üçüncü tür olarak nitelendirebileceğimiz melez canlılar ve filmin sahnelerinin beslendiği görsellerin İlk Çağdan günümüze kadar olan süreçteki plastik sanatların yapıtlarından örneklerle karşılaştırılarak sunulması amaçlanmıştır. Bu melez canlıların ayrıca bilimsel araştırmalar ışığında eserler üreten biyosanat uygulamalarındaki üçüncü türlere benzerliği de ele alınmıştır. Bu irdelemeler sayesinde alt temalarına ayrıştırdığımız Kuzu filminin özündeki meselenin sebeplerine ulaşıldığına inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kuzu filmi, kimera, melez canlı, genetik

PDF

___

Andrews, L. B. (2007). Art As a Public Policy Medium (1 b.) E. Kac içinde, Signs of Life Bioart and Beyond. London: The MIT.
Anker, S. (2021). Epistemic Practices in Bio Art. AI & Society volume, 36, s. 1389–1394.
Anker, S., ve Nelkin, D. (2004). The Moleculer Gaze: Art in the Genetic Age (1 b.) New York: Cold Spring Harbor Laboratory.
Antonson, D. (2019). Embrace the Unknown: Patricia Piccinini and the Aesthetics of Care. Patricia Piccinini: https://www.patriciapiccinini.net/a-essay.php?id=117
Azamet, A. (2022). Posthümanist Sanat Söylemi (1. baskı) S. Buran ve P. Kümbet (Dü) içinde, Çokdisiplinli Çalışmalarda Posthümanizm (s. 315-326). London.
Azamet, A., ve Karahan, Ç. İ. (2019). 21. Yüzyılda Biyosanat. İdil Dil ve Sanat Dergisi, 8 (63), s. 1455-1462.
Bakır, B. (2008). Sinema ve Psikanaliz (1 b.) İstanbul: Hayal Et.
Bağış, H., ve Sağırkaya, H. (2001). Klonlama. J Fac Vet Med, s. 187-198.
Bedir, A. (1998). Kuran ve İncillere Göre Hz. İsa'nın Var Olduğu İleri Sürülen Kardeşleri Meselesi. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(4), s. 124-131.
Boyana, H. (2005). Arkadia Kökenli Keçi Tanrı Pan. Tarih Araştırmaları Dergisi, 24 (37), s. 167-193.
Braidotti, R. (2014). İnsan Sonrası (4 b.) (Ö. Karakaş, Çev.) İstanbul: Kolektif.
Catts, O., ve Zurr, I. (2007). Semi-living art (1 b.) E. Kac içinde, Sings of Life and Bio Art Beyond (s. 127). London: The MIT.
Cherry, J. F. (2010). The Holy Thorn Reliquary (1. baskı) London: The British Museum.
Ekici, Ö. K. (2012, Mayıs). Bilim ve Teknik. Türkiye’nin Dolly’si, İlk Klon Koyunumuz Oyalı. Tübitak.
Erlingsson, G. S. (Dü.). (2022, August 19). LAMB victorious at the Edda Awards 2022. Ağustos 11, 2023 tarihinde İcelandic Film Centre: https://www.icelandicfilmcentre.is/news/edda-awards-2022-lamb-won-12-eddas adresinden alındı
Demirhan, O., ve Demirbek, B. (2006). Çocuğunun Teyzesi Olmak Tetragamatik Kimerizm. Bilim ve Teknik, 54-57.
Gamwell, L. (2003). Art After DNA The Double Helix Has İnspired Scientists and Artists Alike. Science in Culture, s. 817.
Grimal, P. (1986). A Conside Dictionary of Classical Mythology (1 b.) (S. Kershaw, Dü.) England: Basil Blackwell .
Hogland, M. B. (1999). Hayatın Kökleri (14 b.) (Ş. Güven, Çev.) İstanbul: Tübitak.
Janning, W., ve Knust, E. (2008). Genetik Allgemeine Genetik Molekulare Genetik Entwicklungsgenetik (2 b.) New York: Georg Thieme Verlag.
Jóhannsson, V. (2022). Valdimar Jóhannsson. (E. H. Akbayrak, Röportaj Yapan) https://bluesyemre.com/2022/03/03/roportaj-valdimar-johannsson/
Jóhannsson, V. (2022). Valdimar Jóhannsson. (A. S. Kjærulff, Röportaj Yapan) https://nordiksimit.org/2022/02/roportaj-valdimar-johannsson/ adresinden alındı
Kac, E. (2007). Art That Looks You in the Eye: Hybrids, Clones, Mutants, Synthetics, and Transgenics. E. Kac, ve E. Kac (Dü.), Sings of Life Bio Art and Beyond (s. 1-29). London: The MIT.
Kaplan, N. (2017). Resimli KutsalKkitap (Hıristiyan) El Yazmalarındaki Kurban Sahnelerine Genel Bakış. Kadim Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), s. 125-137.
Karakaya,H.(2020). Genetik. Samsun.
Keskin, İ., ve Müdok, T. (2016). Bir Ben Var Benden Içeri; Kimerizm. Ibni Sina Journal of Medical Sciences, 2(1), 1-6.
Kutluay, H. (2017, Ekim 6). Aziz Petrus Kimdir, Petrus Haçı Nedir? Makaleler: https://www.makaleler.com/
Jóhannsson, V. (Yönetmen). (2021). Kuzu [Film]. Hrönn Kristinsdóttir.
Melkozernov, A. N., ve Sorensen, V. (2021). What Drives Bio Art In The Twenty Frst Century? Sources of Innovations and Cultural Implications in Bio Art/Biodesign and Biotechnology. AI & Society, s. 1313-1321
Michaud, Y. (2007). Art and Biotechnology (1 b.) Sings of Life E. Kac içinde, Bio Art and Beyond (s. 394). London: The MIT.
Michna, N. A. (2021). More-than-human world? A Posthumanist Critique of Anthropocentrism in the Art of Olga Tokarczuk and Patricia Piccinini. Technoetic Arts: A Journal of Speculative Research, s. 145-158.
Nikbin, B., Talebian, F., ve Mohyeddin, M. (2007). Chimerism a New Look. Urology Journal, 4(1), 1-9. file:///C:/Users/derya/Downloads/146-Main%20Text-175-1-10-20090215.pdf
Temür, A. (2016). Yunan Sanatında Karışık Yaratıklar ve Kökenleri Işığında, Doğu Sanatları ile Batı Sanatları Arasındaki Etkileşimler. Uluslararası Amisos Dergisi, 1(1), s. 1-15.
Teşken, F. (2006). Tıbbi Biyoloji ve Genetik (2 b.). Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Eğitim Fakültesi.
Tunç, İ. (2022). Kanonik İncillerde İsa ve Şeytan Diyaloğu: Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım. Oksident, 4(2), s. 207-232.
Yiğitpaşa, D. (2015). Kitap Tanıtım. Türk Eskiçağ Enstitüsü Haberler (39), s. 12-13.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Zankl, H. (1998). Genetık Von Der Vererbungslehre Zur Genmedizin. (1 b.) München: C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung.
Wikipedi. (2022, Aralık 19). Kuzu (film, 2021). Ağustos 11, 2023 tarihinde Wikipedi Özgür Ansiklopedi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Kuzu_(film,_2021) adresinden alındı
Görsel 1 : August Friedrich Schenck “Angoisses-Acı.” https://de.wikipedia.org/wiki/August_Friedrich_Schenck#/media/Datei:August_Friedrich_Albrecht_Schenck_-_Anguish_-_Google_Art_Project.jpg
Erişim Tarihi: 01.06.2023, Saat: 20:08 Görsel 2: Valdimar Jóhannsson, Kuzu Filmi, Saat: 37:16- 38:6
Görsel 3: August Friedrich Schenck, “Yetim, Auvergne'nin Anısı.” https://fr.m.wikipedia.org/wiki/Fichier:L%27Orphelin_-_souvenir_d%27Auvergne.jpg
Erişim Tarihi : 01.06.2023, Saat : 20 :10 Görsel 4 : Valdimar Jóhannsson, Kuzu Filmi, Saat : 4:28-4:34
Görsel 5 : Francisco de Zurbarán, ‘‘Agnus Dei.’’ https://en.wikipedia.org/wiki/Agnus_Dei_%28Zurbar%C3%A1n%29#/media/File:Francisco_de_Zurbar%C3%A1n_006.jpg
Erişim Tarihi : 03.06.2023, Saat : 17:59 Görsel 6 : Matthias Grunewald, ‘‘Çarmıha Gerilme.’’
https://tr.painting-planet.com/carmiha-gerilme-matteas-grunewald/ Erişim Tarihi : 26.05.2023, Saat :15 :23
Görsel 7 : Raphael, ‘‘Holy Family with the Lamb.’’ https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Raphael_Holy_Family_with_the_Lamb.jpg
Erişim Tarihi : 22.05.2023, Saat : 22 :57 Görsel 8 : Leonardo Da Vinci, ‘‘Aziz Anna ile Bakire ve Çocuk.’’
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:La_Vierge,_l%27Enfant_J%C3%A9sus_et_sainte_Anne,_by_Leonardo_da_Vinci,_from_C2RMF.jpg
Erişim Tarihi : 29.05.2023, Saat : 23 :15 Görsel 9 : Francisco de Zurbarán, ‘‘Kutsal Aile.’’ https://www.mfab.hu/artworks/the-holy-family-2/
Erişim Tarihi : 03.06.2023, Saat :18.30 Görsel 10 : Valdimar Jóhannsson, Kuzu Filmi, Saat : (23:49-24:18)
Görsel 11 : , Guido Reni, ‘‘Yusuf ve İsa.’’ https://tr.wikipedia.org/wiki/Yusuf_(Yeni_Ahit)#/media/Dosya:Saint_Joseph_with_the_Infant_Jesus_by_Guido_Reni,_c_1635.jpg Erişim Tarihi : 22.05.2023, Saat : 19 :45 Görsel 12 : Valdimar Jóhannsson, Kuzu Filmi, Saat : (31:11-31:23)
Görsel 13 : Pan ve Çoban Daphnis. Syrinkshttps://tr.wikipedia.org/wiki/Pan_(mitoloji)#/media/Dosya:Pan_Daphnis_Altemps_Inv8571.jpght
Erişim Tarihi : 03.06.2023, Saat : 19.07 Görsel 14 : Valdimar Jóhannsson, Kuzu Filmi, Saat : (1:35:17)
Görsel 15 : Patricia Piccinini, ‘‘Kindred.’’ https://www.patriciapiccinini.net/a-show.php?id=2018-Tarrawarra
Erişim Tarihi : 06.06.2023, Saat : 23 :37 Görsel 16 : Alexis Rockman, “Biyosfer.”
https://alexisrockman.net/biosphere/ Erişim Tarihi : 06.06.2023, Saat : 23 :5