Umberto Eco’da metin, mimarlık ve film göstergebilimi

Bu çalışma göstergebilimin temsilcilerinden Umberto Eco’nun dile yaklaşımını ve göstergebilim anlayışına getirdiği yenilikleri gösterme niteliğindedir. Makale, Eco’nun göstergebilim anlayışı çerçevesinde ele alınarak yazılı ve görsel yapıtlardaki göstergelerin okur, yazar ve izleyici bakımından nasıl yorumlanabileceğini belirtir. Makalede öncelikle göstergebilimin temel kavramları incelenmiştir. Göstergebilim hayatın tüm alanlarında karşımıza çıkan göstergelerin çözümlenme sürecinden bahsetmektedir. Bu çalışmada, metnin tek bir yorumunun olmadığını sonsuz sayıda yorumlanabileceğini ve yorumların aynı seviyede kabul görmediğinden hareketle aşırı yorumlara sınır çizmenin gerektiğini vurgulanmıştır. Eco öncesi dönemde, göstergebilim dilbilimin bir yan dalı ya da bir disiplini olarak kabul görürken, Eco ile beraber göstergebilim ve dilbilimin farklı nitelikleri göz önünde bulundurularak ayrı alanlar olduğu ortaya çıkmıştır. Eco göstergebilimin diğer alanlarla ilişkisi bağlamında film ve mimaride önemli katkılar sunarak, teorik ve pratik düzlemlerde filmlerin ve mimari yapıtların göstergebilimsel yoruma açık olduğunu iddia etmiştir. “Göstergebilim filmin anlaşılmasına ne derece katkıda bulunur?” ve “göstergebilimsel sorunların daha iyi anlaşılmasında filmsel deneyimler ne derecede yardımcı olur?” gibi temel sorulara Eco’nun verdiği cevaplar makalede betimlenmiştir. Eco metnin iç tutarlılığını sağlamak için okurun önemini vurgulayıp, okura merkezi bir konum vermeden metin-okur-yazar ilişkisini diyalektik açıdan kurgulamıştır. Metin düşüncedeki kuralcı ilkeler aşıldığı takdirde farklı yorumlara olanak tanıdığı için açık bir yapıdadır. Eco, açık yapıt kavramını, okuyucu, izleyici ya da dinleyicinin de yapıtın duyumsanmasına ve anlaşılmasına katıldıkları ve kendilerinden de bir şey kattıkları yapıt anlamında kullanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Umberto Eco, metin, yorum, mimarlık göstergebilimi, film göstergebilimi

Text, architecture and film semiotics in Umberto Eco

This study is in the nature of showing the approach of Umberto Eco, one of the representatives of semiotics, to language and the innovations he brought to the understanding of semiotics. The article, within the framework of Eco's understanding of semiotics, indicates how the signs in written and visual works can be interpreted in terms of readers, writers and viewers. In the article, first of all, the basic concepts of semiotics were examined. Semiotics talks about the analysis process of the signs that appear in all areas of life. In this study, it is emphasized that the text does not have a single interpretation. Since the comments are not accepted at the same level, text can be interpreted infinitely so it is necessary to draw limits to excessive interpretations. In the pre-Eco period, while semiotics was accepted as a sub-branch or a discipline of linguistics, by Eco’s works, semiotics and linguistics emerged as separate fields considering their different qualities. Eco has made important contributions to film and architecture in the context of the relationship of semiotics with other fields, claiming that films and architectural works are open to semiotic interpretation on theoretical and practical bases. Eco's answers to basic questions: “To what extent does semiotics contribute to the understanding of film?” and “To what extent do filmic experiences help in understanding semiotic problems better?” are described in the article. In order to ensure the internal consistency of the text, Eco emphasizing the importance of the reader and without giving the reader a central position, he constructed the text-reader-author relationship dialectically. The text has an open structure as it allows for different interpretations if the prescriptive principles in thought are overcome. Eco uses the concept of open work to mean a work in which the reader, viewer or listener also participates in the sense and understanding of the work and adds something from themselves.

Keywords:

Umberto Eco, metin, yorum, mimarlık göstergebilimi, film göstergebilimi,

PDF

___

Aktulum, K. (2011). Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları.
Barthes, R. (1979). Göstergebilim İlkeleri. (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.) Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Bozkurt, N. (2000). Sanat ve Estetik Kuramları. Bursa: Asa Yayınları.
Desogus, P. (2012). The encyclopedia in Umberto Eco's semiotics. Semiotica, (192), 501-521.
Dymchenko, M., Brykova, N., & Lokonova, I. (2021). Architectural Form As a Subject of Cultural Communication. E3S Web of Conferences, 281, Article 02003.
Eco, U. (1977). On The Contribution Of Film To Semiotics. Quarterly Review of Film Studies, 2:1, 1-14.
Eco, U. (1979). A Theory of Semiotics. Bloomington: Indiana University Press.
Eco, U. (1982). Bir Göstergebilim Kuramının Sınırları Ve Erekleri. (G. Işık, Çev) Yazko Çeviri, 18, 2-9.
Eco, U. (1986). Function and Sign: Semiotics of Architecture. M. Gottdiener & A. Lagopoulos (Ed.),. The City and the Sign: An Introduction to Urban Semiotics (s. 55-86). içinde New York Chichester, West Sussex: Columbia University.
Eco, U. (1991). Alımlama Göstergebilimi. (S. Rifat, Çev) İstanbul: Düzlem Yayınları.
Eco, U. (1992). Açık Yapıt. (Y. Şahan, Çev) İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Eco, U. (1995). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti. (K. Atakay, Çev) İstanbul: Can Yayınları.
Eco, U. (2000). Kant and the Platypus: Essays on Language and Cognition (A. McEwen, Çev) Boston: Mariner Books.
Eco, U. (2016). Mimarlık Göstergebilimi. (F., E. Akerson, Çev) İstanbul: Daimon Yayınları.
Eco, U. (2017). Gülün Adı. (Ş.Karadeniz, Çev) İstanbul: Can Yayınları.
Eco, U. (2017-a). Yorum ve Aşırı Yorum. (K. Atakay, Çev) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Rifat, M. (2008). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları. İstanbul: YKY.
Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
Shojaee, S., & Saremi, S. (2018). Explaining the Methods of Architecture Representation Using Semiotic Analysis (Umberto Eco's Theory of Architecture Codes). International Journal of Architecture and Urban Development, 8(3), 33- 48