Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan okuma kitaplarındaki söz varlığı ögelerinin incelenmesi

Sözcükler iletişimi sağlayan temel ögeler olarak kabul edilmektedir. Yalnız veya birkaç sözcüğün birleşimiyle varlık gösteren söz varlığı ögeleri, bir dilin yabancı dil olarak öğretilmesi sürecinde öncelikler ve ihtiyaçlara göre öğreniciye sunulmalıdır. Ancak bu şekilde etkili ve faydalı bir öğrenmeden söz edilebilir. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde öncelik verilecek söz varlığı ögelerinin tespiti, sözcük sıklığı çalışmalarıyla mümkün olmaktadır. Sözcük sıklığı çalışmaları, seviyelere göre kapsamlı sözcük listelerinin hazırlanmasına veri oluşturduğundan bu bağlamda yapılacak çalışmaların alanyazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Buna bağlı olarak Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde hâlihazırda kullanılmakta olan kitapların incelenmesinin gerekli olduğu görülmektedir. Belirtilen gereklilik bağlamında bu çalışma Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan, B2-C1 seviyesindeki öğreniciler için hazırlanmış, özgün metinler içeren “Türkçe Öğrenen Yabancılar için Türk Edebiyatı Antolojisi” adlı eserin söz varlığı unsurlarının tespiti ve kullanım sıklığının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına başvurulmuştur. Yazılı metinlerin bilgisayar ortamına aktarılması ve dinleme metinlerinin yazıya geçirilmesi aşamalarının ardından doküman incelemesiyle elde edilen verilerin analizinde CİBAKAYA 2.0 programından yararlanılmıştır. Bu çerçevede, incelenen eserdeki söz varlığı unsurları; sözcükler, ikilemeler, deyimler ve atasözleri kategorileri içerisinde değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler ışığında söz varlığı unsurlarının neler olduğu ve bunların kullanım sıklıkları tablolar hâline getirilmiştir. Çalışma sonucunda, incelenen okuma kitabında en çok “sözcük” kategorisindeki söz varlığı unsurlarının yer aldığı; bunu sırasıyla deyimlerin, ikilemelerin ve atasözlerinin takip ettiği görülmüştür. Atasözlerinin sayısının oldukça az olduğu, bunun yanında günlük kullanımda sık başvurulmadığı hâlde incelemede sıklık düzeyi yüksek çıkan söz varlığı unsurlarının da bulunduğu fark edilmiştir. İncelenen okuma kitabının Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin sözcük dağarcığına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, yabancılar için Türkçe okuma kitapları, sözcük öğretimi, söz varlığı, sözcük sıklığı

Examination of vocabulary items in reading books used in teaching Turkish as a foreign language

Words are accepted as the basic elements that provide communication. Vocabulary items that exist alone or with a combination of a few words should be presented to the learner according to priorities and needs in the process of teaching a language as a foreign language. Only in this way can we talk about effective and beneficial learning. The determination of the vocabulary items that will be given priority in teaching Turkish as a foreign language is possible with word frequency studies. Since the word frequency studies provide data for the preparation of comprehensive word lists according to the levels, it is thought that the studies to be carried out in this context will contribute to the literature. Accordingly, it is seen that it is necessary to examine the books that are currently used in teaching Turkish as a foreign language. In the context of the stated necessity, this study was carried out in order to determine the vocabulary elements of the work called "Turkish Literature Anthology for Foreigners Learning Turkish", which is used in teaching Turkish as a foreign language, prepared for B2-C1 level learners, and contains original texts. Case study, one of the qualitative research methods, was used in the study. CIBAKAYA 2.0 program was used in the analysis of the data obtained by document analysis after the stages of transferring the written texts to the computer environment and translating the listening texts into writing. In this context, the vocabulary elements in the studied work; words were evaluated in the categories of reduplications, idioms and proverbs. In the light of the data obtained, what the vocabulary elements are and their frequency of use have been tabulated. As a result of the study, it was found that the vocabulary elements in the "word" category were the most in the reading book; idioms, reduplications and proverbs followed respectively. It has been noticed that the number of proverbs is quite low, and that there are also vocabulary elements that have a high level of frequency in the examination, although they are not frequently used in daily use. It is thought that the examined reading book will contribute to the vocabulary of those who learn Turkish as a foreign language.

Keywords:

Teaching Turkish as a foreign language, Turkish reading books for foreigners, vocabulary teaching, vocabulary, word frequency,

PDF

___

Aksan, D. (2008). Türkçeye yansıyan Türk kültürü. Ankara: Bilgi.
Alsarray, M. (2015). Türkçe Ulusal Derlemi'nde yüksek sıklıkta kullanılan adların eşdizimlilikleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Barın, E. (2004). Yabancılara Türkçe öğretiminde ilkeler. Türkiyat Araştırmaları, l(1), 19-30.
Baş, B. (2011). Söz varlığı çalışmalarında ölçütler. TÜBAR, XXIX, s. 27-61.
Bilgiç, M. (2016). Batı Avrupa’da iki dilli Türk çocuklarını yazılı Türkçe kelime sıklıkları: Fransa örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (23. Baskı). Ankara: PegemA.
Council of Europe (2018). Common European framework of reference for languages: learnıng, teachıng, assessment companıon volumewıth new descrıptors. https://rm.coe.int/cefr-companion-volume-with-new-descriptors2018/1680787989 adresinden erişildi.
Dilidüzgün, Ş. (2019). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde eylem odaklı yaklaşım bağlamında bildirişim durumlarına göre kelime öğretimi. A. Akay Ahmed ve A. Fişekçioğlu (Ed), Dil kullanıcısı bağlamında kuramdan uygulamaya Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi. (1. Baskı), (s. 413-445). Ankara: Nobel Akademik.
Göçen, G. (2016). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki söz varlığı. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Göçen, G., Karabulut, G., Yıldız Memiş, N. ve Darama, M. (2020). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarında yer alan ikileme, deyim ve atasözlerinin kullanım sıklığı ve seviyelere göre dağılımı. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 8(2), 112-142.
Göçen, G. ve Okur, A. (2019). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ve sözcük öğretimi. A. Okur ve G. Göçen (Ed), Türkçenin sözcük öğretimi. (1. Baskı), s. 249-272. Ankara: Nobel.
Göçen, G., Şen, B. ve Duman, S. (2020). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarındaki isim soylu kelimelerin kullanım sıklığı. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 21, 46-73.
Göçen, G. ve Aydın, E. (2021). Yabancılar için hazırlanmış Türkçe okuma kitaplarındaki söz varlığı: çocuk hikâyeleri dizisi a1-a2 örneği. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 4(1), 93-126.
Kılıç, T. (2017). Yedi İklim Türkçe ve İstanbul Yabancılar için Türkçe Öğretim setlerindeki fiilimsilerin kullanım sıklığının belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
Kurudayıoğlu, M. ve Karadağ, Ö. (2005). Kelime hazinesi çalışmaları açısından kelime kavramı üzerine bir değerlendirme. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 293-307.
Mete, F. (2014). Kültürel ortaklığın göstergesi deyimlerin öğretimi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 21, (2), 113-128.
Siyanova-Chanturia, A & Webb, S. (2016). Teaching vocabulary in the EFL context, English Language Teaching Today, 5, 227-239.
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-319-38834-2_16 adresinden erişildi.
Şalvarlı, B. (2010). Türkçe deyim öğretimi için metin hazırlama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şenyiğit, Y. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde sözlü dilin kelime sıklığı ve a1-a2 seviye sözlüğü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Tüfekçioğlu, B. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde sözcük öğretimi. Yıldırım, F. Ve Tüfekçioğlu, B. (Ed.), Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi: kuramlar – yöntemler – beceriler – uygulamalar. (1.Baskı), 267- 288.
Tüm, G. (2010). Atasözlerinin değişik kültür ve dilleri anlamadaki rolü. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5 (4), 663- 678.
Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük. (11.Baskı). Ankara: TDK.
Uzdu Yıldız, F. (2013). Sözcük ve sözcük öğretimi. M. Durmuş ve A. Okur (Ed.), Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı. (1. Baskı), s. 357-364. Ankara: Grafiker.
Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
Yabacı, L. N. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kitaplarında ikilemelerin yapı, işlev ve anlam açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
Yahşi, Ö. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde temel düzey söz varlığını belirleme: yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitapları ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı ve sözlü anlatım uygulamalarına dayalı söz varlığı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yıldız, C. ve Okur, A. (2010). İlköğretim okullarındaki okuma etkinliklerinde göz ardı edilen bir konu: sözcük öğretimi. TÜBAR, S. XXVII, s. 753-773.
Yıldız, D. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının hazırlıklı konuşmalarındaki söz varlıkları. Millî Eğitim Dergisi, 210, 411-424.