Sözlü Çeviri Edinci Ölçeğinin Geliştirilmesi (SÖZÇE) ve katılımcıların sözlü çeviri edincine ilişkin görüşleri

Çeviri olgusu insanlık tarihi kadar eski olmasına rağmen, akademik düzeyde çeviri öğretimi 20. yüzyılın sonlarına doğru başlayabilmiştir. Uluslararası ilişkiler, göç, iltica ve yaşanan iki dünya savaşı ile birlikte sözlü çeviri talebi de artmıştır. Yazılı çeviriye benzer bu alanda da sözlü çevirmen yetiştirme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Buna göre sözlü çevirmen olmak isteyen bireylere ne tür bilgi, davranış, beceri ve bakış açıları kazandırılması gerektiği çeviribilimciler tarafından araştırılmıştır. Sözlü çeviri edinci kavramı, sözlü çeviri çalışmalarında da ortaya çıkmıştır. Bu kavramla ilgili farklı incelemeler yütülmüş ve bilhassa Alman araştırmacılar tarafından sözlü çeviri edinci modelleri üretilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada, sözlü çevirmen adaylarının ve profesyonel sözlü çevirmenlerin sözlü çeviri edincine dair görüşleri araştırılarak bir sözlü çeviri edinci ölçeği geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Buradan hareketle söz konusu alanda literatür taraması gerçekleştirilmiş ve geliştirdiğimiz sözlü çeviri edinci ölçeği uygulanmıştır. Geliştirilen bu ölçek ile, farklı üniversitelerde sözlü çeviri eğitimi alan aday öğrenciler ve profesyoneller açısından Türkiye sözlü çeviri piyasasının durumu karşılaştırılmıştır. Araştırmada ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğu (dört alt boyutlu ve 22 maddeden oluşan) sonucuna varılmıştır. Çeviride, dilsel-kültürel edinç açısından erkek katılımcılar lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur ve pozitif bir etki vardır. Ayrıca sözlü çeviri süreci yönetiminde sözlü çeviri piyasasında çalışmak isteyenler lehine anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Ayrıca sözlü çeviri süreci yönetiminde asıl mesleği olarak çevirmenliği düşünen katılımcılar lehine anlamlı bir farklılık olduğu söylenebilir.Bildikleri bir yabancı dilin üç aydan fazla konuşulduğu bir ülkede yaşayanlar lehine anlamlı bir farklılık bulgulanmış olup etki pozitif orta düzeyde olabilir. Korelasyon değerleri açısından, katılımcıların sahip olduğu sözlü çeviri edinci, cinsiyet ve yabancı bir ülkede yaşama durumu ile düşük düzeyde anlamlı bir ilişkiye sahiptir. Buna karşın, yaş ile öğrencilerin notları arasındaki ilişki orta veya pozitif olabilir. Bununla beraber sözlü çeviri piyasasında çalışma isteği ile asıl meslek olarak sözlü çeviri yapmayı düşünme arasında yüksek ve pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Son olarak, sözlü çeviri konusunda uzmanlaşmak isteyenlerin mesleğe bağlılıklarının yüksek olması şarttır. Zira sözlü çeviri bilişsel, düşünsel ve duyuşsal anlamda yoğun çaba isteyen, uygulamaya dayalı bir süreçtir.

Anahtar Kelimeler:

Ölçek geliştirme, sözlü çeviri edinci ölçeği, sözlü çevirmen edinci, sözlü çevirmen edinci modelleri

Developing an Interpreting Competence Scale (ICS) and evaluating the interpreting competence of prospective interpreters and professionals in Turkey

Even though the translation activity is as old as humankind's history, academic translation teaching started towards the end of the 20th century. The demand for interpreting has also increased with international relations, migration, asylum, and two world wars. The need to train interpreters has emerged in this field, similar to written translation. Accordingly, what kind of knowledge, behavior, skills, and perspectives must be gained by individuals who want to be interpreters has been researched by translation scholars. The concept of interpreting competence has also emerged in interpreting studies. Different studies regarding this concept have been performed, and an attempt has been made to create interpreting competence models, especially by the araştırılGerman scholars. This study basically intends to develop an interpreting competence scale by investigating the opinions of prospective interpreters and professionals regarding interpreting competence. Accordingly, a literature review was carried out in this area, and the developed interpreting competence scale was implemented. Through this developed scale, the situation of the interpreting market in Turkey in terms of the professionals and prospective students who have interpreting training at different universities were compared. In the study, it was concluded that the scale is valid and reliable (having four sub-dimensional and 22 items). In interpreting, a significant difference is available in favor of male participants in linguistic-cultural competence, and besides, the effect is positive. In addition, there is a significant difference in favor of those desiring to work in the interpreting market in the interpreting process management. Furthermore, it can be said that there is a significant difference in favor of participants considering interpreting their primary profession in interpreting process management. A significant difference is present in favor of those living in a country where a foreign language they know has been spoken for more than three months, and the effect can be positive- medium. For correlation values, participants' interpreting competence has a low significant relationship with sex and the status of living in a foreign country. In contrast, the relationship between age and students' grades can be either medium or positive. The study also found out a high and positive significant relationship between the desire to work in the interpreting market and considering interpreting the primary profession. Finally, those who want to specialize in interpreting must have a high level of dedication to the profession because interpreting is a practice-based process requiring intensive effort in a cognitive, intellectual, and affective sense.

Keywords:

Scale development, interpreting competence scale, interpreter competence, interpreter competence models,

PDF

___

Alawi M. S. and Ghaemi H. (2013), Reliability assessment and construct validation of translation competence questionnaire (TCQ) in Iran, Language Testing in Asia 2013, 3-18, pp.1-10.
Albl-Mikasa, M. (2012). The importance of being not too earnest: a process of and experience-based model of interpreter competence. Dolmetschqualität in praxis, lehre und forschung: festschrift für Sylvia Kalina (eds. Barbara Ahrens, Michaela, Albl-Mikasa and Claudia Sasse), Tübingen, Narr, pp. 59-92.
Brown, T. A. (2015). factor analysis for applied research (2nd edition.). ew York: The Guilford Press.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, e., Akgun, D. E., Black Sea, Inc. and Demirel, F. (2009). Scientific research methods. (4th edition). Ankara: Pegem Academy Publications.
Byrne, B. M. (2010). Equation modeling with AMOS: basic concepts, applications and programming. (2nd edition).: Foals & Franis Group, LLC. Cabrera-Nguyen, P. (2010). Guidelines for reporting scale development and validation results. The Journal of the Society for Social Work and Research., 1(2), 99-103.
Cohen, J. W. (1988). Statistical Power analysis for the behavioural sciences. (2nd edition)., NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Cohen, L., Manion, L. and Morrison, K. (2007). Methods in education. (6th edition).: Routledge.
Comrey, A. L. and Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis (2nd edition)., NJ: Lawrence Erlbaum.
Steel, H. E. and Yilmaz, V. (2016). Structural equation modeling with LISREL 9.1: basic concepts-applications-programming.: Ani Publishing.
DeVellis, R.F. (2012). development: Theory and applications (3rd edition). Oaks, California: Sage.
Erkuş, A. (2014). Measurement and scale development in psychology I: basic concepts and operations. (2nd edition). Ankara: Pegem Academy Publications
Field, A. (2005). Statistics using SPSS (2nd edition). London: Sage.
Fitzmaurice, S. (2018). Teaching to self assess: developing critical thinking skills for student ınterpreters. The next generation of research in ınterpreter education. 102-120. https://works.bepress.com/stephen-fitzmaurice/7/
Fraenkel, J.R., Wallen, N. E. and Hyun, H. H. (2011). How to design and evaluate research in education. (8th edition). ew York: McGraw-Hill.
Gile, D. (1995), Basic concepts and models for interpreter and translator training. John Benjamins, Amsterdam/Philadelphia.
Green, P.B. and Salkind, N.J. (2005). SPSS for Windows and Macintosh: analysing and understanding data (4th edition). New Jersey: Pearson.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. and Tatham, R. L. (2010). Multivariate data analysis. (7th edition). Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
Harrington, D. (2009). factor analysis. ew York: Oxford University.
Ho, R. (2006). Handbook of univariate and multivariate data analysis and interpretation with SPSS. London & New York: Chapman & Hall/CRC Taylor and Francis Group. .
Hooper, D., Coughlan, J. and Mullen, M. (2008). Equation modeling: Guidelines for determining model fit. Journal of business research methods, 6(1), 53-60.
Kalina, S. (2000), Interpreting competences as a basis and a goal for teaching. The Interpreters' newsletter 10, EUT - Edizioni Università di Trieste, pp. 3-32.
Kline, R. B. (2016). Principle and practice of structural equation modelling (4th edition). New York, NY: The Guilford Press.
Hu, L.T. and Bentler, P. M. (1999). Criteria for fit indices in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives. Equation modeling, 6, 1-55.
Kutz, W. (2010). Dolmetschkompetenz: was muss der dolmetscher wissen und können?. München: European University Press.
Odacıoğlu Çoban, F and Ünal F. (2022). Developing a translation competence scale and evaluating the opinions of prospective translators and professional translators in turkey regarding translation competence. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi Sayı/Number 32 (2022 Spring), 55-90.
PACTE Group (2005). Investigating translation competence: conceptual and methodological issues. Metadata, 609-619.
Pöchhacker, F. (2001). Dolmetschen und translatorische Kompetenz. In Andreas F. Kelletat (ed.), Dolmetschen: Beiträge aus Forschung, Lehre und Praxis. Frankfurt/M.: Lang, 19-37.
Pöchhacker, F. (2015), Routledge Encyclopedia of Interpreting Studies, Routledge.
Raykov, T. and Marcoulides, G. A. (2006). A first course in structural equation modeling. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Schaeffer, M., et.al (2019). The translation and interpreting competence questionnaire: an online tool for research on translators and interpreters. Perspectives studies in translation theory and Practice, Volume 28, 2020 - Issue 1, pp. 90-108.
Stober, J. (1998). The Frost multidimensional perfection scale revisited: more perfect with four (instead of six) dimensions. Personal and individual differences, 24, 481-491.
Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2012). Multivariate statistics (6th edition). Heights, MA: Allyn and Bacon.
Thompson, B. (2004). Exploratory and confirmatory factor analysis: understanding concepts and applications. Washington: American Psychological Association.
Wang W, Xu Y, Wang B and Mu L (2020) Developing interpreting competence scales in China. Front. psychol. 11:48, pp. 1-16.
Walczyński, M. (2019). Psycho-affective factors in consecutive ınterpreting. Peter Lang Publishing.
Worthington, R. L. and Whittaker, T. A. (2006). Development research: A content analysis and recommendations for best practices. The Counseling psychologist, 34(6), 806-838. http://gams.uni-graz.at/context:tc